Sự công bằng có thể là phần thưởng lớn hơn cả tiền bạc

Tham khảo sách “Your brain at work”- David Rock

Golnaz Tabibnia, trợ lí giáo sư tại trường đại học Carnegie Mellon, nghiên cứu về sự công bằng và cách con người đưa ra những đánh giá về nó. “Xu hướng thích sự công bằng và chống lại những kết quả bất công bắt rễ sâu sắc trong con người”, Tabibnia giải thích.

Một trong những nghiên cứu của Tabibnia sử dụng bài tập ‘Ultimatum Game’. Trong trò chơi này, hai người nhận được một số tiền để phân chia giữa họ. Một người đưa ra một đề nghị về việc chia tiền như thế nào và người kia phải quyết định liệu có chấp nhận đề nghị hay không. Nếu họ không chấp nhận đề nghị thì không ai trong họ nhận được phần thưởng. “Ghét sự bất công” rất mạnh mẽ và “con người sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân để ngăn không cho người khác nhận được một kết quả bất công tốt hơn”, Tabibnia nói.

Về trực giác, sự công bằng không được xem là quan trọng như thức ăn, tình dục. Vì nhiều người không có xu hướng đánh giá sự công bằng đủ cao. Xã hội đề cao những nhu cầu sinh tồn như thức ăn hơn những vấn đề xã hội như công bằng.

Sự công bằng, tự nó đã là phần thưởng

Sự công bằng là phần thưởng, kích hoạt tế bào dopamine nằm sâu trong não bộ theo cách mà một bữa ăn ngon hoặc một khoản tiền thưởng bất ngờ trong công việc có thể làm. Khi bạn trải nghiệm một phản ứng công bằng, có nhiều khả năng serotonin, chất dẫn truyền thần kinh làm bạn thoải mái, cũng tăng lên

Cảm giác công bằng gia tăng làm tăng nồng độ dopamine, serotonin, và oxytocin. Điều này làm bạn cởi mở trước những quan điểm mới và sẵn sàng kết nối với người khác. Đây là trạng thái tuyệt vời cho sự hợp tác với người khác.

Tất cả những than phiền phổ biến về lương, năng suất và tính minh bạch chắc chắn có liên quan đến sự công bằng. Một ngụ ý thú vị của nghiên cứu về công bằng là quan điểm các doanh nghiệp thực sự cho phép các nhân viên trải nghiệm cảm giác công bằng gia tăng có thể là một phần thưởng nội tại. Ngược lại, sống trong một thế giới có vẻ bất công tác động đến nồng độ cortisol, sự thỏa mãn và tuổi thọ ở con người. Có một  nơi mà bạn có thể đi đến để trải nghiệm về sự gia tăng cảm giác công bằng thường xuyên, đó là làm việc cho những tổ chức xã hội phân phát thức ăn cho người nghèo hoặc phục vụ cho những tầng lớp xã hội thiệt thòi.

Kỳ vọng về sự công bằng

Nếu bạn kỳ vọng một ai đó công bằng với bạn và họ thực sự như vậy thì nồng độ dopamine của bạn tăng cao vì hai lý do:

1) kỳ vọng của bạn được thỏa mãn 

2) từ bản thân sự công bằng.

Sự công bằng bất ngờ thậm chí còn làm bạn vui hơn, điều này giải thích tại sao ‘sự tử tế của những người xa lạ’ có thể làm bạn cảm thấy rất ý nghĩa.

Tuy nhiên, nếu bạn kì vọng ai đó công bằng với bạn nhưng họ không công bằng, nồng độ dopamine của bạn tụt xuống vì kỳ vọng không được đáp ứng và vì sự bất công. Điều này có thể lí giải tại sao bạn có những cảm xúc mạnh mẽ khi bị người thân phản bội, người mà bạn kỳ vọng sẽ đối xử công bằng với bạn lại không như vậy.

Trừng phạt người bất công có thể là một phần thưởng, và không trừng phạt sự bất công có thể gây ra cảm giác bất công.

Kiểm soát phản ứng của bạn trước sự bất công

Thế giới vốn không công bằng. Có khả năng kiểm soát phản ứng của bạn trước sự bất công đem lại cho bạn nhiều lợi ích. Một cách để làm điều này là gọi tên trạng thái cảm xúc của bạn khi bạn cảm nhận sự hưng phấn gia tăng. Cho dù đó là sự bất công, không chắc chắn, thiếu tự chủ thì khả năng gọi tên cảm xúc, hiểu lý do tại sao bạn cảm nhận theo cách đó sẽ làm giảm sự hưng phấn của limbic và giúp bạn đưa ra những quyết định tốt hơn. Nếu gọi tên cảm xúc không có hiệu quả, hãy thử đánh giá lại bằng cách nhìn tình huống từ quan điểm khác.

Sự hưng phấn limbic mạnh mẽ là tốt cho hoạt động thể chất nhưng làm giảm suy nghĩ sáng tạo. Để cho bản thân bạn tập trung vào quan điểm rằng đối thủ không công bằng trong 1 trận bóng đá có thể giúp bạn chạy nhanh hơn. Nhưng cho phép bản thân tập trung vào sự bất công trong công việc có thể làm bạn mắc nhiều sai lầm.