3 dấu hiệu cho thấy ai đó đang phải chịu đựng “sự trừng phạt bằng cách lạnh nhạt” (shunishment)

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• “Shunishment” là cách một người dùng sự hiện diện hay vắng mặt của mình để kiểm soát hành vi người khác.
• “Shunishment” dựa vào những quy tắc mơ hồ, luôn thay đổi, thay vì những ranh giới rõ ràng.
• Khi ai đó thường xuyên dùng “shunishment”, có thể đó là biểu hiện của kiểu gắn bó né tránh trong quan hệ.

Chúng ta đang sống trong thời đại của ranh giới cá nhân. Hơn bao giờ hết, con người bắt đầu xác định rõ ràng điều gì là chấp nhận được và điều gì thì không. Ngày càng nhiều người cảm thấy đủ mạnh mẽ để rời đi khi cần thiết. Tất cả những điều ấy là tiến bộ. Bởi suốt một thời gian dài, con người được dạy phải im lặng và giữ hòa khí, kể cả trong những tình huống không ổn. Khi ta có thể bày tỏ nhu cầu của mình, ta sẽ an toàn hơn nhiều. Thế nhưng, cũng đang nổi lên một hiện tượng đáng lo ngại, ngỡ như là đang thiết lập ranh giới, nhưng thật ra lại là một hành vi điều khiển ngầm: đó là “shunishment”.

“Shunishment” là gì?

“Shunishment” là cách một người dùng sự hiện diện như phần thưởng, và sự im lặng như hình phạt, biến chính mối quan hệ thành công cụ để thao túng. Thay vì giúp người kia hiểu được nhu cầu của mình, người dùng “shunishment” khiến đối phương luôn phải lo lắng và dè chừng. Nó dựa vào những quy tắc mập mờ, liên tục thay đổi, kết hợp với việc đối phương đã đầu tư quá nhiều vào mối quan hệ này để dám buông tay.

“Shunishment” thường đi kèm với việc tìm lỗi, hạ thấp giá trị người khác, và rút lui không để lại cơ hội hàn gắn. Nó khiến người còn lại luôn phải bước đi trên vỏ trứng, lúc nào cũng lo sợ không biết cơn im lặng tiếp theo sẽ ập đến lúc nào.

Một số người có thể dùng “shunishment” như thói quen để giữ người khác ở khoảng cách an toàn. Đặc biệt với những ai có kiểu gắn bó né tránh, đây là cách hữu hiệu để không ai lại gần quá mức. Nhưng càng về lâu dài, chiến lược ấy lại khiến họ thêm cô đơn.

Tệ hơn, “shunishment” còn có thể được dùng như một hình thức dập tắt quyền được thể hiện bản thân của người khác – ví dụ, rút lui khỏi một người bạn đồng tính khi họ vừa hé lộ con người thật của mình. Những nhóm thiểu số, vì thế, dễ trở thành nạn nhân của kiểu trừng phạt lạnh nhạt này.

Image: Red Stock/Shutterstock

3 dấu hiệu cho thấy bạn đang chịu đựng “shunishment”

1. Bạn không biết “luật chơi” là gì.

Khi rơi vào vị trí người bị “shunishment”, bạn sẽ không thể hiểu ranh giới đang nằm ở đâu. Bởi các quy tắc thường được giữ mơ hồ một cách có chủ ý. Điều này cho phép người kia dễ dàng quy kết bạn đã vượt giới hạn, rồi im lặng hoặc rút lui bất kỳ lúc nào. Điều này rất khác với ranh giới lành mạnh, nơi mọi giới hạn đều được diễn đạt rõ ràng.

2. Luật thay đổi liên tục.

Một ngày người ấy có thể khơi chuyện trước, nhưng hôm sau lại tỏ ra khó chịu khi bạn đề cập đến điều đó. Điều này khiến bạn bối rối và khó lòng phản ứng phù hợp. Khác với ranh giới lành mạnh, nơi người ta nêu rõ từ đầu mình thoải mái và không thoải mái với điều gì, trong “shunishment”, người kia thường tìm cớ sau sự việc rồi mới nói bạn đã “vi phạm”.

3. Bạn bị đặt vào tình huống để “sai”.

Một dấu hiệu rõ ràng của “shunishment” là khi người kia sắp đặt để bạn vô tình vượt giới hạn. Dù không ai chịu trách nhiệm thay cho hành vi của người khác, nhưng người dùng “shunishment” có thể cố tình tạo ra tình huống bạn không thể làm đúng. Ví dụ: họ nhắc đến một vấn đề quan trọng khi bạn đã mệt mỏi vào cuối ngày, rồi giận dữ khi bạn không lắng nghe đủ kỹ.

Phản ứng ra sao khi đối diện với “shunishment”

Thẳng thắn.

“Shunishment” vốn dĩ là hành vi gián tiếp, luôn ẩn sau lớp vỏ “tôi đâu có làm gì”. Vì vậy, bạn có thể hóa giải nó bằng cách rõ ràng và thẳng thắn. Ví dụ, bạn có thể xin phép trước khi nói về một chủ đề nào đó. Nếu cảm thấy mình đang bị đặt bẫy hoặc lưỡng lự không biết nên mở lời ra sao, hãy nói điều ấy.

Thành thật về ranh giới của bản thân.

Việc bạn chia sẻ ranh giới của mình một cách rõ ràng sẽ giúp người khác hiểu và làm theo. Chẳng hạn: “Hôm nay tôi chỉ trò chuyện đến 9 giờ tối thôi nhé,” hoặc “Tôi không thoải mái khi gặp nhau ở quán bar.” Hãy cho thấy ranh giới của bạn một cách cụ thể và kiên định với điều đó.

Trao cho họ sự bao dung.

Đôi khi, người khác thật sự đang cảm thấy quá tải. Việc rút lui không phải lúc nào cũng là để làm tổn thương ai. Nếu ai đó bạn quen thường xuyên hành xử theo kiểu “shunishment”, có thể điều đó phản ánh những tổn thương sâu hơn. Sự cảm thông là cần thiết – nhưng không có nghĩa là bạn phải nhún nhường theo mọi đòi hỏi vô lý của họ.

Tác giả: Jennifer Gerlach LCSW

Nguồn: 3 Signs That Someone Is Experiencing "Shunishment" | Psychology Today