Về người bà

Dĩ nhiên, những trải nghiệm cá nhân đều rất khác nhau, nhưng đâu đó có một hình mẫu lý tưởng về người bà – một hình ảnh ta có thể tưởng tượng hoặc góp nhặt từ những ký ức dịu dàng.

Có thể, khi còn nhỏ, bạn từng có vài ngày ở một mình với bà tại ngôi nhà của bà, lúc cha mẹ và anh chị em vắng mặt vì một lý do nào đó. Khi ấy, bạn chỉ mới sáu tuổi. Bạn phụ bà làm bếp, thấy mùi hương đặc biệt từ chiếc tủ nơi bà cất những chiếc đĩa, và ngắm nhìn bộ ly thủy tinh màu xanh đậm kỳ lạ. Bà có chiếc máy nướng bánh với cần gạt đỏ to thật buồn cười, và một con dao nhỏ béo mũm mĩm chỉ dùng để phết bơ. Bà lái chiếc xe nhỏ, đưa bạn tới một trang trại, nơi bạn cho dê ăn cà rốt và nghe bà kể về chú lợn cưng bà từng nuôi khi còn bé ở vùng quê. Bà gọt một quả táo, lột lớp vỏ thành một sợi dài xoắn ốc liền mạch, và khi bạn nhăn mặt vì không thích món sô cô la bạc hà mỏng bà đưa, bà chỉ cười, không hề phiền lòng.

Bữa tối được dọn trên khay, và bà cho bạn ngồi ăn trên chiếc ghế sofa lớn trong lúc xem tivi. Trong căn nhà của bà, có một chiếc rương gỗ cất những thứ đặc biệt: vài đồng tiền cổ, một cây quạt bằng ngà voi, chiếc bút chì nhỏ bằng vàng, một bức ảnh bà chụp ở bãi biển và một tấm hình hơi kỳ quặc, nơi bà đứng cạnh một người đàn ông mặc quân phục – bức ảnh mà bà bảo chụp "trong thời chiến".

Những ngày bên bà là dịp để bạn được giới thiệu với một thế giới rộng lớn hơn nhiều so với vòng tay cha mẹ. Đó là một thế giới xa lạ, nhưng nhờ có sự hiện diện của bà, bạn cảm thấy mình vẫn thuộc về nơi ấy.

Người bà có thể giống như những gì nhà phân tâm học Donald Winnicott gọi là “đối tượng chuyển tiếp” – một thứ giống như tấm chăn yêu thích hay chú thỏ nhồi bông cũ kỹ mà trẻ con thường mang theo trong những bước đầu khám phá thế giới rộng lớn. “Đối tượng chuyển tiếp” gắn kết đứa trẻ với cảm giác an toàn, ấm áp của tình mẫu tử, đồng thời là cây cầu giúp chúng bước ra ngoài vùng an toàn của mình để đối mặt với những điều mới mẻ, thậm chí có phần đáng sợ.

Người bà chính là hiện thân của điều đó: dịu dàng, ân cần, và nhờ sự hiện diện trấn an ấy, đứa trẻ bắt đầu làm quen với những ý niệm lớn lao có thể khiến chúng hoang mang – rằng thế giới này thật rộng lớn, có một quá khứ phức tạp và đầy người lạ.

Có một sự gắn kết ngọt ngào giữa người bà già nua (ngày càng yếu đi) và đứa cháu bé nhỏ (ngày càng mạnh mẽ hơn). Nhưng ở hai đầu của phổ sức mạnh ấy, cả hai đều hiểu rõ sự mong manh của mình. Trong ánh nhìn của bà, có một sự ân cần không toan tính, một tình yêu dịu dàng, không đòi hỏi gì ở bạn ngoài sự hiện diện. Có thể bà không hiểu Minecraft là gì, chẳng biết làm tàu vũ trụ từ những mảnh Lego, hay không thể bày ra một đường đua vòng quanh phòng khách với gối và ghế. Nhưng bà luôn quan tâm xem bạn có thấy lạnh không, hoặc hỏi bạn có còn thích Toblerone nữa không.

Có lẽ bà là người duy nhất chỉ đơn thuần muốn bạn hạnh phúc. Bà giỏi tạo ra những khoảnh khắc ấm áp, dễ chịu: ngồi sát bên bà, nghe bà đọc truyện, hay đơn giản là ngồi cùng nhau trên ghế, xem chương trình về làm vườn, hoặc cùng nhau tưới một chậu hoa phong lữ.

Bà mang trong mình một kiểu trí tuệ giản đơn: hiểu rằng, về lâu dài, thành tựu không quan trọng bằng việc được thoải mái bên một người thân thương.

Trớ trêu thay, sự tử tế thuần khiết ấy lại khiến ta bực bội khi lớn lên. Bà mừng rỡ nếu bạn thắng cuộc thi nhảy xa, và không ngần ngại khen ngợi điểm thi toán của bạn. Nhưng bạn cảm thấy bà sẽ vẫn yêu thương bạn như thế ngay cả khi bạn không giỏi nhảy xa hay không hiểu nổi đại số. Chính tình yêu vô điều kiện ấy đôi khi làm bạn phát điên, bởi nó không chú ý đến những điều bạn đang xem là trung tâm bản sắc của mình.

Bà chỉ muốn ôm bạn, xếp chăn gối cho bạn, và cùng bạn làm một trò chơi ghép hình. Bà dường như đại diện cho một điều gì đó hoàn toàn đối lập với những ham muốn của tuổi trẻ. Thật khó để hình dung rằng khi ở tuổi hai mươi hai, bà cũng từng sống một cuộc đời cuồng nhiệt.

Người bà không kỳ vọng bạn phải làm điều gì, đạt được điều gì, hay trở thành một ai đó đặc biệt. Khác với cha mẹ mong bạn trưởng thành, người tình muốn được thấu hiểu, hay bạn bè tìm kiếm sự đồng hành trong những cuộc phiêu lưu, bà chỉ muốn có một ngày vui vẻ bên bạn: cùng nhìn một chú ngựa, uống một cốc sữa, chơi vài ván bài, hay thử vẽ một bông hoa.

Có thể bạn – khi sáu tuổi – sẽ cho rằng đó là một ngày thật ngớ ngẩn. Nhưng phải mất sáu mươi năm sau, bạn mới nhận ra đó chính là mục đích và ý nghĩa của cuộc đời.

Khát khao sâu thẳm trong hình ảnh người bà hạnh phúc là mong muốn chúng ta học được bài học ấy sớm hơn một chút, tốt hơn một chút: rằng ta có thể chắt lọc một phần trí tuệ yêu thương ấy trước khi cuộc đời trôi qua quá nhiều.

Nguồn: ON GRANDMOTHERS