Vì sao những cặp đôi lo âu và né tránh khó rời xa nhau

Có một kiểu mối quan hệ đặc biệt, lúc thì cuồng nhiệt, mãnh liệt, lúc lại đau đớn và vô cùng bế tắc – một mối quan hệ khiến cả người trong cuộc lẫn người ngoài đều bối rối, không hiểu nổi. Đó là mối quan hệ giữa một người mang kiểu gắn bó lo âu và một người mang kiểu gắn bó lảng tránh, theo cách gọi của các nhà tâm lý học.

Trong những mối tình như thế, luôn có một trò chơi kéo đẩy diễn ra không ngừng. Người gắn bó lo âu thường xuyên phàn nàn – đôi khi công khai, đôi khi âm ỉ – rằng người bạn đời của mình không đáp lại đủ nhiều: họ trách móc đối phương là lạnh lùng, xa cách, khép kín cảm xúc, thậm chí có phần hờ hững về mặt thể xác. Trong khi đó, người gắn bó lảng tránh lại âm thầm chịu đựng, nhưng khi đã quá sức chịu đựng, họ than phiền rằng người kia đòi hỏi quá mức, có phần "điên rồ", và theo cách nói đầy miệt thị của họ, là “quá phụ thuộc.” Một người dường như muốn quá nhiều, còn người kia thì quá ít.

Nỗi bất hạnh này cứ thế xoay vần trong một vòng lặp không hồi kết. Ban đầu, người gắn bó lo âu yêu người kia với sự mãnh liệt đầy khát khao, nhưng rồi cảm giác bực bội bắt đầu nhen nhóm. Nỗi thất vọng ngày càng dâng cao, cho đến một ngày, họ không thể chịu đựng được nữa. Quá chán nản vì cảm giác bị từ chối, người gắn bó lo âu quyết định dẹp nỗi sợ bị bỏ rơi sang một bên và tuyên bố chấm dứt.

Nhưng đây lại là lúc người gắn bó lảng tránh thay đổi hoàn toàn. Nỗi sợ lớn nhất của họ – bị nhấn chìm trong tình yêu – biến mất ngay lập tức, để lộ ra một phần tính cách vốn bị họ giấu kín: nỗi sợ bị bỏ rơi. Khi cảm giác bị “nhấn chìm” không còn (bởi người kia có lẽ đã thu dọn hành lý ra đi), họ bất ngờ bộc lộ tất cả sự lãng mạn và đam mê vốn bị kìm nén bấy lâu. Những cảm xúc này giờ đây an toàn để bộc lộ, bởi không còn nguy cơ bị ràng buộc quá mức.

Dù vẫn còn giận dữ, người gắn bó lo âu lại không thể cưỡng lại những lời hứa ngọt ngào và sự thay đổi đầy bất ngờ này. Sau một chút do dự ban đầu, họ cảm thấy được thuyết phục. Người từng lạnh lùng xa cách giờ đây dường như biến thành một tâm hồn ấm áp mà họ hằng mong đợi. Và vì thực ra họ chưa bao giờ hết yêu, nên không có lý do gì để từ chối cơ hội quay lại: vấn đề duy nhất trước đây chỉ là cảm giác không được yêu mà thôi.

Thế là, trong một khoảng thời gian ngắn ngủi, cả hai đều sống trong hạnh phúc, tưởng chừng như đã tìm thấy con đường dẫn đến sự viên mãn lâu dài. Người gắn bó lảng tránh, thoát khỏi nỗi lo bị nhấn chìm, giờ đây thoải mái thể hiện tình yêu. Người gắn bó lo âu, thoát khỏi nỗi sợ bị bỏ rơi, giờ đây cảm thấy an toàn và tin tưởng.

Nhưng rồi, vấn đề sớm quay trở lại. Mọi thứ dần trở nên “quá tốt đẹp” với người gắn bó lảng tránh. Họ cảm thấy người kia sẽ không rời bỏ mình nữa, mà chỉ muốn ở lại và đòi hỏi sự gần gũi ngày càng nhiều. Nỗi sợ bị nhấn chìm lại xuất hiện. Họ không còn cách nào khác ngoài việc bắt đầu rút lui, trở nên lạnh lùng và xa cách. Điều này, một lần nữa, khiến người gắn bó lo âu không thể chịu đựng nổi. Trong vòng vài tuần hoặc vài tháng, cặp đôi lại rơi vào tình trạng cũ. Những cuộc cãi vã nảy lửa trở lại, những lời trách móc “phụ thuộc” và “lạnh lùng” lại vang lên. Và rồi, một cuộc khủng hoảng mới xảy ra, với những lời đe dọa chia tay lần nữa.

Chu kỳ này có thể tiếp diễn trong nhiều năm, thậm chí cả đời… Từ bên ngoài nhìn vào, nó gần như buồn cười. Nhưng đối với người trong cuộc, nó là một địa ngục.

Lối thoát nào cho họ?

Có một vài cách để thoát khỏi vòng luẩn quẩn này. Người gắn bó lảng tránh có thể nhận ra và học cách chịu đựng nỗi sợ bị nhấn chìm trong tình yêu. Người gắn bó lo âu có thể ý thức được sự hấp dẫn không lành mạnh của mình đối với những mối quan hệ không trọn vẹn, từ chối quay lại sau mỗi cuộc khủng hoảng và tìm kiếm một người bạn đời có kiểu gắn bó an toàn, trấn an hơn.

Hoặc, trong viễn cảnh hy vọng hơn, cả hai có thể cùng nhau học hỏi về lý thuyết gắn bó, nhận ra những vòng lặp mà họ đang lặp lại, hiểu được những dấu ấn từ thời thơ ấu đang điều khiển họ – và ngừng hành xử theo những thôi thúc vô thức ấy. Họ có thể nhận thức được “trò chơi” mà cả hai đang vô tình chơi, và rồi, với sự nhẹ nhõm của những người yêu thương họ cùng sự cứu rỗi cho chính mối quan hệ, quyết định không chơi trò ấy nữa.

Nguồn:  WHY ANXIOUS AND AVOIDANT PARTNERS FIND IT HARD TO LEAVE ONE ANOTHER