7 cách người tự ti cố gắng tỏ ra quan trọng

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Những người cảm thấy tự ti thường cố “thổi phồng” bản thân để che lấp cảm giác yếu đuối bên trong.
• Càng tránh đối mặt với con người thật của mình, họ càng dựa vào những chiến thuật thao túng để giữ vỏ bọc.
• Cảm giác tự ti kéo theo khát khao được xem trọng có thể khiến một số người dễ rơi vào trạng thái cô đơn.

Khi bạn tiếp xúc với những người luôn cố chứng tỏ tầm quan trọng của mình, họ thường làm bạn cảm thấy bản thân thật nhỏ bé. Một cách khó lý giải, bạn sẽ trở nên khắt khe hơn với chính mình, thậm chí có thể tự hỏi: “Sao mình lại thất bại thế này?” Và khi rời xa họ, bạn cảm thấy như trút được gánh nặng, có thể thở phào và trở lại là chính mình.

Nhưng sự thật là, những người cảm thấy yếu đuối, tự ti bên trong thường “bơm” bản thân lên để lấp đầy sự thiếu hụt ấy. Nhà phân tâm học người Vienna, Alfred Adler, là một trong những người đầu tiên nghiên cứu kiểu hành vi này, gọi nó là “khát vọng vượt trội” (striving for superiority). Adler, cũng là người đặt ra thuật ngữ “mặc cảm tự ti” (inferiority complex), cho rằng những ai bị ám ảnh bởi sự yếu đuối của mình thường tạo nên một lớp vỏ bên ngoài hoàn hảo, nơi họ cố gắng thể hiện bản thân theo cách tốt nhất có thể, nhằm né tránh con người thật đầy khiếm khuyết bên trong.

Mặc dù lý thuyết của Adler không luôn được công nhận rộng rãi trong tâm lý học hiện đại, nó đã trở thành nền tảng cho nhiều nghiên cứu sau này về bản ngã và nhận thức về bản thân. Sự phân chia giữa cái “tôi thật” yếu đuối và cái “tôi lý tưởng” vượt trội chính là nguồn gốc của cảm giác thất bại trong việc tìm kiếm sự thỏa mãn thực sự trong cuộc sống. Trong trị liệu, theo mô hình này, mục tiêu là giúp con người đối diện và chấp nhận con người thật của mình – dù không hoàn hảo. Nhưng cho đến khi họ nhận được sự can thiệp, họ sẽ tiếp tục sử dụng mọi chiến lược có thể để tạo ấn tượng rằng họ hơn người. Và càng kéo dài việc trốn tránh con người thật, họ càng trở nên khéo léo trong những chiêu trò ấy.

Source: YAKOBCHUK VIACHESLAV/Shutterstock

Cảm giác tự ti và sự cô đơn: Một cái vòng luẩn quẩn

Ramazan Akdoğan, nhà nghiên cứu tại Đại học Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ), đã tìm hiểu mối liên hệ giữa cảm giác tự ti – dựa trên lý thuyết của Adler và lý thuyết gắn bó của John Bowlby – với sự cô đơn. Ông nhận thấy rằng, những người luôn cần cảm thấy mình quan trọng sẽ gặp khó khăn trong việc chia sẻ với người khác. Bởi lẽ, để bộc lộ điểm yếu sẽ đe dọa đến cái tôi vốn rất mong manh của họ. Do đó, thay vì để người khác tiến gần hơn, họ dựng lên một lớp vỏ mà rất ít ai có thể xuyên qua.

Trong nghiên cứu của Akdoğan, 422 sinh viên đại học Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia trả lời các bảng khảo sát tự đánh giá về cảm giác cô đơn, phong cách gắn bó và cảm giác tự ti. Kết quả cho thấy những người có kiểu gắn bó không an toàn (insecure attachment) thường có điểm số cô đơn cao. Đồng thời, cảm giác tự ti cũng đóng vai trò quan trọng: những người tự ti nhiều thường có phong cách gắn bó không an toàn và cảm giác cô đơn cao hơn.

Dù đây chỉ là nghiên cứu tương quan (correlational), không xác định được liệu cảm giác tự ti khiến con người cô đơn hay ngược lại, nhưng có một điều rõ ràng: cảm giác tự ti khiến người ta tự cô lập và cảm thấy lạc lõng.

Khi bạn nhận thấy ai đó cố gắng chứng tỏ bản thân vượt trội, hãy nhớ rằng, nếu điều này xuất phát từ cảm giác tự ti sâu kín, rất có thể họ không thực sự hài lòng với các mối quan hệ – hoặc chính bản thân mình.

7 cách người tự ti cố chứng tỏ tầm quan trọng

1. Giả vờ bận rộn

Những người muốn tỏ ra quan trọng thường hành động như thể lịch trình của họ kín đặc đến mức không có thời gian cho bạn. Họ sẽ liên tục liếc đồng hồ, kiểm tra điện thoại, đi nhanh bất thường, và trông lúc nào cũng hối hả, căng thẳng. Họ muốn tạo ấn tượng rằng, càng ở vị trí cao trong xã hội hay sự nghiệp, họ càng không có thời gian rảnh rỗi.

2. Họ “khoác áo” hoành tráng cho những sự kiện đời thường

Những sự kiện hết sức bình dị như buổi họp bạn bè hay buổi thảo luận kế hoạch gây quỹ cộng đồng có thể được họ gọi là “họp hội đồng quản trị,” “cuộc gọi hội nghị,” hay “ủy ban điều hành.” Những thuật ngữ này nghe có vẻ chỉ dành cho tầng lớp thành công nhất, khiến họ dường như nằm trong một danh sách ưu tiên đặc biệt, dù thực tế chẳng có gì quá cao siêu.

3. Họ tỏ ra bận rộn và căng thẳng

Những người bận rộn thường mang theo sự lo lắng. Và để tạo ấn tượng rằng mình quan trọng, họ cố tình tránh thể hiện sự thoải mái hay dễ bị phân tâm. Họ thường xuyên nhíu mày, nheo mắt, và lúc nào cũng mang dáng vẻ suy tư như đang trăn trở điều gì lớn lao.

4. Họ để chế độ vắng mặt trong email dù chẳng đi đâu cả

Việc để lại thông báo “vắng mặt” trong email khi bạn thật sự bận rộn hay không có mặt là điều bình thường. Nhưng những người muốn tỏ ra quan trọng thì đẩy điều này lên một cấp độ khác. Họ đặt chế độ trả lời tự động với nội dung kiểu: “Vì tôi nhận được số lượng email rất lớn, có thể tôi sẽ không phản hồi tin nhắn của bạn ngay được.” Đôi khi, họ còn thêm phần khuyến nghị bạn liên hệ với trợ lý của họ, làm tăng thêm cảm giác “địa vị” cho bản thân.

5. Họ bắt bạn phải chờ đợi

Những người muốn chứng tỏ rằng họ có nhiều việc để làm thường không bao giờ đến đúng giờ trong các buổi hẹn. Họ thích xuất hiện muộn, để bạn phải chờ đợi. Khi làm như vậy, họ vô tình đẩy bạn vào vị trí thấp hơn trong cán cân quyền lực, một điều rất phù hợp với nhu cầu khẳng định sự quan trọng của họ.

6. Họ phóng đại thành tích của mình trên mạng xã hội

Người cố gắng vượt trội không ngần ngại khoe khoang về sự “lẫy lừng” của mình. Trên các trang như LinkedIn, họ có thể thêm thắt chút ít vào chức danh công việc của mình mà không thật sự nói dối, hoặc liệt kê tất cả kỹ năng mà họ từng có, thậm chí là từ rất lâu. Các bài đăng trên Facebook của họ thường đưa họ vào ánh hào quang, còn Instagram tràn ngập hình ảnh họ bận rộn với các cuộc họp, những chuyến bay liên tiếp hoặc bài phát biểu tại các sự kiện, khiến người khác không khỏi trầm trồ.

7. Họ hành xử như thể mình là người thông minh nhất trong phòng

Khi cảm thấy bị đe dọa bởi khả năng người khác giỏi hơn mình, họ sẽ tỏ ra bất an một cách vô lý. Dù không thực sự hiểu rõ vấn đề, họ vẫn cố gắng thao thao bất tuyệt với hy vọng “che mắt” người xung quanh bằng vẻ tự tin giả tạo. Đồng thời, họ sẽ bác bỏ ý kiến của bạn, cho rằng chúng không quan trọng hoặc là điều họ “dĩ nhiên đã biết.”

Dẫu vậy, có những người thật sự xứng đáng với mọi thành tựu họ đạt được, nhưng vì họ đủ tự tin và không cần phải khoe khoang, bạn sẽ cảm thấy thoải mái khi ở bên họ như với bất kỳ ai khác. Ngược lại, những người luôn muốn chứng tỏ bản thân đôi khi không mấy dễ chịu khi ở cùng, nhưng nếu bạn hiểu được động cơ sâu xa thúc đẩy họ, bạn sẽ nhận ra rằng phía sau lớp vỏ ấy có thể là một cuộc sống vô cùng cô độc.

Nguồn: 7 Ways Insecure People Try to Seem Important  – Psychology Today