Những mối tình đầu và những thành tựu lớn: Sức mạnh của những trải nghiệm đầu tiên

Từ lần chiến thắng hội chợ khoa học đến nỗi đau mất đi người yêu đầu đời, những trải nghiệm đầu tiên của tuổi trẻ luôn để lại dấu ấn sâu sắc, không chỉ hé lộ bản chất con người mà đôi khi còn định hình cả cuộc đời.

Patricia năm ấy mới 15 tuổi, là một nữ cổ động viên xinh xắn học năm thứ 10 tại một trường Công giáo.
Chuck, chàng trai ngôi sao bóng rổ, là học sinh cuối cấp đến từ khu phố lao động.
Một buổi tối sau buổi dạ hội trung học, nơi cả trường khiêu vũ dưới tiếng nhạc từ máy hát tự động, Chuck và một người bạn đã ngỏ ý đưa Patricia về nhà. Trên ghế sau xe, Chuck nắm lấy tay Patricia, và khi đến nơi, cậu bước xuống, tiễn cô đến cửa. "Rồi cậu ấy vòng cả hai tay ôm lấy tôi, nhẹ nhàng đặt một nụ hôn lên môi," Patricia nhớ lại. "Trong khoảnh khắc thoáng qua ấy, tôi cảm giác như mình đang bay lơ lửng giữa những thiên thần trên trời."

Thế nhưng, giấc mơ vừa chớm đã tan vỡ khi cha Patricia bật sáng đèn hiên nhà.
"Đã 49 năm trôi qua nhưng tôi vẫn nhớ gần như từng chi tiết," Patricia kể. "Lần đầu tiên, tôi cảm thấy mình được khao khát," cô chia sẻ. "Tôi nhận ra mình đáng được yêu thương – và chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ tiếp thêm cho tôi sự tự tin để sống cả một đời đầy kiêu hãnh."

Tình yêu và những câu chuyện tự sự

Từ cuối tuổi teen đến những năm 20 tuổi, chúng ta bắt đầu tạo dựng và ghi khắc trong tâm trí một câu chuyện tự sự về chính mình—về con người ta từng là, đang là, và có thể sẽ trở thành. Theo Dan McAdams, nhà tâm lý học tại Đại học Northwestern và tác giả của The Redemptive Self: Stories Americans Live By, câu chuyện này được điểm xuyết bởi những cột mốc quan trọng: những đỉnh cao, vực sâu và bước ngoặt. Và những trải nghiệm đầu tiên chính là những điểm nhấn đó. "Những ký ức này giúp ta phân chia câu chuyện cuộc đời thành những chương rõ ràng, giúp ta hiểu hơn về hành trình mà mình đã đi qua," McAdams giải thích.

Một phần lý do những trải nghiệm đầu tiên có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến vậy là vì chúng được khắc sâu vào tâm trí với sự sống động và rõ nét vượt xa những ký ức khác. Bạn có thể không nhớ nụ hôn thứ tư, hay lần hẹn hò thứ hai mươi, nhưng chắc chắn bạn sẽ không bao giờ quên nụ hôn đầu đời. Đây được gọi là hiệu ứng tiên phong (primacy effect).

David Pillemer, nhà tâm lý học tại Đại học New Hampshire, nhận thấy rằng khi được yêu cầu nhớ lại kỷ niệm thời đại học, 25% câu chuyện mọi người kể thường xoay quanh vài tháng đầu tiên của năm nhất. Những sự kiện được nhắc đến nhiều nhất là lần chào tạm biệt cha mẹ, lần đầu gặp bạn cùng phòng, hay buổi học đầu tiên. Khi hỏi người lớn tuổi về các sự kiện đáng nhớ trong đời, hầu hết họ đều nhắc đến những điều xảy ra vào cuối tuổi teen hoặc đầu tuổi đôi mươi.

Sự khắc ghi của cảm xúc và cái mới

Những trải nghiệm đầu tiên như nụ hôn hay lần yêu đầu có thể mang lại cảm giác lạ lẫm đến mức khiến ta ngỡ như mình đang sống trong một giấc mơ. John Bohannon III, nhà tâm lý học tại Đại học Butler, nhận định rằng: "Dù một người có thể là kẻ vụng về trong cách viết, nhưng khi kể về nụ hôn đầu, họ bỗng trở nên trữ tình với những câu từ đầy hình ảnh, phép ẩn dụ, hay cảm xúc trào dâng."

Cảm giác "rời khỏi thực tại" này thường xuất hiện trong những trải nghiệm đầu tiên, bất kể đó là nụ hôn ngọt ngào hay lần đầu đối mặt với nỗi đau mất mát. Những ký ức ấy khắc sâu trong tâm trí, tạo nên thứ mà các nhà tâm lý học gọi là "ký ức chớp sáng" (flashbulb memory), khi tất cả giác quan và cảm xúc cùng lúc được kích hoạt.

Không chỉ có cảm xúc mạnh mẽ, sự mới mẻ trong những lần đầu tiên cũng đóng vai trò quan trọng. Theo Helen Fisher, nhà nhân chủng học và tác giả của Why Him? Why Her?, sự mới lạ thúc đẩy dopamine và norepinephrine—những chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến sự tập trung và cảm giác thỏa mãn.

Mối tình đầu còn đặc biệt vì một yếu tố độc nhất: "Đó là lần duy nhất bạn yêu mà chưa từng bị tổn thương," Laura Carpenter, nhà xã hội học tại Đại học Vanderbilt và tác giả cuốn Virginity Lost: An Intimate Portrait of First Sexual Experiences, chia sẻ. "Bạn có thể có những mối quan hệ tốt hơn sau này, nhưng sẽ không bao giờ có thêm lần nào mà trái tim bạn chưa từng mang vết xước."

Sức Mạnh của Tình Đầu và Những Dấu Ấn Đầu Tiên

Những mối quan hệ đầu tiên có thể in sâu vào tâm trí ta một khuôn mẫu, để rồi khuôn mẫu ấy được kích hoạt trong các mối quan hệ sau này, Susan Andersen, nhà tâm lý học tại Đại học NYU chuyên nghiên cứu về cách con người lưu giữ hình ảnh của người thân yêu, chia sẻ. Khi bạn gặp một người gợi nhắc dù chỉ đôi chút về người yêu cũ—có thể qua nét tương đồng ngoại hình, thái độ, cử chỉ, giọng nói, cách dùng từ hay sở thích—ký ức về họ lập tức sống dậy trong tâm trí bạn. Hiện tượng này được gọi là "sự chuyển giao cảm xúc" (transference). Và bởi tình yêu đầu tiên, với sự mới lạ và ý nghĩa cảm xúc của nó, thường là ký ức sâu đậm nhất, nên khi gặp một người mới, ký ức ấy có thể tạo nên lăng kính qua đó bạn nhìn nhận và đánh giá các mối quan hệ mới.

Không chỉ những nét đặc trưng của người cũ được chuyển giao trong tâm trí bạn—mà cả cảm xúc, động lực, và kỳ vọng cũng tái hiện. Nếu một người mới khiến bạn nhớ đến người yêu cũ mà bạn vẫn còn yêu, nghiên cứu của Andersen chỉ ra rằng bạn sẽ có xu hướng thích người đó hơn, muốn gần gũi họ, thậm chí bắt đầu lặp lại những hành vi bạn từng làm với người cũ. “Những hành vi này, ít nhất trong một khoảng thời gian ngắn, có thể khiến người mới xác nhận những kỳ vọng của bạn,” Andersen giải thích. "Bằng cách tương tác theo một cách cụ thể, tôi có thể khơi gợi từ người mới những hành vi mà người yêu cũ từng thể hiện. Đó là lúc kỳ vọng trở thành hiện thực."

Mất Mát

Trong tác phẩm Lolita của Vladimir Nabokov, nhân vật chính Humbert Humbert kể về Annabel, cô bạn gái thuở thiếu thời yêu anh say đắm một mùa hè rồi qua đời vì bệnh thương hàn. Humbert viết: “Tôi lật đi lật lại những ký ức khốn khổ này và tự hỏi mãi, liệu có phải chính trong ánh hào quang của mùa hè xa xăm ấy, vết rạn đầu tiên trong cuộc đời tôi đã bắt đầu?”

Nỗi mất mát đầu tiên khác biệt hoàn toàn với những lần mất mát sau này bởi nó nhấn chìm chúng ta trong hiện thực lạnh lẽo: rằng ta luôn phải đối mặt với nguy cơ mất đi những người mình yêu thương nhất. Đây là một khái niệm mà ta có thể hiểu bằng lý trí ở một độ tuổi nào đó, nhưng không bao giờ thật sự cảm nhận được cho đến khi điều ấy thực sự xảy ra.

“Chúng ta sinh ra với bản năng gắn bó, nhưng lại sống trong một thế giới đầy vô thường,” Robert Neimeyer, nhà tâm lý học tại Đại học Memphis, người nghiên cứu cách con người tìm ý nghĩa từ mất mát và đau thương, nhận xét. “Cách ta đương đầu với sự mâu thuẫn này sẽ định hình con người mà ta trở thành.”

Những mất mát từ sớm có thể đầu độc khả năng tin tưởng, cảm giác an toàn, hay khả năng dốc lòng trong các mối quan hệ về sau, Singer giải thích. Có mối liên hệ chặt chẽ giữa mất mát thời thơ ấu và trầm cảm, cũng như sự giảm sút khả năng hình thành các mối quan hệ thân mật sau này.

Tuy nhiên, nhiều người sau khi vượt qua nỗi đau lại trở nên mạnh mẽ hơn. Những người lạc quan đối mặt với mất mát tốt hơn so với những người bi quan, đặc biệt là những người lớn lên với sự gắn bó bền chặt và an toàn từ cha mẹ hoặc người chăm sóc. Nhưng yếu tố dự báo lớn nhất về khả năng phục hồi sau mất mát là khả năng "tìm ý nghĩa," tức là đan kết trải nghiệm đau thương vào câu chuyện lớn hơn về chính mình và cuộc sống của mình, Mary-Frances O'Connor, nhà khoa học hành vi tại UCLA, cho biết.

Ví dụ, cha của Robert Neimeyer tự tử khi ông còn nhỏ, và ông đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu cách con người tìm ra ý nghĩa từ sự đau thương.

Những Bài Học Từ Trải Nghiệm Đầu Tiên

Những người trải qua mất mát hoặc tổn thương từ sớm—như nạn nhân của bạo lực hay lạm dụng—có nguy cơ rút ra những kết luận sai lầm về thế giới và vị trí của họ trong đó. Nếu bạn từng bị bạn trai đầu tiên lạm dụng, bạn có thể nghĩ rằng mình không đủ cẩn thận—trong khi sự thật là điều đó có thể xảy ra với bất kỳ ai.

Đó chính là nghịch lý của những trải nghiệm đầu tiên. Bởi chúng đáng nhớ, ta dễ mang chúng ra làm khuôn mẫu và rút ra những kết luận chung chung về bản thân. Những trải nghiệm đầu tích cực có thể truyền cảm hứng cho cả đời, nhưng những trải nghiệm tiêu cực lại khó để vượt qua.

Vì vậy, nếu bạn đang quá tập trung vào một sự kiện tiêu cực như một bước ngoặt trong cuộc đời mình, hãy tự hỏi: Liệu những gì đã xảy ra thực sự phản ánh con người bạn, hay người khác cũng sẽ có lựa chọn tương tự trong hoàn cảnh như vậy? “Trong những trải nghiệm lặp lại, ta hiểu được các yếu tố hoàn cảnh bên ngoài,” Singer nói. “Nhưng lần đầu tiên, ta không có bối cảnh, nên thường có xu hướng nghĩ đó là sự phản ánh về chính bản thân mình.”

Lời Nói Dối Đầu Tiên

Hai người phụ nữ từng kể lại với nhà tâm lý học Bella DePaulo, thuộc Đại học California ở Santa Barbara, câu chuyện về lần đầu tiên họ nói dối. Người thứ nhất kể rằng, hồi còn nhỏ, cô từng muốn ra ngoài chơi nhưng bị cha ngăn cấm. Dù vậy, cô vẫn trốn đi và nói dối về nơi mình đã đến. Khi cha cô hoàn toàn tin tưởng vào câu chuyện bịa đặt ấy, cô nhận ra mình vừa phát hiện ra một “tài năng” mới. Từ đó, cô thoải mái nói dối mà chẳng chút e ngại.

Người phụ nữ thứ hai kể lại rằng, khi còn bé, cô rất tò mò về bạn trai của chị gái mình. Một đêm nọ, cô lén vào phòng và nghe trộm cuộc trò chuyện của họ qua điện thoại. Khi cha cô bất ngờ bước vào và bắt quả tang, cô hoảng hốt thốt lên: "Con chỉ đang lau điện thoại thôi!" Cảm giác tội lỗi vì lời nói dối, cô lập tức thú nhận và xin lỗi, tự hứa với bản thân sẽ không bao giờ nói dối nữa.

Lời nói dối đầu tiên giống như một ranh giới bị vượt qua. Nó cho ta nhận ra một khả năng mà trước đó ta không biết mình có. Với những người trung thực tuyệt đối hoặc hoàn toàn gian dối, lời nói dối đầu tiên có thể phản ánh nhân cách của họ: hoặc là quyết định không bao giờ lặp lại, hoặc là nhận ra đây là một cách sống mới. Nhưng đối với phần lớn mọi người, phản ứng sau lời nói dối đầu tiên mới là yếu tố quyết định hậu quả, DePaulo giải thích.

Nếu chúng ta làm điều gì đó sai trái—ví dụ như ăn cắp vặt—và bị phát hiện, bị phạt, ta có xu hướng rút ra bài học rằng ăn cắp là sai và khắc ghi điều đó vào hệ giá trị của mình. Nhưng nếu không ai biết, ta có thể cho rằng việc đó chẳng có gì nghiêm trọng.

“Những trải nghiệm đầu tiên cho bạn thấy bạn là ai và bạn sẽ như thế nào trong một tình huống mới,” DePaulo nói. “Đó vừa là thử nghiệm môi trường xã hội, vừa là kiểm tra chính con người bạn, cách bạn nhìn nhận về bản thân và liệu bạn có muốn trở thành người như thế hay không.”

Nếu bạn thấy phấn khích vì lời nói dối, thì việc vượt qua ranh giới ấy lần sau sẽ trở nên dễ dàng hơn.

“Hiện tượng này được gọi là hiệu ứng phá vỡ kiêng cữ,” Singer giải thích. “Nếu tôi đã trót lỡ một lần, thì giữ lại để làm gì? Giống như khi bạn đang ăn kiêng mà lỡ ăn một chiếc bánh quy, bạn có thể nghĩ: ‘Thôi, vậy thì ăn thêm cái nữa cũng chẳng sao.’” Nguyên tắc này không chỉ áp dụng cho việc ăn kiêng mà còn cho cả những sai phạm lớn hơn. Nếu bạn là một người lính, lần đầu tiên bạn giết người có thể khiến bạn suy ngẫm về cái chết và đạo đức. Nhưng đến lần thứ hai, việc giết người có thể không còn quá nặng nề.

Với những sai phạm, cũng như các trải nghiệm đầu tiên khác, điều quan trọng là nhớ rằng một hành động không định nghĩa toàn bộ con người bạn. “Khi các nhà tư vấn điều trị cho người nghiện vừa trượt ngã sau quá trình cai, họ thường nói: ‘Bạn chưa tái nghiện đâu, bạn chỉ vừa mắc lỗi thôi.’” Singer chia sẻ. “Nếu bạn nghĩ rằng: ‘Thôi, mọi thứ coi như xong rồi,’ thì rất dễ để hợp lý hóa việc uống thêm ly nữa, rồi thêm ly nữa, và cuối cùng sẽ dẫn đến tái nghiện. Nhưng một lần trượt ngã có thể được sửa chữa.”

Thành Công Đầu Tiên

Năm 1982, trước khi Michael Jordan trở thành huyền thoại, anh chỉ là một sinh viên tại Đại học North Carolina. Khi ấy, anh chơi bóng rổ khá giỏi, nhưng với tư cách là một tân sinh viên 19 tuổi, anh thường bị lu mờ bởi các đàn anh.

Nhưng khi đội North Carolina bước vào trận chung kết giải NCAA đối đầu với Georgetown, mọi thứ đã thay đổi. Trong ba hiệp đầu, Jordan ghi được 14 điểm và giành 9 pha bắt bóng bật bảng. Dù vậy, điều đó vẫn chưa đủ. Georgetown, dưới sự dẫn dắt của ngôi sao Patrick Ewing, đang dẫn trước với tỷ số 62–61, chỉ còn 17 giây trước khi trận đấu kết thúc.

Khi mọi hy vọng tưởng chừng đã khép lại, Jordan thực hiện cú ném bóng từ khoảng cách 16 feet đầy ngoạn mục, mang về chiến thắng cho đội North Carolina và chức vô địch.

Jordan sau này chia sẻ rằng cú ném quyết định ấy chính là bước ngoặt trong sự nghiệp của anh. Nó mang đến cho anh sự tự tin rằng mình có thể tỏa sáng trong những khoảnh khắc quan trọng nhất. Trong suốt sự nghiệp, đặc biệt khi cần tập trung cao độ để thực hiện những cú ném phạt, anh thường gợi lại khoảnh khắc ấy để lấy động lực. “Anh ấy dùng cú ném đó, với áp lực đè nặng, làm nền tảng cho sự tự tin trong những cú ném lớn sau này,” Richard Ginsburg, một huấn luyện viên thể thao và tác giả của Whose Game Is It, Anyway?, nhận xét. “Jordan luôn tự nhủ: ‘Tôi đã làm được trước đây, tôi có thể làm lại.’”

Những khoảnh khắc chiến thắng như cú ném quyết định hay cú đánh home run—hoặc những lần bạn xuất sắc vượt qua bài kiểm tra, phỏng vấn thành công hay nhận được tràng pháo tay nhiệt liệt—đều là chất liệu quý giá định hình bản sắc của bạn như một người thành công.

“Bạn nghĩ: ‘Tôi đã thành công trong tình huống khó khăn này, giờ tôi biết mình là người có thể làm được.’” Singer giải thích. “Nó tiết lộ một phần tính cách mà trước đó chưa rõ ràng, nói với bạn rằng: ‘Đây là điều tôi có thể làm. Đây là con người tôi.’”

“Tôi nhớ lần đầu tiên thắng bố mình trong một trận tennis,” Tim Gallwey, tác giả cuốn sách kinh điển The Inner Game of Tennis, chia sẻ. Khi đó, Gallwey 13 tuổi và đã tham gia các giải đấu cấp bang. Trong trận đấu, cậu bé bị giằng xé giữa mong muốn giành chiến thắng để có cây vợt mới và cảm giác không muốn đánh bại bố mình. Khi chiến thắng, cậu vừa thấy tiếc nuối, thương cảm cho bố, vừa hân hoan trong niềm vui chiến thắng, tự hào về khả năng mới đạt được. “Cảm giác tự tin đó thật quý giá,” Gallwey nói.

Tất nhiên, thất bại đầu tiên cũng có thể đáng nhớ như những thành công đầu tiên. Nếu bạn trượt một bài kiểm tra hoặc lỡ một cú bắt bóng đơn giản, bạn có thể bắt đầu cảm thấy mình là kẻ thất bại. Nhưng điều khiến những người xuất chúng khác biệt với phần còn lại là khả năng gạt bỏ những trải nghiệm tiêu cực phía sau họ.

Sức Mạnh Của Những Trải Nghiệm Đầu Tiên

“Một khi bạn có thể tưởng tượng bản thân đang làm một điều gì đó—một khi bạn thực sự trải nghiệm nó và cảm nhận được cảm giác ấy—nó sẽ thay đổi con người bạn,” Ginsburg chia sẻ. “Những người xuất sắc nhất là những người biết cách tha thứ cho chính mình, nhanh chóng gạt bỏ thất bại khỏi tâm trí để tập trung vào những điều tích cực.” Nếu bạn làm được điều đó, bạn có thể thất bại nhiều lần, nhưng bạn sẽ luôn là người từng thực hiện cú đánh quyết định ngoạn mục, và điều đó sẽ mở đường cho những thành công tiếp theo.

Những thành công đầu tiên thường mang dáng dấp của “chuỗi câu chuyện chuộc lỗi,” nơi một sự kiện tưởng chừng tồi tệ lại bất ngờ chuyển biến tốt đẹp, McAdams nhận định. Giống như trong một trận bóng rổ, khi bạn đang thua, nhưng bất ngờ ghi được cú ném quyết định chỉ trong vài giây cuối cùng. “Việc xây dựng những câu chuyện chuộc lỗi trong cuộc sống là một chiến lược kể chuyện rất phổ biến,” ông nói thêm, “và chiến lược này thường mang đến cho con người một cảm giác kiên cường đặc biệt.”

Tuy nhiên, một chiến thắng đơn lẻ thường không đủ để xây dựng sự tự tin bền vững. Sự tự tin thực sự chỉ đến từ việc tích lũy dần năng lực qua những thành công kéo dài. Nhưng một chiến thắng ngoạn mục đầu tiên có thể truyền cảm hứng, tiếp thêm động lực và thay đổi cách bạn nhìn nhận bản thân, từ “Tôi là kẻ thất bại” thành “Tôi là người có thể làm nên kỳ tích.”

Thành công đầu tiên cũng có thể giúp bạn khám phá những khả năng mà trước đây bạn chưa từng nhận ra. Vài ngày trước khi qua đời, tôi đã có cơ hội trò chuyện với George Carlin. Ở cuối cuộc trò chuyện, tôi hỏi ông về lần đầu tiên ông làm mẹ mình cười.

“Tôi nhớ khoảnh khắc đó như vừa xảy ra hôm qua,” Carlin kể lại ngay lập tức. “Lúc ấy, tôi còn rất nhỏ. Mẹ tôi thường xuyên cười, nhưng tôi phân biệt được giữa những tiếng cười xã giao và nụ cười thực sự, khi bà bất ngờ và thực sự thấy hài hước—tôi nhìn thấy điều đó và nó khắc sâu trong tôi. Điều đó có nghĩa là tôi vừa nói điều gì đó dí dỏm. Đó như một dấu ấn trên hành trình trưởng thành của tôi, một biểu tượng nhỏ của niềm tự hào.”

Kỳ Vọng Và Những Lời Tiên Tri Tự Hoàn Thành

Những kỳ vọng về cách một trải nghiệm “nên” diễn ra có thể định hình cả đời bạn trong sự thất vọng.

Một mối quan hệ đầu tiên tiêu cực có thể khiến con người mắc kẹt trong vòng lặp của những mối quan hệ độc hại. Ngược lại, nếu mối quan hệ đầu tiên tích cực và lành mạnh, bạn sẽ mong đợi những người mới cũng sẽ thân thiện và đáng tin. Điều này khiến bạn dễ dàng mở lòng, chia sẻ cảm xúc và xây dựng sự gắn bó với người mới.

Việc mất đi sự trinh trắng là một trải nghiệm thường bị chi phối bởi kỳ vọng tự tạo. Những người coi lần đầu tiên là một bước ngoặt quan trọng và cảm thấy nó tích cực thường chờ đợi một mối quan hệ yêu thương khác trước khi tiếp tục quan hệ, theo Laura Carpenter, nhà xã hội học tại Đại học Vanderbilt và tác giả cuốn sách Virginity Lost: An Intimate Portrait of First Sexual Experiences. Nhưng nếu họ bị từ chối bởi đối phương, họ có thể cảm thấy mình vô giá trị—như thể họ đã đánh mất một phần đặc biệt của bản thân. “Nhiều người cảm thấy họ không còn quyền nói 'không' với bạn tình sau này vì họ nghĩ rằng mình đã bị ‘vấy bẩn’ và ‘hư hỏng’,” Carpenter chia sẻ. “Họ dấn thân vào những mối quan hệ mà họ không muốn, cảm thấy mình buộc phải quan hệ chỉ vì mình đã từng làm vậy. Đó là một vòng xoáy không lối thoát.”

Cũng giống như những trải nghiệm đầu tiên khác, mất đi sự trinh trắng có thể được xem là một nghi thức chuyển giao—một sự thay đổi không thể đảo ngược từ trạng thái ngây thơ sang trạng thái hiểu biết. “Như một thiếu niên lần đầu học lái xe hoặc một bác sĩ phẫu thuật rèn luyện tay nghề, bạn đang cắt bỏ con người cũ và xây dựng nên con người mới,” Carpenter giải thích. “Dù đó là hiểu biết về tình dục, kiến thức tôn giáo huyền bí hay kỹ năng y học, bạn đã có được kiến thức đặc biệt này và không thể quay lại như trước đây.”

Bước Qua Quá Khứ

Bạn không thể thay đổi quá khứ, nhưng bạn có thể nhìn nhận nó theo một cách khác. Đây là cách:

• Đưa ra quyết định. Quyết tâm ngừng mãi chìm đắm trong quá khứ, Susan Nolen-Hoeksema khuyên. Hãy liệt kê lợi và hại của việc mãi dằn vặt—một bài tập sẽ thấy buồn cười, vì rõ ràng là hại sẽ nhiều hơn lợi. Hãy tự nhủ: “Tôi biết điều này khó, nhưng tôi chọn tiến lên phía trước.”
• Kiểm soát nỗi day dứt. Lên lịch dành ra những khoảng thời gian ngắn để đau buồn—chẳng hạn 15 phút, hai lần một ngày. Bạn đang giới hạn nỗi đau vào một khung thời gian, và sớm muộn gì bạn cũng sẽ thấy chán và muốn vượt qua nó.
• Kiểm tra thực tế. Có thể bạn đang nghĩ: “Tôi sẽ chẳng bao giờ hạnh phúc được nữa.” Hãy dừng lại. Đúng là không điều gì sẽ giống y như trước đây. Nhưng chẳng có lý do gì bạn không thể tìm được hạnh phúc mới trong hiện tại và tương lai, với những con người và trải nghiệm mới.
• Đừng nhầm lẫn con đường với đích đến. Có thể bạn đã mất một mối tình thời trẻ và không thể buông bỏ. Có thể bạn bị sa thải và cảm thấy mình là kẻ thất bại. Hãy làm rõ giá trị của bạn—sự sáng tạo? Tình yêu? Hãy nhận ra rằng bạn không cần công việc đó để làm việc sáng tạo. Bạn không cần người bạn đời đó để có một mối quan hệ yêu thương. Hãy tiếp tục bước đi.
• Sống cho hiện tại. Tham gia phòng gym, bắt đầu một sở thích mới, tìm một mục đích sống, hoặc lên kế hoạch gặp gỡ bạn bè. “Cách tốt nhất để thoát khỏi quá khứ là tập trung vào hiện tại và tương lai,” nhà tâm lý học Jefferson Singer chia sẻ. “Hãy mạo hiểm và làm những điều cụ thể để tạo nên những trải nghiệm mới cho chính mình ngay trong khoảnh khắc này.”  

Nguồn: Heartbreak and Home Runs: The Power of First Experiences – Psychology Today