6 lý do không nên bận tâm về ánh mắt hàng xóm

Chúng ta thường coi việc lo lắng người ta nghĩ gì về mình như một nỗi ám ảnh tầm thường, một chiếc bẫy chỉ có những kẻ kém cỏi mới rơi vào. Nhưng sự thật là, trừ khi đã có ý thức rèn luyện để vượt lên trên bản năng của chính mình, ai trong chúng ta cũng đều dễ dàng bị cuốn vào vòng xoáy của sự phán xét từ xung quanh. Để cuộc đời mình bị dẫn dắt bởi những ánh nhìn của người khác không phải là sai lầm chỉ của một số ít người nông cạn, mà là một bản năng nguyên thủy của con người—một bản năng mà nếu không đủ tỉnh táo để vượt qua, ta sẽ mãi bị trói buộc, không thể chạm tay vào tự do đích thực.

Vậy làm thế nào để thoát khỏi sự ám ảnh về những lời đồn đoán của người đời?

1. Hiểu về nguồn gốc của nỗi sợ bị đánh giá

Trước tiên, ta cần hiểu rằng nỗi lo lắng về ánh mắt xung quanh không phải là một sự điên rồ vô lý. Trong suốt phần lớn lịch sử loài người, chúng ta sống trong những cộng đồng nhỏ, nơi danh tiếng có thể quyết định sự sống còn. Trong một bộ tộc săn bắt hái lượm, nếu bị tập thể xa lánh, ta có thể mất đi nguồn thức ăn, sự bảo vệ, thậm chí cả quyền tồn tại.

Nhưng giống như nhiều bản năng khác (chẳng hạn như xu hướng thèm đồ ngọt dù nay ta không cần tích trữ năng lượng như tổ tiên), nỗi sợ bị cộng đồng phán xét cũng đã lỗi thời. Xã hội hiện đại cho ta sự độc lập—ta có thể sống giữa một thành phố hàng triệu người mà không ai thực sự quan tâm ta là ai, có thể tự định nghĩa bản thân mà không cần sự đồng thuận của làng xóm, có thể kiếm sống bằng vô số cách khác nhau mà không bị trói buộc vào sự đánh giá của người đời.

Thế nhưng, ta vẫn phản ứng với những tin đồn về mình như thể ta đang sống trong một bộ lạc 6.000 năm trước. Ta lo lắng về cái nhìn của những người không có chút ảnh hưởng nào đến cuộc đời ta. Nhưng thực tế là, trong thế giới hiện đại, miễn là ta không làm điều gì trái pháp luật hay vi phạm đạo đức nghiêm trọng, ta không cần quan tâm đến những ý kiến mơ hồ đó.

2. Hàng xóm không phải lúc nào cũng đúng

Một phần lý do ta sợ hãi là vì ta mặc định rằng nếu nhiều người tin vào một điều gì đó, thì điều đó hẳn phải có lý. Nếu cả khu phố đều nghĩ theo một hướng, nếu quan niệm nào đó đã tồn tại qua nhiều thế hệ, thì ta có xu hướng tin rằng nó đúng. Nhưng đây là một sai lầm. Lịch sử đã chứng minh rằng hàng triệu người có thể cùng tin vào những điều hoàn toàn sai lầm. Những điều được gọi là "lẽ thường tình" thực chất chỉ là một hỗn hợp của may rủi, nhầm lẫn và định kiến kéo dài qua thời gian.

Niềm tin mù quáng vào ý kiến số đông xuất phát từ thời thơ ấu—khi ta coi cha mẹ và thầy cô là những người toàn tri, khi ta tin vào họ chỉ vì họ cao lớn hơn ta, biết lái xe, biết sút bóng xa 15 mét. Nhưng khi trưởng thành, nếu ta vẫn giữ thói quen phục tùng tư duy của người khác mà không tự suy xét, thì đó không phải là sự khiêm nhường, mà là một dạng tự ti. Đến một lúc nào đó, ta phải hiểu rằng thầy cô cũng có thể sai, và rằng chính ta cũng có thể sở hữu những quan điểm đúng đắn mà cả xã hội chưa từng để ý đến. Và ta cũng nên chấp nhận một sự thật giản dị: hàng xóm có thể chỉ đơn giản là… sai hoàn toàn.

3. Quan điểm của hàng xóm không cố định

Ta thường giả định rằng những gì hàng xóm nghĩ hôm nay cũng là những gì họ đã nghĩ từ trước đến nay và sẽ tiếp tục nghĩ mãi mãi. Vì thế, ta cảm thấy mình cần phải thích nghi với họ, uốn nắn bản thân để hòa hợp với suy nghĩ chung. Nhưng ta quên mất rằng quan điểm của đám đông luôn thay đổi. Những điều từng bị coi là chuẩn mực rồi cũng sẽ bị thay thế. Có thời điểm, người ta cho rằng một nghề nào đó là danh giá, một lối sống nào đó là lý tưởng, một cách nuôi dạy con cái là chuẩn mực—nhưng chỉ vài năm sau, chính xã hội đó lại xoay chiều. Vậy thì, có đáng không khi ta đánh đổi sự tự do, hạnh phúc và lý tưởng của mình chỉ để làm hài lòng những quan niệm có thể thay đổi bất cứ lúc nào? Ta sẽ phải hối tiếc khi nhận ra rằng, trong lúc lo sợ bị đánh giá, ta đã bỏ lỡ cơ hội sống một cuộc đời thực sự là của mình.

4. Ta không chỉ muốn hàng xóm nghĩ tốt, mà còn muốn họ yêu quý mình

Sâu thẳm bên trong, ta không chỉ lo lắng về việc bị phán xét—ta còn khao khát được yêu thương. Ta muốn hàng xóm thích mình, muốn họ công nhận, muốn họ quan tâm. Ta sợ rằng nếu không hòa nhập với suy nghĩ của họ, ta sẽ bị cô lập. Nhưng ta nên tỉnh táo hơn. Tình yêu và sự quan tâm mà ta mong chờ từ họ không thực sự tồn tại. Không có phần thưởng nào dành cho kẻ biết nghe lời. Dù ta có cố gắng đến đâu để hòa hợp, hàng xóm vẫn sẵn sàng quay lưng khi ta gặp khó khăn. Ta đang chịu đựng những mặt tiêu cực của việc sống trong một cộng đồng—sự soi mói, sự can thiệp, sự phán xét—mà không hề nhận lại những lợi ích thực sự của một tập thể vững chắc như lòng trung thành hay sự hỗ trợ chân thành.

5. Ta có quyền khao khát tình yêu – nhưng không phải từ quá nhiều người

Ai cũng cần được yêu thương, điều đó hoàn toàn đúng. Nhưng điều sai lầm là ta tìm kiếm tình yêu từ quá nhiều người. Cuộc đời này, ta không cần cả một làng xóm chúc tụng ta bằng những lời khen hời hợt, không cần sự cổ vũ yếu ớt và thất thường từ những người xa lạ. Điều ta thực sự cần, có lẽ, chỉ là ba người bạn tuyệt vời – những người có thể vì ta mà lao qua bão giông, những người sẵn sàng đứng lên bảo vệ ta khi cả thế giới quay lưng. Ba người đó đủ để ta sống một đời vững vàng, hạnh phúc. Còn những cái nhìn dò xét, những lời bàn tán của những người không thực sự quan tâm đến ta – vốn dĩ chẳng đáng để bận tâm.

6. Hãy rộng lượng với hàng xóm – vì chính họ cũng đang khao khát tự do

Không ai thực sự chỉ là một “người hàng xóm” đơn thuần. Bên trong mỗi con người đều có một phần muốn nổi loạn, một phần muốn phá bỏ những khuôn mẫu đã trói buộc họ bấy lâu nay.

Trong đêm khuya thanh vắng, ngay cả người hàng xóm có vẻ bảo thủ nhất cũng từng tự hỏi liệu những quy tắc mà anh ta đang cắm đầu tuân theo có thực sự đáng giá hay không. Anh ta cũng có những hoài nghi về những chuẩn mực đạo đức mà mình đang cố gìn giữ. Anh ta cũng ao ước được thoát khỏi lối sống rập khuôn, nhưng chưa biết cách nào.

Vì thế, khi ta dám đứng lên và rời xa những suy nghĩ cũ kỹ, ta không hề phản bội hàng xóm. Ngược lại, ta đang nói thay cho chính nỗi khát khao thầm kín trong lòng họ – khát khao được sống tự do, được thoát khỏi sự áp đặt của những lời phán xét không cần thiết. Và biết đâu, một ngày nào đó, họ cũng sẽ có đủ dũng khí để làm điều tương tự, khi nhìn thấy ta đã đi trước và sống một cuộc đời không cần phải cúi đầu trước ánh mắt của người đời. 

Nguồn: 6 REASONS NOT TO WORRY WHAT THE NEIGHBOURS THINK | The School Of Life