Tại sao cái đẹp làm chúng ta hạnh phúc - Giải thích về vẻ đẹp

Rất nhiều thứ ta có thể thấy rất đẹp. Những phong cảnh, khuôn mặt, nghệ thuật, các công trình kiến trúc, sử thi hay những tinh tú trên bầu trời hoặc đơn giản chỉ là hình ảnh phản chiếu mặt trời trên một cái chai rỗng. Vẻ đẹp là vô hình. Nó chỉ xuất hiện trong đầu chúng ta dưới dạng một cảm giác dễ chịu. Nếu chúng ta phải định nghĩa nó, chúng ta cảm nhận một thứ gì đó đẹp khi màu sắc, hình dạng, hình dáng hoặc một tỉ lệ nào đó mà theo chúng ta nó hấp dẫn và thú vị. 

Vẻ đẹp là một cảm xúc cơ bản của con người đã xuất hiện từ hàng ngàn năm trước. Ngay cả các công cụ đầu tiên đã được con người đục đẽo thành những hình đối xứng. Các nghiên cứu cố tìm hiểu lý do thực tế tại sao tổ tiên của chúng ta lại dành thời gian để làm dụng cụ của họ trông đẹp hơn, nhưng vẫn chưa xác định được lý do nào. Dường như những người tiền sử đục đẽo công cụ thành hình giọt nước đơn giản vì họ thích nó hơn hình dạng ban đầu. Xuyên suốt lịch sử, định nghĩa của cái đẹp đã thay đổi rất nhiều. Các quan niệm bị thay đổi hoặc biến thành các biến thể đối lập. Nhưng vượt xa ý kiến cá nhân và hoàn cảnh đương đại,  có một thứ chưa bao giờ lỗi thời như tỉ lệ vàng, sự đối xứng hay các hoa văn có thể tìm thấy trong hội họa và kiến trúc từ thuở sơ khai đến ngày nay. Nhân loại dường như đang ở trong một thỏa thuận bí ẩn, vốn có về vẻ đẹp của những thứ nhất định. Những hoa văn tiếp tục xuất hiện sau này đều bắt nguồn từ thiên nhiên. Chúng trở thành một phần sinh học bởi vì chúng giúp tổ tiên chúng ta tồn tại.

Tại sao cái đẹp khiến chúng ta hạnh phúc?

Hoa văn phân dạng hiện hữu ở khắp nơi trong tự nhiên ví dụ như trên vỏ ốc, bông hoa, sóng, hoặc mây. Xác định và đánh giá những sự vật và hiện tượng này được sử dụng đúng cách để sống còn. Những đám mây kia báo hiệu mưa sẽ rơi sao? Nước biển như thế này liệu có an toàn để bơi qua không? Tôi có thể ăn cái này không nhỉ? Một điều phổ biến khác là đối xứng. Trong tự nhiên có nghĩa là mọi thứ nên như vậy. Những cành, cây và lá cây; đóa hoa tất cả đều lớn lên một cách đối xứng. Một con nai với bộ gạc ấn tượng có thể có thịt với nhiều chất dinh dưỡng. Một sợi lúa mì bị biến dạng có thể không an toàn để ăn. Một khuôn mặt đối xứng có nhiều khả năng thuộc về một đối tác giao phối tốt, khỏe mạnh. Vì sự đối xứng phổ biến trong động vật và thực vật. Nó cực kỳ quen thuộc với não chúng ta. Điều này giúp tổ tiên chúng ta đánh giá môi trường sống một cách dễ dàng và phản ứng nhanh chóng với nguy hiểm. Những thứ giúp chúng ta sinh tồn kích hoạt hệ thần kinh tưởng thưởng trong não ta nhận biết những dấu hiệu an toàn và dinh dưỡng, làm chúng ta cảm thấy vui.

Vậy thì sự cảm thụ vẻ đẹp có vẻ được bao gồm trong sự nhận biết khuôn mẫu, nhưng nó còn hơn thế nữa.

Nhân loại dường như đã tiến hóa một bản năng cho vẻ đẹp mà hằn sâu vào chúng ta. Điều này tồn tại ngay cả sau khi các quá trình khác trong não của chúng ta ngừng hoạt động. Bệnh nhân Alzheimer được yêu cầu để xếp hạng vẻ đẹp của một vài bức họa. Sau đó thử nghiệm này được lặp lại hai tuần sau đó. Các bệnh nhân đã quên về các bức họa đó nhưng họ vẫn xếp vẻ đẹp của những bức tranh đó cùng các thứ hạng. Một số người sẽ không đồng tình rằng điều này không thể hiện được gì. Vậy tại sao con người vẫn khư khư quan điểm cá nhân của mình? Nhưng những nghiên cứu khác đã cho thấy rằng chúng ta có một loại mẫu số chung thấp nhất khi nói đến vẻ đẹp. Trong các thử nghiệm khác nhau, mọi người được yêu cầu để phân biệt tranh trừu tượng thật và giả. Một vài bức họa được vẽ bởi họa sĩ Mondrian và Pollock dựa trên những nguyên tắc nghiêm khắc giống như mẫu phân dạng trong khi những bản sao thì không. Phần lớn đã chọn được những nguyên tác của những bức họa. Điều này hiệu quả cho những bức được vẽ bởi cả hai họa sĩ mặc dù phong cách nghệ thuật của họ rất khác nhau. Một thử nghiệm khác cũng sử dụng tranh trừu tượng nhưng yêu cầu người xem chọn chúng dựa trên sự giống nhau của những bức tranh do trẻ em hoặc động vật vẽ nên. Một lần nữa, những người thử nghiệm chỉ ra được các bức tranh mà các mẫu của nó đã được lên kế hoạch cẩn thận và không phải ngẫu nhiên. Vậy trong khi chúng ta cố gắng định nghĩa vẻ đẹp là gì hoặc nó dựa trên điều gì, chúng ta bằng cách nào đó nhận biết được vẻ đẹp khi chúng ta nhìn thấy.

Tại sao vẻ đẹp lại quan trọng? Con người không điều khiển tự nhiên để cố gắng sống sót từng ngày nữa. Chúng ta từ bỏ thế giới tự nhiên lại và tự tạo ra thế giới riêng của mình. Chúng ta tạo nên những sự vật xung quanh ta, những thứ ta mặc, sử dụng và nhìn ngắm. Cũng như khi con người sống khắp nơi trên hành tinh này và dân số ngày càng tăng chúng ta định hình nên một môi trường nhân tạo. Trong quá trình làm việc đó, chúng ta lãng quên vẻ đẹp và ủng hộ cho chi phí hoặc hiệu quả chức năng. Chúng ta xây các dãy tòa nhà xi măng mà không ai muốn sống ở đó. Chúng ta có những trạm điện ngầm xấu xí, những tòa nhà cộng đồng tồi tàn và những khu mua sắm rực rỡ. Một khối hộp nhạt nhẽo, đúng chuẩn san sát nhau. Con người không thích sự đơn điệu. Phần mềm theo dõi mắt người cho thấy chúng ta thường chú ý đến những chi tiết và các vật trang trí của kiến trúc trong khi chỉ liếc mắt sơ qua những bức tường trống trải không chỉ là nó không thú vị để nhìn mà chúng còn làm chúng ta cảm thấy khổ sở. 

Những thí nghiệm với cảm biến với da cho thấy việc nhìn vào những mặt tiền rộng lớn, buồn tẻ làm cho chúng ta cảm thấy buồn chán và khó chịu. Sự chán chường này đã được liên kết tới nhịp tim tăng và mức độ căng thẳng; và sự đối lập dường như cũng đúng. Những thập kỷ qua, các nghiên cứu đã tìm thấy khi môi trường sống thật đẹp, chúng ta có thể cải thiện sự hạnh phúc, hành vi khả năng nhận thức và tâm trạng của chúng ta. Vẻ đẹp có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hạnh phúc, tạo nên những thứ hữu dụng đẹp đẽ có thể làm chúng ta cảm thấy tốt hơn

Năm 2017, một bệnh viên kiểm tra các yếu tố phục hồi thông qua quan sát và phỏng vấn với bệnh nhân và thấy rằng nghệ thuật thị giác trong khu vực tiếp khách của họ làm bệnh nhân thoải mái và vui vẻ hơn với bệnh viện mà họ điều trị. Một nghiên cứu khác đã xem xét cách bệnh nhân hồi phục tốt ở bệnh viện có hai khu. Một cái cũ và khá xấu xí, và một khu mới được cải tạo. Trước sự ngạc nhiên của các nhà nghiên cứu, những bệnh nhân ở trong môi trường mới được cải tạo, cần dùng thuốc giảm đau và được về trung bình sớm hơn hai ngày so với bệnh nhân hồi phục ở khu vực cũ.

Môi trường xung quanh càng đẹp làm họ cảm thấy tốt hơn về mặt thể chất. Cái đẹp cũng ảnh hưởng đến chúng ta trong cuộc sống hàng ngày. Nó có thể cải thiện niềm vui nói chung.

Một nghiên cứu xem xét những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến sự vui vẻ của người trưởng thành tiết lộ những kết quả đáng bất ngờ. Bên cạnh những thứ như sức khỏe tốt trong một cuộc sống gia đình hòa thuận, niềm vui cá nhân bị ảnh hưởng bởi vẻ đẹp của thành phố bạn đang sống. Vẻ đẹp ghi điểm còn cao hơn cả sự sạch sẽ và sự an toàn.

Vậy chúng ta học được gì từ những điều này? Chúng ta biết rằng con người chúng ta đã được điều chỉnh hàng triệu năm để xử lý đầu vào trực quan và đánh giá môi trường xung quanh của chúng ta.

Đó chỉ là những gì chúng ta được thiết lập để làm và chúng ta bắt đầu học hỏi thêm nhiều về vẻ đẹp như một tài sản ảnh hưởng đến chúng ta. Vẻ đẹp đáp ứng nhu cầu vốn có cho thông tin có ý nghĩa. Có thể sẽ xứng đáng để tạo thêm không gian cho thế giới nhân tạo chúng ta làm ra.

Xem video

Dịch bởi openedu.vn