5 lý do vì sao tha thứ không phải là con đường chữa lành tốt nhất

ĐIỂM CHÍNH

• Tha thứ đúng nghĩa đòi hỏi người gây tổn thương phải chịu trách nhiệm và biết hối lỗi.
• Tha thứ khi chưa có sự thừa nhận khiến người gây tổn thương né tránh việc học hỏi từ sai lầm của họ.
• Khi không có sự chịu trách nhiệm, hãy tập trung vào ranh giới, vào việc tự chữa lành và sống tốt thay vì cố gắng tha thứ.

Với các triết gia và những người làm công tác tôn giáo, thông điệp từ xưa đến nay luôn vang lên rõ ràng: Hãy tha thứ cho những ai khiến bạn đau đớn, bởi ôm giữ giận dữ chỉ tự làm tổn thương mình. Chẳng hạn, dưới đây là vài câu nói thường được nhắc lại khắp nơi:

“Tha thứ là hình thức cao nhất của tình yêu.”

– Reinhold Niebuhr

“Tha thứ là giải thoát một tù nhân, và rồi nhận ra người tù ấy chính là bạn.”

– Lewis B. Smedes

“Lầm lỗi là điều con người; tha thứ là phẩm chất của thần linh.”

– Alexander Pope

Tha thứ thường được xem như một liều thuốc mạnh, một chiếc cầu giúp bạn chữa lành những vết thương cũ và tiến về phía trước.

Ý tưởng chung là: níu giữ giận dữ sẽ khiến bạn cay đắng và ngăn cản quá trình hồi phục sau tổn thương. Nhưng vấn đề là: việc dùng tha thứ như một giải pháp thực ra lại có nhiều rắc rối rất nghiêm trọng.

Hãy cùng nhìn vào lý do vì sao nó không hiệu quả. Sau đó, ta sẽ bàn về một hướng lành mạnh hơn.

Image: Source: Dragana Gordic / AdobeStock

5 lý do tha thứ không hiệu quả

Trong thế giới hôm nay, chúng ta thường cố gắng tránh né những cảm xúc khó chịu như giận dữ hay tổn thương. Ta tin rằng mình nên thoát khỏi những cảm xúc “tiêu cực” càng nhanh càng tốt. “Tha thứ và bước tiếp” nghe có vẻ hợp lý.

Nhưng cảm xúc không vận hành theo logic. Và vì thế, chiến lược này không hoạt động.

Việc phủ lên những cảm giác khó chịu một lớp sơn đẹp không chỉ vô ích, mà còn khiến ta bỏ qua những thông điệp quan trọng mà cơ thể gửi đến tâm trí. Tổn thương nói: “Hãy chăm sóc bản thân.” Giận dữ nói: “Hãy cẩn trọng và bảo vệ mình.” Trước khi tha thứ cho bất kỳ ai, điều quan trọng là bạn phải lắng nghe những thông điệp ấy.

Tha thứ đúng nghĩa là điều rất đẹp. Nhưng nó chỉ đến sau một quá trình, một quá trình trong đó người làm bạn tổn thương phải chịu trách nhiệm. Nếu người ấy chưa từng thừa nhận hành vi của họ và chưa bao giờ xin lỗi bạn, thì bạn chưa thực sự khiến họ chịu trách nhiệm.

Tha thứ cho những người chưa bao giờ đứng ra chịu trách nhiệm nghĩa là bạn đã bỏ qua điều cần thiết nhất. Họ gần như được “thoát tội”. Điều đó tước mất cơ hội để họ học hỏi từ chính sai lầm của mình.

Tha thứ cho một người chưa từng nhận lỗi khiến bạn trở nên dễ tổn thương một cách không cần thiết. John F. Kennedy từng nói: “Hãy tha thứ cho kẻ thù, nhưng đừng bao giờ quên tên của họ.” Lời nhắn nhủ ấy ẩn chứa một cảnh báo: tha thứ có thể khiến bạn dễ bị tổn thương thêm lần nữa. Nếu bạn chối bỏ sự giận dữ và đau đớn, những tín hiệu giúp bạn tự bảo vệ mình và người kia chưa từng bị yêu cầu chịu trách nhiệm, bạn đã tự mở cánh cửa để bị tổn thương thêm.

Những câu trích dẫn và bài viết về tha thứ thường xem nó như một giải pháp cho những đau đớn trong đời.

Nhưng tha thứ không phải là giải pháp. Tha thứ là một quá trình.

Quá trình tha thứ đúng nghĩa

• Người gây tổn thương nhận ra họ đã làm đau bạn, có thể vì bạn nói ra, hoặc vì họ thấy sự giận dữ hay nỗi buồn trong bạn.
• Một cuộc trò chuyện hoặc sự thừa nhận diễn ra, trong đó họ chịu trách nhiệm về hành động của mình.
• Họ thật lòng cảm thấy tội lỗi hoặc hối hận và gửi đến bạn lời xin lỗi chân thành.
• Hai tâm hồn gặp nhau, bạn cảm nhận được sự hối lỗi ấy.
• Chính khoảnh khắc chạm đến nhau ấy cho phép bạn thật sự tha thứ. Không phải quên hết, nhưng một sự hiểu biết lẫn nhau giúp cả hai nhẹ nhàng hơn.

Trong quá trình tha thứ đúng nghĩa, mối quan hệ sẽ thay đổi, theo hướng tốt đẹp hơn. Nhiều người sau khi cùng nhau đi qua những bước này lại trở nên gắn kết sâu sắc hơn trước cả khi chuyện đau lòng xảy ra.

Khi không có sự chịu trách nhiệm

Tất nhiên, trong rất nhiều trường hợp ngoài đời, người gây tổn thương không hề nhận ra họ đã làm bạn đau, hoặc đơn giản là họ không quan tâm. Không có thừa nhận, không có xin lỗi, không có sự đối thoại.
Và như thế, không thể có “cuộc gặp gỡ của hai tâm hồn”.

Đây là những trải nghiệm đau đớn và khó khăn nhất của đời người.

Lúc này, giải pháp không còn là tha thứ, mà là cân bằng và tự chăm sóc. Nếu bạn để nỗi tổn thương và giận dữ điều khiển mình, bạn sẽ dễ trở nên cay nghiệt hoặc nuôi dưỡng ý trả thù.

Thay vào đó, hãy dùng chính nỗi đau ấy để dựng lên những ranh giới bảo vệ bạn khỏi người kia. Làm dịu và cân bằng cảm xúc bằng việc chăm sóc sức khỏe, hồi phục tinh thần. Hãy trò chuyện với những người yêu thương bạn, ăn uống tử tế, nghỉ ngơi đầy đủ. Lắng nghe cảm xúc của mình và học cách quản lý chúng.

Và luôn giữ trong lòng nguyên tắc lành mạnh và mạnh mẽ nhất dành cho người bị tổn thương mà không nhận được công bằng: Sự trả thù tốt nhất chính là sống một cuộc đời tốt đẹp. Không gì đúng hơn thế.

Tác giả: Jonice Webb Ph.D.

Nguồn: 5 Reasons Forgiveness Is Not a Good Way to Heal | Psychology Today