Đây là cách để có những cuộc tranh luận thông minh về cảm xúc: 4 bí quyết

Mark không hề cố ý cắt ngang đường của người đàn ông kia. Người đàn ông lái chiếc xe tải đã bóp còi liên tục. Mark chỉ gật đầu, ra hiệu xin lỗi. Nhưng chỉ vài phút sau, Mark lại vô tình cắt ngang đường người đó một lần nữa. Và mọi chuyện bắt đầu rối loạn từ đó...

Người đàn ông vội vã lái xe lên phía trước và chặn lại chiếc xe của Mark. Cả hai chiếc xe đều dừng lại. Người đàn ông bước ra ngoài, cao tới hai mét, nặng gần 150 kg. (Nếu là tôi, có lẽ tôi đã nghĩ đến việc gọi trước để đặt phòng ICU đẹp nhất rồi.)

Người đàn ông bắt đầu đấm mạnh vào cửa xe của Mark, la hét giận dữ. Không hiểu vì sao, Mark lại hạ cửa kính xuống:

“Bạn đã bao giờ có một ngày tồi tệ đến mức chỉ hy vọng gặp được ai đó, người sẽ rút súng ra, bắn bạn và kết thúc nỗi đau chưa? Bạn là người đó sao?”

Cái miệng của người đàn ông há hốc. “Cái gì?”

“Đúng vậy, tôi thật sự nói thế. Tôi không bao giờ cắt ngang đường của ai, và cũng không bao giờ làm vậy hai lần. Nhưng hôm nay tôi đang trải qua một ngày mà dù làm gì hay gặp ai, kể cả bạn, tôi đều làm mọi thứ trở nên tồi tệ. Bạn có phải là người sẽ kết thúc tất cả không?”

Thái độ của người đàn ông thay đổi ngay lập tức. Anh ta trở nên bình tĩnh. An ủi.

“Thôi nào, anh bạn. Mọi chuyện sẽ ổn thôi. Thực sự đấy! Thư giãn đi, mọi thứ sẽ ổn thôi. Ai cũng có những ngày như vậy mà.”

Họ nói chuyện một lúc, nhẹ nhàng. Người đàn ông quay lại xe, vẫy tay chào Mark qua gương chiếu hậu và lái đi.

Người đàn ông này đã sẵn sàng giết Mark – và chỉ trong vài giây sau, anh ta lại đang an ủi Mark, giúp đỡ anh. Bạn có thể cho rằng Mark đã lừa dối anh ta. Thực ra, Mark không có ý định tự tử. Nhưng điểm quan trọng là Mark đã làm giảm căng thẳng tình huống và cả hai cuối cùng đều có được điều mình muốn. Mark không muốn chết, và người đàn ông kia cũng không muốn phải ngồi tù vì một sự cố giao thông.

Bài học lớn là Mark không rơi vào cái bẫy mà chúng ta thường mắc phải khi người khác mất bình tĩnh. Anh không cãi nhau, cũng không cố lý luận với người kia. Và anh cũng không nói, “Bình tĩnh lại đi! Bạn đang phản ứng quá mức!” – một câu nói có tỉ lệ thành công gần như bằng không.

Thay vào đó, Mark đã lắng nghe và thấu hiểu góc nhìn của người đàn ông. Anh không hề tranh cãi về cách người kia nhìn nhận tình huống hiện tại.

Chúng ta nghĩ rằng những người đang tức giận sẽ hành động khó lường. Nhưng thực tế không phải vậy. Họ sẽ rất dễ leo thang nếu chúng ta nói rằng quan điểm của họ là sai. Đôi khi, như người ta nói, “sự kháng cự là vô ích.” Ít nhất là lúc đầu.

Khi chúng ta chịu chấp nhận thực tế từ góc nhìn của người không lý trí – khi chúng ta thừa nhận rằng phản ứng của họ là hợp lý trong mắt họ – chúng ta có thể giúp họ quay lại với sự tỉnh táo.

Tuy nhiên, đây không phải là cách tốt nhất khi bạn đối phó với người có rối loạn nhân cách nghiêm trọng hoặc những người cố tình thao túng bạn. Nhưng với những người bình thường chỉ đang trải qua một khoảnh khắc khó khăn, đây có thể là cách tiếp cận hiệu quả nhất. Nó có thể giúp bạn giải quyết những tranh cãi gay gắt với bạn đời, con cái, hay đồng nghiệp.

Mark Goulston là ai? Anh là một bác sĩ tâm thần. Bạn biết đấy, giống như hỗ trợ kỹ thuật cho con người vậy. Trong quá khứ, một trong những bệnh nhân của anh đã theo dõi Britney Spears, và một người khác bị bắt ở Cộng hòa Dominicana vì cố gắng lãnh đạo một cuộc cách mạng đơn độc. Anh đã đối mặt với những hành vi phi lý mà bạn và tôi (hy vọng là vậy) sẽ không bao giờ phải trải qua. Và anh có vài bài học mạnh mẽ muốn chia sẻ với chúng ta. Cuốn sách của anh là “Talking to ‘Crazy’: How to Deal with the Irrational and Impossible People in Your Life.”

Chúng ta cùng đi vào chi tiết nhé…

Đầu tiên, Kiểm Soát Chính Mình

Khi bạn đối phó với ai đó đang cư xử phi lý, không phải lúc nào bạn cũng có thể làm cho mọi chuyện tốt đẹp hơn. Nhưng bạn chắc chắn có thể làm mọi thứ tồi tệ hơn. Vì vậy, bước đầu tiên là giữ bình tĩnh. Nếu không, giờ sẽ có hai người phi lý đang la hét, và điều đó chẳng tốt cho ai cả. (Được rồi, có thể nó sẽ rất thú vị đối với những người chứng kiến, nhưng chắc chắn không tốt cho bạn.)

Đây chính là lúc bạn cần trở thành người luôn bình tĩnh dưới áp lực. Ngay khi ai đó bắt đầu mất kiểm soát, hãy coi đây là “cơ hội để giữ vững phong thái.” Hãy nghĩ rằng họ đang xả stress như một kiểu giải tỏa tâm lý: điều này cần thiết khi họ cảm thấy phải thải bỏ điều gì đó.

Trong lòng, hãy gọi tên cảm xúc của bạn. “Tôi đang cảm thấy tức giận.” Nghiên cứu cho thấy điều này sẽ giúp bạn kiểm soát cảm xúc tốt hơn. Sau đó, hãy nghĩ đến một hình mẫu bình tĩnh, ai đó bạn biết hoặc ai đó trên truyền hình mà bạn muốn học theo, người không bao giờ bị rối loạn.

Khi người đối diện bắt đầu nổi giận, bạn cần tập trung vào mắt trái của họ. Bạn phải làm điều này rất có chủ đích – tập trung hết sức vào mắt trái của họ. Bạn đã hiểu chưa?

Không, không có nghiên cứu mạnh mẽ nào chứng minh điều này sẽ làm gì đó kỳ diệu. Nhưng khi bạn tập trung vào mắt trái của họ, bạn sẽ ít bị phân tâm bởi những lời la hét và cảm thấy ít bị ảnh hưởng bởi nó.

Khi Họ Nói Những Điều Cực Đoan

Họ đang ném về phía bạn những lời buộc tội nặng nề, đến mức bạn có cảm giác như mình đang đứng trước một tòa án xét xử tội ác chiến tranh. (Thực sự thì cũng ấn tượng đấy, khi họ có thể dồn nén biết bao nhiêu uất ức lâu ngày vào một tràng xả giận.)

"Tôi ghét anh!"
"Tôi nên sa thải cô!"
"Tôi muốn ly hôn!"

Nếu bạn là một trong số hiếm hoi những người thực sự suy nghĩ trước khi nói, bạn có thể lầm tưởng rằng người khác cũng làm như vậy. Nhưng đây không phải là một giả định khôn ngoan, nhất là khi ai đó đang bị cảm xúc chi phối.

Thực tế, rất có thể họ không thực sự muốn bạn hiểu theo nghĩa đen, và bạn cũng không nên hiểu theo nghĩa đen. Nếu đây là người thân thiết với bạn, có lẽ họ không ghét bạn, mà chỉ đang thất vọng. Vì vậy, hãy bình tĩnh đáp lại:

"Rõ ràng là anh đang rất tức giận với em. Nhưng hãy nói cho em biết: Anh thực sự ghét em, hay chỉ đang vô cùng thất vọng vì em đã làm (hoặc không làm) điều X?"

Câu nói này thường sẽ giúp hạ nhiệt tình huống. Nếu họ gật đầu, hãy tiếp tục:

"Trong suốt thời gian chúng ta quen nhau, điều gì ở em đã khiến anh thất vọng nhất?"

Sau đó, hãy xin lỗi. Đúng, điều này có thể khiến bạn thấy bất công. Bạn đâu có phải là người đang la hét. Nhưng thường thì, những lời trách móc kia ít nhiều cũng có phần đúng—ít nhất là theo góc nhìn của họ. Vấn đề trong một mối quan hệ hiếm khi chỉ đến từ một phía. Bạn có thể không sai hoàn toàn, nhưng cũng không phải vô tội tuyệt đối. Hãy xin lỗi vì phần lỗi của mình, dù chỉ là 2%. Bạn không cần phải nhận hết lỗi về mình—chỉ cần là người chủ động trước.

Thực tế, chỉ riêng điều này thôi cũng có thể khiến mọi thứ dịu xuống và mở ra một cuộc trò chuyện mang tính xây dựng…

Nhưng nếu không? Nếu mọi chuyện vẫn không khá hơn? Khi đó, bạn cần đến một chiến lược mạnh mẽ hơn nhiều…

AEU: Xin lỗi, Thấu hiểu, Gỡ bỏ

Phương pháp này có thể khiến bạn cảm thấy không thoải mái, nhưng nó vô cùng hiệu quả trong việc khôi phục sự bình tĩnh trong một cuộc tranh cãi đang mất kiểm soát. Nếu thực hiện đúng, nó có thể giúp cả hai bạn lấy lại sự sáng suốt và nói chuyện với nhau như những con người trưởng thành.

A: Apologize – Xin lỗi

Không phải kiểu "Xin lỗi" hời hợt. Một lời xin lỗi thực sự phải có chiều sâu, có sự chân thành và cụ thể. Nó không chỉ là một câu nói, mà có thể là cả một đoạn văn, thậm chí là nhiều đoạn.

Có thể bạn không cảm thấy cần phải xin lỗi, nhưng phản kháng lại chỉ khiến mọi chuyện tệ hơn (như cuộc đời bao năm qua đã dạy bạn một cách đầy đau đớn). Trước hết, hãy bước về phía họ, hòa vào dòng cảm xúc của họ.

Bạn chắc chắn có thể tìm ra điều gì đó để thành thật mà xin lỗi. Vì chúng ta đã loại trừ khả năng đây là một kẻ thao túng hoặc có vấn đề về nhân cách, nên đây chỉ là một người tốt đang có một ngày tồi tệ. Hãy giúp họ tìm lại lý trí bằng cách khởi đầu với một lời xin lỗi.

Tại sao xin lỗi lại quan trọng? Vì hầu như chẳng ai làm điều này. Một lời xin lỗi chân thành giống như loại nước xả vải dành cho tâm hồn—nó làm dịu đi sự căng thẳng. Rất khó để một cuộc tranh cãi tiếp tục leo thang khi ai đó bắt đầu bằng việc chân thành nhận lỗi.

E: Empathize – Thấu hiểu

Hãy mô tả một cách chi tiết, từ góc nhìn của họ, rằng điều này khó chịu đến mức nào. Bạn không cần phải nói dối. Bạn cũng không cần bàn về đúng sai. Bạn chỉ cần diễn tả cảm xúc mà họ có thể đang trải qua—dù cho cảm xúc đó có phi lý đến đâu.

Không quan trọng việc bạn có nói trúng tâm trạng của họ hay không. Bạn không phải là thầy bói. Điều quan trọng là bạn đã dành thời gian để suy nghĩ nghiêm túc về cảm xúc của họ.

Một lần nữa, hầu như không ai làm điều này. Và chính vì thế, nó thường có tác động mạnh mẽ. Nếu họ im lặng, đó có thể là vì họ đang bất ngờ và lắng nghe bạn một cách nghiêm túc.

U: Uncover – Gỡ bỏ

Đây là phần khó nhất. Hãy thốt ra những suy nghĩ tăm tối nhất, tồi tệ nhất mà họ có thể đang giữ trong lòng về bạn—những điều mà có thể chính họ cũng cảm thấy xấu hổ khi nghĩ tới. Đừng ngại làm quá lên. Bạn đang giúp họ trút bỏ gánh nặng tâm lý. Họ sẽ không nói ra những điều đó, vậy nên hãy để bạn nói thay họ.

"Anh chắc hẳn phải ghét em lắm. Có lẽ anh ước chưa từng kết hôn với em. Đôi khi, có lẽ anh còn mong em biến mất mãi mãi."

Rất khó để tiếp tục giận dữ với một người vừa chân thành xin lỗi, vừa thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc, lại còn giúp mình thốt ra những suy nghĩ đen tối nhất. Hiếm khi nào có ai nghĩ nhiều đến cảm xúc của bạn đến vậy—và điều đó khiến họ cảm thấy có lỗi.

Khi ấy, rất có thể họ sẽ dịu giọng lại, rút bớt những lời nặng nề trước đó:
"Anh không ghét em, chỉ là…"

Đây là tín hiệu tốt. Gần như chắc chắn, bạn đã có thể mở ra một cuộc trò chuyện lý trí hơn…

Nhưng vấn đề là, rất có thể một trong hai người lại vướng vào vòng lặp cũ. Bạn đã từng chứng kiến chuyện này. Cứ tưởng mọi thứ đang dần ổn, rồi bỗng dưng ai đó nói hớ một câu, và thế là mọi thứ lại quay về vạch xuất phát.

Sự bình tĩnh vừa rồi không phải là hồi kết—nó chỉ là hồi một của câu chuyện.

Vậy làm thế nào để ngăn cơn giận bùng phát trở lại? Và quan trọng hơn, làm sao để những cuộc tranh cãi như thế này không lặp lại trong tương lai?

Hướng Về Tương Lai

Nhiều cuộc tranh cãi cứ lặp đi lặp lại như một vòng tròn vô tận. Nó không kết thúc khi vấn đề được giải quyết, mà chỉ dừng lại khi cả hai đều kiệt sức. Hồi một dẫn sang hồi hai—và rồi biến thành một bộ ba phim dài bất tận.

Giải pháp? Đừng mãi đào bới quá khứ, hãy hướng về tương lai. Hãy nói:

"Anh biết là có rất nhiều điều anh đã làm hoặc chưa làm khiến em buồn bực trong suốt thời gian qua. Từ bây giờ, em muốn anh thay đổi điều gì?"

Câu hỏi này có thể phá vỡ vòng luân hồi của những cuộc cãi vã, đưa cả hai đến gần hơn với sự giác ngộ trong mối quan hệ.

Nếu đối phương trả lời: “Em chỉ cần anh lắng nghe khi em giận thay vì phớt lờ em.”—hãy đồng ý làm điều đó.

Và để đảm bảo những lần bùng nổ cảm xúc như vậy không xảy ra nữa—hoặc nếu có, thì mức độ cũng chỉ như một trận động đất cỡ 4 độ Richter thay vì 10—hãy nhẹ nhàng đề nghị:

"Anh có thể nhờ em một việc được không? Em không cần đồng ý ngay, nhưng anh hy vọng em sẽ suy nghĩ về nó. Sau này, nếu em cần anh làm hay không làm điều gì đó, em có thể nói với anh một cách nhẹ nhàng được không? Như thế anh sẽ không cảm thấy mình đang bị công kích."

Bằng cách này, bạn không chỉ giải quyết được vấn đề, không sa lầy vào quá khứ, mà quan trọng nhất là bạn đã thiết lập một cơ chế giao tiếp tốt hơn cho tương lai. Có một kế hoạch, một thỏa thuận—và đó là điều mà cả hai cùng đồng ý. Đây chính là một cách đầy tinh tế để ngăn chặn những lần bùng nổ cảm xúc trong tương lai.

Từ giờ, mỗi cuộc tranh luận sẽ trở thành một bước tiến, một cơ hội để đặt ra những ranh giới mới, giúp ngăn chặn “ngày tận thế” của mối quan hệ. Khi bạn tập trung vào tương lai, tương lai sẽ trở nên tươi sáng hơn.

Tổng Kết

Đây là cách đối phó với những người đang mất kiểm soát cảm xúc:

Trước tiên, kiểm soát chính mình. Tranh cãi cũng giống như một điệu nhảy—nếu một người mất kiểm soát, người kia không nhất thiết phải cuốn theo. Đừng để sự phi lý của họ biến bạn thành một người phi lý. Hãy đặt tên cho cảm xúc, hình dung một hình mẫu lý tưởng và tập trung vào mắt trái của họ.

Khi họ nói những điều cực đoan: Có thể bạn cảm thấy như họ đang dội lên bạn một luồng điện cao thế của tổn thương, nhưng thực chất, họ chỉ đang thất vọng. Hãy hỏi thẳng xem đó có phải là cảm giác thực sự của họ không. Xin lỗi vì điều đó và mở ra một cuộc trò chuyện hợp lý.

AEU – Xin lỗi, Thấu hiểu, Gỡ bỏ: Lời xin lỗi chân thành là câu thần chú mạnh mẽ nhất mà bạn từng biết. Sau đó, hãy đào sâu vào những cảm xúc của họ bằng sự thấu hiểu. Rồi đi xa hơn nữa bằng cách nói ra những điều tồi tệ nhất mà họ có thể đang nghĩ về bạn. Điều này sẽ giúp họ bình tĩnh lại, cảm thấy nhẹ nhõm hơn và thậm chí có thể nói rằng mọi chuyện không đến mức tệ như vậy.

Hướng về tương lai: Tranh cãi làm hao tốn thời gian và năng lượng. Đừng để nó xoay vòng trong quá khứ, hãy hướng đến giải pháp cho tương lai. Điều này sẽ giúp mỗi lần tranh luận sau trở nên nhẹ nhàng hơn lần trước.

Tất cả những mẹo trên sẽ không có tác dụng với những người có vấn đề nghiêm trọng về nhân cách. Trong trường hợp đó, cách tốt nhất là “thoát vai” càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là từ tuần trước. Nhưng nếu đối phương là một kẻ thao túng?

Đối Phó Với Kẻ Thao Túng

Tình huống này thường gặp nhất ở nơi làm việc. Nếu nó xuất hiện trong cuộc sống cá nhân của bạn—hãy chạy ngay lập tức.

Trước tiên, đừng ảo tưởng rằng họ sẽ đột nhiên mọc ra một lương tâm. Quên chuyện đó đi. Họ sẽ dùng mọi chiêu trò để đạt được thứ họ muốn, rồi lẩn vào bóng tối mà cười khẩy như một nhân vật phản diện Disney, tay cầm ly rượu rót từ một chiếc sọ người.

Nếu kẻ thao túng yêu cầu trực tiếp, rất đơn giản: hãy nói "Không." Và đó là lý do họ hiếm khi làm vậy. Thay vào đó, họ cố biến vấn đề của họ thành vấn đề của bạn. Họ không yêu cầu, họ muốn bạn tự nguyện đề nghị giúp đỡ. Bằng cách này, họ không phải chịu sự phản kháng, và cũng chẳng cần cảm thấy mắc nợ bạn—bởi chính bạn đã đề nghị giúp mà, đúng không?

Với những kẻ thao túng “hạng xoàng,” bạn có thể đáp lại: “Tôi rất sẵn lòng giúp anh. Và đây là điều anh có thể làm giúp tôi.” Nhưng với những “bậc thầy bóng tối” như Darth Vader, cách này sẽ không hiệu quả. Họ sẽ không bao giờ giữ lời và bạn sẽ bị cuốn vào vòng xoáy vô tận của họ.

Điều quan trọng nhất: Đừng tức giận hay phòng thủ khi thấy rõ họ đang cố thao túng bạn. Họ sẽ gọi bạn là “đa nghi quá” hoặc dùng sự tiêu cực của bạn để khiến bạn cảm thấy có lỗi.

Nguyên tắc cốt lõi là: Để vấn đề của họ là vấn đề của họ. Đừng nhận lấy trách nhiệm mà họ đang cố đẩy sang bạn.

Khi họ thao thao bất tuyệt về vấn đề của mình, mong bạn đề nghị giúp, hãy đáp lại bằng một câu vô thưởng vô phạt:

"Ừ, tôi hiểu rồi. Thế giờ anh định làm gì?"

Sự ngây thơ vô tội chính là siêu năng lực.

Họ sẽ tiếp tục cố gắng lôi kéo bạn. Khi đó, chỉ cần đáp:

"Chà, nghe có vẻ không dễ dàng nhỉ. Anh nên bắt tay vào giải quyết sớm thì hơn. Bước đầu tiên anh định làm gì?"

Đừng nhận trách nhiệm. Họ không trực tiếp nhờ, vậy bạn cũng không có nghĩa vụ phải can thiệp. Nếu họ tiếp tục lấn tới, hãy nói:

"Thôi, tôi phải đi rồi. Chúc anh may mắn với chuyện đó nhé!"

Nhớ rằng: Ma cà rồng không thể vào nhà nếu bạn không mời.

Nhưng hầu hết những người mà bạn tranh luận không phải là kẻ thao túng—họ chỉ là những người tốt đang có một ngày tồi tệ. Và nếu bạn luôn ghi nhớ điều này, bạn sẽ cư xử tốt hơn rất nhiều.

Albert Einstein từng nói:

"Quyết định quan trọng nhất trong đời bạn là chọn tin rằng thế giới này an toàn hay nguy hiểm."

Nếu bạn không xem người đối diện là một mối đe dọa—mà chỉ là một con người tốt đang có một ngày tồi tệ—bạn sẽ vẫn giữ được lòng trắc ẩn, ngay cả khi họ đánh mất sự bình tĩnh.

Nguồn: This Is How To Have Emotionally Intelligent Arguments: 4 Secrets – Bakadesuyo