Khát khao danh tiếng

Chúng ta thường không thoải mái khi thừa nhận điều này với bạn bè, bởi nó nghe có vẻ thật đáng xấu hổ. Nhưng, trong sâu thẳm, ý nghĩ về việc được nổi tiếng luôn mang đến một sức hút khó cưỡng.

Danh tiếng hấp dẫn đến lạ thường, bởi nó hứa hẹn vô số lợi ích lớn lao. Những giấc mơ về danh vọng thường diễn ra thế này: khi bạn nổi tiếng, bất cứ nơi đâu bạn đến, tiếng thơm của bạn sẽ đi trước một bước. Mọi người sẽ nghĩ tốt về bạn, vì tài năng và giá trị của bạn đã được chứng minh đầy ấn tượng từ trước. Bạn sẽ nhận được những nụ cười trìu mến từ những người xa lạ ngưỡng mộ. Bạn không cần phải cố gắng giải thích hay chứng minh giá trị bản thân mỗi lần gặp người lạ. Khi bạn nổi tiếng, bạn sẽ được an toàn trước sự từ chối. Bạn không cần phải chinh phục mọi người từ đầu. Danh tiếng biến bạn thành người mà người khác sẽ cảm thấy vinh dự khi được bạn để mắt tới, dù chỉ đôi chút. Người ta sẽ trầm trồ khi gặp bạn ngoài đời, xin chụp hình chung, đôi khi cười khúc khích vì quá phấn khích.

Hơn nữa, không ai dám làm bạn phật ý. Nếu bạn phàn nàn về căn phòng khách sạn không như ý, cả ban quản lý sẽ hốt hoảng. Những bất mãn của bạn sẽ được xem xét vô cùng nghiêm túc. Hạnh phúc của bạn sẽ trở thành tâm điểm cho nỗ lực của tất cả mọi người. Bạn sẽ có thể quyết định thành bại của người khác. Bạn sẽ là ông chủ.

Kevin Ballard/Wikipedia

Khát vọng được nổi tiếng thường bắt nguồn từ sự thiếu thốn hay tổn thương nào đó trong quá khứ. Không ai muốn trở thành người nổi tiếng nếu họ chưa từng cảm thấy mình vô cùng nhỏ bé và tầm thường ở một thời điểm nào đó. Mong muốn được chú ý và ngưỡng mộ thường xuất hiện sau khi ta đã trải qua cảm giác bị bỏ rơi, bị lãng quên. Có thể cha mẹ ta là những người khó làm hài lòng. Họ ít để ý đến ta, vì quá bận rộn với công việc, những người nổi tiếng khác, hoặc đơn giản là không có thời gian hay khả năng bày tỏ tình cảm. Không có những câu chuyện kể trước giờ đi ngủ, không có lời khen cho những thành tích nhỏ bé ở trường. Vì thế, ta mơ rằng một ngày nào đó, thế giới sẽ phải nhìn nhận và tôn vinh ta. Khi đó, thậm chí cha mẹ cũng sẽ phải ngưỡng mộ ta (điều này hé lộ một sự thật thú vị: một trong những dấu hiệu của việc nuôi dạy con tốt chính là con bạn không có mong muốn trở thành người nổi tiếng).

Nhưng ngay cả khi cha mẹ bạn đã đủ ấm áp và đầy khen ngợi, có lẽ sự thờ ơ của thế giới bên ngoài (bắt đầu từ sân trường) mới là điều không thể chịu đựng được. Có thể bạn bước ra từ gia đình tràn đầy tình yêu thương, nhưng lại bị tổn thương sâu sắc bởi sự lạnh lùng của những người lạ. Thậm chí, nỗi nhục nhã ấy đôi khi còn đến từ những trải nghiệm gián tiếp: thấy mẹ mình bị phục vụ bàn lơ là, hoặc cha mình đứng lúng túng một mình trong đám đông.

Điểm chung của mọi giấc mơ về danh tiếng chính là việc được người lạ biết đến xuất hiện như một giải pháp cho những tổn thương. Nó dường như đáp ứng nhu cầu sâu sắc nhất: được trân trọng, được đối xử tử tế.

Tuy nhiên, danh tiếng không thể đáp ứng những gì ta mong mỏi từ nó. Dù mang lại nhiều lợi ích rõ ràng, danh tiếng cũng kéo theo một loạt rắc rối nghiêm trọng – những vấn đề mà xã hội hiện đại luôn từ chối nhìn nhận là điều tất yếu, mà chỉ xem chúng như những trường hợp cá biệt. Mỗi khi một người nổi tiếng suy sụp, mất kiểm soát hoặc gục ngã trước công chúng, họ bị đánh giá như một cá nhân yếu đuối, chứ không được xem là nạn nhân của một vòng xoáy độc hại vốn là đặc trưng của danh tiếng.

Chúng ta khao khát danh tiếng vì muốn được đối xử tử tế. Nhưng thế giới lại không đối xử tử tế lâu dài với người nổi tiếng. Lý do rất cơ bản: thành công của một người sẽ luôn là nỗi đau âm ỉ cho nhiều người khác. Sự lấp lánh của một vài ngôi sao luôn tạo nên sự tương phản nhức nhối với bóng tối của những người còn lại. Danh tiếng làm người khác cảm thấy tổn thương. Ban đầu, sự ghen ghét có thể được kiểm soát, nhưng không bao giờ hoàn toàn biến mất.

Khi mơ về danh tiếng, ta quên mất rằng nó luôn đi kèm với sự soi mói và ghen ghét. Ta sẽ trở nên quá nổi bật trong mắt một số người, khiến họ khó chịu một cách không lý do. Sớm thôi, thế giới sẽ bắt đầu lục lọi thùng rác của ta, chỉ trích ngoại hình của ta, phân tích thất bại của ta, phán xét các mối quan hệ của ta và mỉa mai những dự án mới của ta.

Danh tiếng không khiến con người trở nên bất khả xâm phạm; trái lại, nó làm ta dễ tổn thương hơn vì mở toang cánh cửa cho mọi sự phán xét vô hạn. Ai trong chúng ta cũng đau lòng khi bị đánh giá khắt khe về nhân cách hay giá trị của mình. Nhưng những người nổi tiếng còn phải đối mặt với một thử thách lớn hơn: những lời phán xét ấy sẽ đến từ hàng ngàn, thậm chí hàng triệu người xa lạ – những người, từ khoảng cách an toàn sau màn hình hay bàn làm việc, thoải mái nói những điều họ chẳng bao giờ dám nói thẳng mặt.

Bạn từng mất cả ngày, thậm chí vài ngày, để vượt qua một lời nhận xét khó nghe. Nhưng với người nổi tiếng, điều đó là hằng ngày.

Mạng xã hội đã khiến việc nổi tiếng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng cũng vì thế, việc bị ghét bỏ lại càng dễ dàng hơn. Một người nổi tiếng hạng xoàng giờ đây cũng có thể hứng chịu làn sóng công kích mà trước đây chỉ Hollywood mới phải gánh chịu.

Vấn đề tâm lý của người nổi tiếng lại càng trầm trọng. Họ vốn không phải những người "khỏe mạnh" nhất để xử lý áp lực. Họ trở nên nổi tiếng không phải vì họ mạnh mẽ, mà vì họ tổn thương. Vì họ nhạy cảm. Vì họ dễ bị ảnh hưởng, dễ tổn thương, và ở một khía cạnh nào đó, họ mang những vết thương lòng chưa lành. Danh tiếng không xoa dịu được căn bệnh ấy, mà còn khiến nó trầm trọng hơn gấp bội.

Người xa lạ sẽ phơi bày từng góc khuất, từng nỗi sợ sâu thẳm nhất của họ – rằng họ ngu ngốc, xấu xí, không xứng đáng được tồn tại. Hằng ngày, người nổi tiếng sẽ thấy những kẻ hoàn toàn xa lạ căm ghét họ, chỉ vì... tồn tại. Đôi khi, những lời chỉ trích sẽ sắc sảo đến mức đau nhói. Đôi khi, chúng sẽ vô lý đến mức lố bịch. Nhưng một khi đã bị ném ra thế giới, chúng không bao giờ biến mất. Không luật sư, không tòa án nào có thể xóa bỏ chúng khỏi tâm trí công chúng.

Và khi người nổi tiếng tổn thương, họ không nhận được sự cảm thông. Khái niệm “nỗi buồn của người nổi tiếng” nghe như một trò đùa. Đối với đa số, điều này chẳng khác gì nỗi buồn của một bạo chúa – vừa xa lạ, vừa phi lý.

Kết luận đơn giản là: danh tiếng chỉ khiến bạn được chú ý nhiều hơn – chứ không khiến bạn được thấu hiểu, trân trọng hay yêu thương.

Cách duy nhất để trưởng thành là từ bỏ khao khát danh tiếng. Thứ bạn thực sự tìm kiếm đằng sau mong muốn ấy vẫn quan trọng: bạn muốn được công nhận và thấu hiểu. Nhưng sự khôn ngoan nằm ở chỗ hiểu rằng, danh tiếng không thể mang lại điều đó. Sự công nhận và thấu hiểu chỉ có thể đến từ những người bạn thực sự quen biết và quan tâm, chứ không phải từ một triệu người xa lạ. Tình bạn không có đường tắt – và danh tiếng cũng không phải con đường dẫn đến tình yêu hay sự công bằng.

Với những ai đã nổi tiếng, cách duy nhất để giữ vững tâm lý là ngừng lắng nghe thế giới bên ngoài. Đừng để tâm cả khen ngợi lẫn chỉ trích. Cách tốt nhất là không biết. Một người khôn ngoan sẽ phân biệt rõ ràng giữa nhu cầu thực tế của việc tiếp thị và quảng bá với nhu cầu thầm kín được yêu thích và đối xử tử tế bởi những người không quen biết.

Ở cấp độ xã hội, chúng ta cần nhìn nhận nghiêm túc rằng ngày nay, quá nhiều người – đặc biệt là giới trẻ – khao khát trở nên nổi tiếng. Họ xem danh tiếng như một điều kiện tất yếu để có được cuộc sống thành công. Nhưng thay vì chỉ trích, ta cần thấu hiểu ý nghĩa sâu xa đằng sau mong muốn đó: họ muốn nổi tiếng vì họ không được tôn trọng. Họ không nhận được sự tử tế, lịch thiệp và công nhận từ cộng đồng xung quanh. Khi một cuộc sống bình thường không còn đủ tốt đẹp, người ta sẽ khao khát danh tiếng.

Giải pháp không nằm ở việc khuyến khích thêm nhiều người trở nên nổi tiếng. Thay vào đó, chúng ta cần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn – nơi sự lịch sự và tử tế trở thành điều bình thường trong gia đình, cộng đồng, công sở, chính trị, truyền thông, bất kể giàu hay nghèo.

Một xã hội lành mạnh sẽ từ bỏ niềm tin sai lầm rằng danh tiếng có thể đảm bảo sự tử tế của người lạ.  

Nguồn: ON THE DESIRE FOR FAME – The School Of Life