Những tổn thương chưa kết thúc của tuổi thơ và cách chúng hiện hữu trong các mối quan hệ

Một trong những nhận thức kỳ lạ nhất, có phần buồn bã nhưng vô cùng quan trọng mà ta có thể đạt được trong các mối quan hệ, đó là: dù không hề hay biết, dù chẳng có ý xấu nào, rất nhiều người vô thức mang theo những tổn thương chưa khép lại từ tuổi thơ và tái hiện chúng trong tình yêu.

Bên dưới những mối bận tâm thường ngày của tuổi trưởng thành, đằng sau lớp vỏ của lý trí và sự chín chắn, luôn có điều gì đó phức tạp hơn – và thường là tổn thương hơn – đang âm thầm diễn ra. Nếu ta muốn giữ cho tình yêu được bình yên và không lãng phí cuộc đời vào những mâu thuẫn vô nghĩa, ta cần hiểu rõ điều này và biết cách ứng phó.

Có một sự thật đáng buồn: một tỷ lệ lớn trong chúng ta – có thể lên đến một nửa hoặc thậm chí nhiều hơn – đã không có được một tuổi thơ như ta mong muốn. Có thể người cha trong gia đình quá yếu đuối, bạo lực, thờ ơ, tuyệt vọng, trầm cảm hoặc thiếu kiểm soát bản thân. Có thể người mẹ cũng không phải là hình mẫu lý tưởng: bà có thể tàn nhẫn, hằn học, u uất, thiên vị một đứa con khác, hoặc thậm chí ghen tị với chính con mình.

Chúng ta thường nghĩ rằng mình có thể bỏ qua những điều đó, nhất là khi còn trẻ. Đôi khi, trong một buổi hẹn hò đầu tiên, người bạn đời tương lai sẽ kể lại câu chuyện thời thơ ấu của họ bằng một nụ cười duyên dáng: "Bố tôi chẳng bao giờ ở nhà. Mẹ tôi rất tệ. Bố tôi nghiện rượu. Ai đó đã tự tử. Một trong hai người luôn chỉ trích tôi." Những câu chuyện ấy đầy chua xót, nhưng ẩn sau có thể là một lời thì thầm mong manh: "Xin hãy làm tốt hơn...". Và tại sao ta lại không thử, khi đối phương thật đáng yêu và có nụ cười dễ khiến ta xiêu lòng?

Nhưng nếu lúc đó có một thiên thần hộ mệnh bên cạnh, có lẽ họ sẽ nghiêng người và nghiêm túc nhắc ta: "Hãy thật cẩn thận." Bởi có một quy luật gần như chắc chắn trong tình yêu: những nỗi đau mà ai đó từng chịu đựng trong mối quan hệ với cha mẹ, sớm muộn gì cũng sẽ trút lên người bạn đời của họ. Nếu họ từng bị bỏ rơi, bạn cũng sẽ bị bỏ rơi. Nếu họ từng bị làm cho bấp bênh, bạn cũng sẽ luôn cảm thấy bất an. Nếu họ từng bị phán xét cay nghiệt, bạn cũng sẽ bị phán xét. Nếu họ không được ôm ấp, bạn cũng sẽ chẳng được âu yếm. Nếu họ lớn lên trong hoài nghi về giá trị của mình, bạn cũng sẽ nghi ngờ chính mình. Nếu họ chưa bao giờ biết mình đứng ở đâu trong lòng cha mẹ, bạn cũng sẽ chẳng biết mình có vị trí nào trong trái tim họ.

Tệ hơn nữa (nếu từng đó vẫn chưa đủ đáng sợ), bạn sẽ trở thành đối tượng tiếp nhận những thông điệp chưa bao giờ được gửi đi – những lời nhắn nhủ dành cho cha mẹ của họ, nhưng vì sợ hãi, thờ ơ, vô tâm, hoặc cái chết đã chia cắt, mà chưa một lần được thốt lên. Và những thông điệp ấy có thể thật nhức nhối: "Con ghét cha vì đã bỏ con lại..." "Con không thể tin được mẹ chưa bao giờ ở đó vì con..." "Biến đi, đồ phản bội..." "Đồ bỏ đi đã làm tan nát trái tim tôi..."

Nói cách khác, người bạn đời không chỉ đến với ta để yêu thương, mà đồng thời – trên một dòng chảy ngầm khác – họ còn đang cố gắng trừng phạt, giao tiếp và tái hiện một kịch bản đầy thất vọng với cha mẹ mình. Những người cha mẹ có thể không hoàn hảo, nhưng vẫn luôn là người họ yêu thương.

Phải rất, rất lâu sau, ta mới có thể nhận ra điều này đang diễn ra. Để chấp nhận nó, ta cần tin vào một khái niệm khó tin: rằng con người có những động cơ vô thức, rằng họ làm những điều họ không thực sự biết mình đang làm, rằng quá khứ vẫn tiếp diễn ngay trong hiện tại, dù ta không thể nhìn thấy hay chạm vào.

Vậy ta cần làm gì? Ta phải học cách suy nghĩ vượt ra khỏi những gì hiển hiện trước mắt. Ta phải tự nhủ: "Dù cuộc cãi vã này có vẻ như xoay quanh một chuyện cụ thể, nhưng có thể nó không thực sự là về điều đó." Ta cần đủ dũng cảm để gửi trả những thông điệp về đúng người đáng nhận chúng: "Dù đối phương đang nói với tôi bằng tất cả sự giận dữ, dù tôi rất muốn lắng nghe, nhưng đây không phải là điều dành cho tôi."

Lúc này, có thể ta đã kết hôn hai mươi năm, đã cùng nhau đi qua hàng giờ tranh cãi mà chưa bao giờ tháo gỡ được – với một người mà ta yêu, và điều lạ lùng hơn cả: họ cũng rất yêu ta.

Để bảo vệ sự lành mạnh của mối quan hệ, ta cần tự hỏi nhiều hơn trong những khoảnh khắc đau khổ: Vì sao họ cứ ngoại tình, nếu như vấn đề không phải ở tôi? Vì sao họ từ chối gần gũi, nếu không phải vì tôi? Vì sao họ luôn hoài nghi tình cảm của tôi, nếu vấn đề không nằm ở tôi? Vì sao họ dửng dưng, nếu không phải lỗi của tôi? Vì sao họ hạ thấp thành tựu của tôi, nếu không phải do tôi? Có thể, câu trả lời đơn giản hơn ta nghĩ rất nhiều.

Vậy ta nên làm gì tiếp theo? Hãy từ chối trở thành diễn viên trong vở kịch ấy. Hãy nói ra điều ta thực sự cảm nhận: "Tôi rất tiếc vì cha anh đã bỏ rơi anh, nhưng xin đừng bỏ rơi tôi. Tôi rất tiếc vì mẹ em đã biến mất, nhưng xin đừng biến mất khỏi cuộc đời tôi. Tôi rất tiếc vì anh chỉ được chú ý khi có mâu thuẫn, nhưng tôi không thích cãi vã. Tôi rất tiếc vì cha mẹ em đã đặt công việc lên trên tình cảm, nhưng tôi muốn một mối quan hệ gần gũi và chân thành. Tôi đau lòng khi biết anh đã từng bị tổn thương, nhưng xin đừng để nỗi đau ấy phá hủy chúng ta. Và trên tất cả: Tôi rất tiếc vì tuổi thơ anh còn dang dở, nhưng làm ơn, xin đừng trút nó lên tôi."

Nguồn: HOW THE UNFINISHED BUSINESS OF CHILDHOOD IS PLAYED OUT IN RELATIONSHIPS | The School Of Life