10 nền tảng của sự thân mật cảm xúc

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Sự thân mật cảm xúc là một quá trình học hỏi liên tục, không phải một điểm đến cuối cùng.
• Những yêu cầu rõ ràng, cụ thể giúp tránh hiểu lầm và nhu cầu không được đáp ứng.
• Duy trì sự tò mò với người bạn đời đang thay đổi là yếu tố cốt lõi để nuôi dưỡng sự thân mật.

Khi hai con người độc nhất quyết định gắn bó và để tình yêu của mình chuyển hóa thành một mối quan hệ có ý nghĩa, được định hình bởi sự thân mật chân thật – họ sẽ cần bước vào một quá trình học làm thân mật không hồi kết. Sẽ không có khoảnh khắc “đã đến nơi”, chỉ có những cơ hội liên tục để điều chỉnh, học hỏi và trưởng thành.

Sự thân mật cảm xúc chứa đựng quá nhiều điều chưa biết, bởi hai con người trong mối quan hệ ấy vẫn đang thay đổi, lớn lên và dần hé mở theo những cách rất riêng. Hãy cùng nhìn kỹ 10 nền tảng tạo nên quá trình học hỏi đó.

1. Buông bỏ nhu cầu phải đúng

Khao khát được đúng đến từ đâu? Phần lớn, nó xuất phát từ mong muốn chứng minh rằng mình ổn, mình không sai. Nó cũng đến từ nỗi sợ bị người kia lấn át hay kiểm soát bằng quan điểm của họ. Nhưng trớ trêu thay, ngay cả khi bằng chứng cho thấy bạn đúng, bạn vẫn có thể là người thua cuộc. Sự mất mát xảy ra khi việc “đúng” khiến bạn trở thành người cần chứng minh đối phương sai. Điều này thường đẩy người kia vào hai lựa chọn: hoặc tìm cách áp đảo bạn, hoặc tránh xa bạn.

2. Lắng nghe như một hành động dâng hiến

Một trong những món quà thân mật nhất bạn có thể trao cho người bạn đời là thông điệp: “Anh/Em đang thật sự lắng nghe.” Chiều sâu của sự thân mật lớn dần khi cả hai xem mối quan hệ của mình là nơi họ có khả năng được lắng nghe và thấu hiểu. Lắng nghe có thể diễn ra không lời qua ánh mắt ấm áp, sự hiện diện trọn vẹn. Cũng có thể diễn ra bằng lời nói, chẳng hạn:

• “Anh/Em nghe bạn đang nói rằng…”
• “Có vẻ như anh muốn em hiểu rằng…”
• “Anh nghe em đang cảm thấy…”

Điều cốt lõi là tập trung hoàn toàn vào người đang nói và tránh xao nhãng. Nếu bạn chưa sẵn sàng dành sự chú tâm đó, hãy nói rõ điều này và đề xuất một thời điểm khác khi bạn có thể lắng nghe trọn vẹn.

Source: Hanna Lazar / Unsplash

3. Chấp nhận sự khác biệt về nhu cầu và sở thích

Hãy để ý những xu hướng, cả rõ ràng lẫn ngấm ngầm, trong việc cố gắng ảnh hưởng hay “kéo” người kia về phía mình. Điều này thường xảy ra khi ta sợ rằng mình sẽ thua, sẽ không có được điều mình cần. Sẽ rất hữu ích nếu bạn giữ niềm tin rằng: cả hai đều có thể được đáp ứng nhu cầu. Điều này đòi hỏi mỗi người vừa có trách nhiệm với nhu cầu của mình, vừa sẵn lòng hỗ trợ nhu cầu của đối phương.

4. Đưa ra những yêu cầu rõ ràng và cụ thể

Không đúng khi cho rằng người bạn đời phải là người hoàn hảo, có thể đáp ứng mọi nhu cầu của bạn. Trước hết, bạn chịu trách nhiệm cho nhu cầu của chính mình. Mong chờ người khác “đọc được suy nghĩ” của bạn là con đường chắc chắn dẫn đến thất vọng.

Bạn bảo vệ nhu cầu của mình bằng cách đưa ra những yêu cầu rõ ràng và cụ thể.
Những lời như “Hãy yêu thương em hơn”, “Hãy tinh tế hơn”, hay “Hãy hiện diện nhiều hơn” không phải là yêu cầu cụ thể. Yêu cầu cụ thể luôn gắn với hành vi:

• “Em sẽ cảm thấy được yêu nếu anh nắm tay em nơi công cộng.”
• “Em sẽ thấy được quan tâm nếu anh hỏi thăm ngày của em khi em về nhà.”
• “Em sẽ cảm thấy anh hiện diện nếu chúng ta có thể trò chuyện sau khi cho con đi ngủ.”

Người nhận yêu cầu có ba cách phản hồi:

1. “Anh/Em rất sẵn lòng làm điều đó.”
2. “Không, điều đó không phù hợp với anh/em.”
3. “Anh/Em muốn thương lượng, đôi khi sau khi cho con ngủ xong anh/em rất mệt. Mình có thể chọn thời điểm khác để kết nối không?”

Hãy nhớ: mọi yêu cầu đều hợp lệ. Tránh đánh giá hay chỉ trích yêu cầu của người kia.

5. Học cách cảm nhận nỗi tổn thương và lắng nghe nỗi tổn thương

Cảm thấy bị tổn thương trong một mối quan hệ là điều không thể tránh khỏi, và cũng là một trong những trải nghiệm dễ bị tổn thương nhất trong một mối quan hệ tốt. Một chìa khóa quan trọng là học cách cảm nhận nỗi đau trong cơ thể mình và diễn đạt nó rõ ràng với đối phương: “Khi bạn…, tôi cảm thấy bị tổn thương.”

Hành vi gây tổn thương cần được mô tả càng trung tính càng tốt:

• “Khi tôi nghe bạn nói tôi thiếu kiên nhẫn, tôi cảm thấy đau.”
• “Khi bạn đưa ra quyết định mà không có tôi, tôi cảm thấy bị tổn thương.”

Khi nghe về nỗi đau của người kia, hãy tránh trả đũa, buộc tội hay né tránh.

6. Chịu trách nhiệm

Điều này chủ yếu có nghĩa là bạn sẵn sàng nhận ra xu hướng đổ lỗi cho đối phương và dừng nó lại. Hãy trung thực về những sai sót của mình và những nhu cầu chưa được đáp ứng. Đơn giản là: chịu trách nhiệm nhiều hơn cho hành vi của chính mình, thay vì tập trung vào hành vi của người kia.

7. Nhận diện và điều chỉnh sự hòa tan hoặc xa cách

Trong bất kỳ mối quan hệ lành mạnh nào, sẽ không bao giờ có sự thân mật và tương hỗ hoàn hảo tuyệt đối. Các cặp đôi có thể rơi vào trạng thái hòa tan, khi nhu cầu và giá trị của một người trở nên lấn át, còn người kia thì ủng hộ hoặc tiếp tay cho điều đó, hy sinh nhu cầu của chính mình. Việc điều chỉnh bắt đầu khi cả hai nhận ra mình đã trượt vào trạng thái này, và cùng sẵn sàng củng cố lại nhu cầu và giá trị của người đang bị hy sinh. Xa cách xảy ra khi hai người dần rời xa nhau về mặt thể chất và cảm xúc. Khi đó, họ cần thừa nhận sự mất kết nối và cùng nhau quyết định liệu họ có muốn dành nhiều thời gian hơn cho nhau không, và sẽ tạo ra khoảng thời gian đó như thế nào.

8. Nhận diện căng thẳng

Căng thẳng trong mối quan hệ là điều không tránh khỏi. Nó có thể đến từ stress, thiếu ngủ, cô đơn, cơn giận bị dồn nén, cảm giác bị lãng quên, áp lực công việc, khó khăn trong việc nuôi dạy con cái, mất mát… danh sách này còn rất dài. Căng thẳng sẽ chia rẽ nếu không được thừa nhận. Chìa khóa là nhận diện nó mà không buộc tội. Vợ tôi rất giỏi trong việc thừa nhận rằng cô ấy đang cáu kỉnh. Điều đó giúp giải thích sự căng thẳng đang hình thành, và cô ấy được phép cáu kỉnh mà tôi không cần phải “sửa” điều gì.

9. Giữ sự tò mò

Một mối quan hệ thân mật được tạo nên từ hai con người độc nhất, luôn thay đổi. Hãy tò mò với chính mình và với người bạn đời, đặc biệt trong bối cảnh những gì hai bạn đang cùng nhau xây dựng. Hãy tò mò với sự thôi thúc muốn nói hoặc hành động ngay lập tức, thường thì chẳng có điều gì thực sự cần gấp. Thay vào đó, hãy chú ý đến: cảm xúc của mỗi người, những nhu cầu đang hiện diện, những mất mát có thể đang xảy ra, tình trạng của gia đình và bạn bè, nguồn lực cho sức khỏe và học hỏi, đời sống tình dục, những khát khao và ước mơ, hay một chuyến đi đã quá lâu chưa thực hiện.

10. Chấp nhận quá trình học làm thân mật

Không có điểm đến cuối cùng. Yêu thì dễ. Nhưng tạo dựng một mối quan hệ thân mật, đủ vững để chứa đựng sự phát triển của cả cá nhân lẫn tập thể, đòi hỏi nhiều trách nhiệm hơn. Ngay cả khi hai bạn cùng nhau già đi, cảm thấy dễ dàng hơn khi ở cạnh nhau, bạn vẫn đang ở trong một quá trình sáng tạo liên tục. Có thể sẽ đến lúc cần quan tâm nhiều hơn đến chăm sóc y tế, hay điều chỉnh không gian sống để phù hợp với những giới hạn về thể chất. Và tất cả những điều đó vẫn nằm trong quá trình học làm thân mật.

Tác giả: Paul J Dunion Ed.D.

Nguồn:  10 Building Blocks of Emotional Intimacy | Psychology Today