Khi những cảm xúc dành cho người cũ vẫn còn ám ảnh bạn, hãy thử “hành động ngược lại”

Nếu bạn đang chật vật để quên đi một người cũ, hẳn bạn hiểu rõ nỗi đau của những cảm xúc chưa nguôi. Tình yêu còn sót lại dành cho họ có thể khiến bạn day dứt, nuối tiếc, thao thức mỗi đêm, chẳng còn tâm trí đâu để ăn uống hay làm việc. Đôi khi, bạn không còn cảm thấy là chính mình nữa. Cả thế giới như chẳng còn ý nghĩa gì ngoài sự thật rằng người ấy đã rời xa bạn.

Cảm giác này càng mãnh liệt hơn nếu cuộc chia tay đến bất ngờ. Nhưng dù bạn có phải là người bị bỏ lại hay chính bạn là người nói lời kết thúc, thì điều đó cũng không có nghĩa là trái tim bạn sẽ ngay lập tức dừng yêu thương. Bạn có thể vẫn yêu người cũ ngay cả khi họ đã từng đối xử tệ bạc với bạn, ngay cả khi lý trí bạn biết rằng mối quan hệ ấy chẳng hề tốt cho mình.

Vậy điều gì đang xảy ra? Vì sao ta có thể tiếp tục yêu một người dù họ đã không còn yêu ta? Vì sao cảm xúc ấy vẫn dai dẳng, kéo dài hàng tháng, thậm chí nhiều năm? Và làm sao để ngăn chặn nó?

Nhiều người cố gắng lờ đi, kìm nén hoặc chối bỏ tình cảm của mình, nhưng để thực sự vượt qua một người cũ, ta không thể trốn tránh tình yêu. Ta phải đối diện với nó.

Photo by Busà Photography/Getty Images

Khi tình yêu trở nên sai lầm và không còn hữu ích

Con người được sinh ra với những cảm xúc như sợ hãi hay cô đơn, vì chúng cung cấp thông tin quan trọng và thôi thúc ta hành động. Cũng giống như vậy, tình yêu báo hiệu rằng ai đó có ý nghĩa đặc biệt với ta, rằng họ mang đến cảm giác an toàn, rằng ta muốn chia sẻ cuộc sống với họ. Khi yêu một người yêu ta và đối xử tốt với ta, cảm xúc đó mang lại nhiều điều tích cực.

Nhưng đôi khi, cảm xúc lại xuất hiện từ những ký ức cũ, những suy nghĩ sai lệch hoặc những thông tin không còn chính xác. Những cảm xúc sai lầm như vậy có thể khiến ta hành động theo cách gây tổn thương cho chính mình.

Chẳng hạn, có một ngày bạn cảm thấy tồi tệ, và thay vì gặp gỡ bạn bè, bạn quyết định hủy cuộc hẹn vì sợ rằng tâm trạng của mình sẽ làm hỏng bầu không khí. Nhưng sau đó, khi ở nhà một mình, bạn lại càng cảm thấy cô đơn, trống rỗng và tệ hơn cả lúc ban đầu.

Việc tiếp tục yêu một người cũ cũng có thể được xem là một dạng tình yêu sai lầm – một thứ tình cảm không còn hữu ích. Nó thôi thúc bạn tìm kiếm họ trên mạng xã hội, lảng vảng ở những nơi có thể gặp họ, hay dò hỏi bạn bè chung xem họ sống ra sao. Đây là những phản ứng tự nhiên, nhưng trong trường hợp này, chúng không hề giúp ích. Ngược lại, chúng khiến tình yêu vẫn còn đó, không thể phai nhạt.

Trong liệu pháp hành vi biện chứng (DBT), có một nguyên tắc quan trọng: “Cảm xúc yêu thích chính nó.” Nghĩa là một khi bạn hành động theo cảm xúc, bạn chỉ càng tiếp thêm năng lượng để nó kéo dài hơn.

Hành động ngược lại – Ngọn lửa sẽ tự tắt đi khi bạn không còn tiếp thêm củi

Đây là lúc bạn có thể áp dụng kỹ thuật “hành động ngược lại” trong DBT. Đây là một phương pháp giúp bạn kiểm soát những cảm xúc không mong muốn bằng cách làm điều ngược lại với những gì cảm xúc thôi thúc bạn làm.

Lấy ví dụ từ câu chuyện trước: nếu bạn cảm thấy buồn nhưng vẫn quyết định ra ngoài ăn tối với bạn bè, bạn có thể nhận được sự an ủi từ họ, cảm thấy bản thân được quan tâm, và thậm chí có thể tìm thấy niềm vui. Dù có thể nỗi buồn chưa hoàn toàn biến mất, nhưng chắc chắn nó sẽ nhẹ nhàng hơn so với việc bạn ngồi một mình trong căn phòng vắng lặng.

Bạn có thể hình dung cảm xúc như một ngọn lửa nhỏ. Mỗi khi bạn hành động theo cảm xúc, tức là bạn đang tiếp thêm củi, khiến ngọn lửa cháy lâu hơn. Nhưng nếu bạn dừng lại, không tiếp nhiên liệu nữa, thì dù ngọn lửa có mạnh mẽ đến đâu, nó cũng sẽ dần tắt đi.

“Hành động ngược lại” chính là cách để phá vỡ vòng lặp của cảm xúc, không để nó tự nuôi dưỡng và kéo dài thêm. Hãy ngừng theo dõi người cũ, ngừng tìm kiếm họ, ngừng nhắc đến họ trong những câu chuyện. Thay vào đó, hãy làm những điều mà một người không còn vướng bận chuyện cũ sẽ làm – gặp gỡ những người mới, tập trung vào sở thích của bản thân, tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn.

Và rồi, một ngày nào đó, bạn sẽ nhận ra rằng tình yêu ngày xưa, dù từng cháy bỏng đến đâu, cũng chỉ còn là tro tàn.

Trước khi hành động ngược lại với tình yêu, hãy thừa nhận cảm xúc của chính mình

“Hành động ngược lại” chỉ nên được áp dụng với những cảm xúc mà bạn nhận thấy không còn mang lại lợi ích cho mình ở thời điểm hiện tại. Nếu bạn là người chủ động chia tay, có lẽ đó là vì mối quan hệ ấy không còn phù hợp, hoặc người kia không đáp lại tình cảm theo cách bạn mong muốn. Nếu họ là người nói lời kết thúc, dù bạn chưa chấp nhận điều đó, sự thật vẫn là hai người vốn dĩ không dành cho nhau. Dù theo cách nào, tình yêu dành cho người cũ (và những hành động xuất phát từ nó) chỉ càng khiến bạn khó bước tiếp hơn mà thôi.

Nhưng để đi đến quyết định rằng tình yêu ấy không còn hữu ích, trước tiên bạn phải thực sự hiểu nó. Và để hiểu một cảm xúc, bạn phải cho phép mình cảm nhận nó. Việc cố gắng phớt lờ hay kìm nén những cảm xúc đau buồn chỉ khiến chúng âm ỉ kéo dài, bám riết lấy bạn lâu hơn. Vì thế, trước khi thực hành “hành động ngược lại”, hãy dành chút thời gian để cảm nhận và thừa nhận nỗi lòng của mình.

Bạn có thể viết ra những suy nghĩ của mình, tự hỏi bản thân tại sao mình lại cảm thấy như vậy. Bạn cũng có thể lắng nghe cơ thể mình—cảm xúc ấy khiến bạn thấy nặng nề ra sao, ảnh hưởng thế nào đến nhịp thở, đến giấc ngủ? Đôi khi, chỉ cần đơn giản nói với chính mình: “Tất nhiên là mình sẽ cảm thấy như thế.” Việc thừa nhận cảm xúc, dù chỉ trong thoáng chốc, sẽ giúp bạn không vô thức chôn vùi nó.

Cùng với đó, hãy chắc chắn rằng bạn đã cho mình đủ thời gian để đau buồn. Mất đi một mối quan hệ giống như mất đi một phần của cuộc sống, và cảm giác mất mát ấy xứng đáng được trân trọng. Khi bạn đã thực sự đối diện với tình cảm của mình và nhận ra rằng tình yêu này không còn giúp ích nữa, đó là lúc bạn có thể bắt đầu “hành động ngược lại”.

Làm thế nào để “hành động ngược lại” với tình yêu dành cho người cũ?

Hãy tự hỏi bản thân: tình yêu này đang bộc lộ như thế nào trong mình? Nó khiến mình hành xử ra sao? Nó dẫn mình đến những suy nghĩ gì? Nó khiến cơ thể mình có những phản ứng gì? Nếu mỗi người có một cách yêu khác nhau, thì cách để thoát ra cũng không ai giống ai. Nhưng có một số phương pháp phổ biến có thể giúp bạn dần dần giảm bớt những cảm xúc không mong muốn này.

Liệt kê lý do người cũ không phù hợp với bạn

Có thể bạn đang nghĩ về người ấy rất nhiều—đây là điều hoàn toàn bình thường. Có khi bạn nhớ lại những khoảnh khắc họ từng thấu hiểu bạn, hay bạn ngưỡng mộ vẻ thông minh, hài hước, tốt bụng của họ. Nhưng thay vì cứ mãi chìm đắm trong những điều tốt đẹp ấy, hãy thử làm điều ngược lại: tập trung vào những gì chưa từng ổn giữa hai người.

Họ đã không thực sự hiểu bạn ở những điểm nào? Có điều gì trong cách họ cư xử khiến bạn tổn thương? Có những thói quen nào của họ từng làm bạn phát cáu? Hãy viết tất cả những điều này ra. Không cần phải phán xét hay cay nghiệt, chỉ đơn giản là ghi lại sự thật.

Ví dụ, thay vì viết: “Cô ấy thật độc hại,” bạn có thể viết: “Mình luôn cảm thấy phải che giấu một phần con người mình để tránh tranh cãi.” Thay vì: “Anh ta là một kẻ bảo thủ,” hãy viết: “Mình ghét phải tranh luận với anh ấy về các vấn đề xã hội, và sự khác biệt quá lớn trong quan điểm sống là điều mình không thể chấp nhận ở một người bạn đời.”

Danh sách này sẽ là một công cụ hữu ích—bạn có thể dùng nó để nhắc nhở bản thân mỗi khi cảm xúc cũ ùa về. Đôi khi, chỉ cần đọc lại những điều này cũng đủ để giúp bạn giữ vững lập trường.

Hạn chế liên lạc với người cũ

Đây là điều quan trọng nhất. Nếu muốn giảm bớt tình cảm dành cho họ, bạn cần dừng lại những hành động khiến tình yêu ấy kéo dài. Nghĩa là không nhắn tin, không gọi điện, không vào mạng xã hội để xem họ đang làm gì. Hãy cân nhắc việc xóa số, bỏ theo dõi hoặc chặn họ tạm thời. Nếu cần, hãy nói với bạn bè rằng bạn không muốn nghe nhắc đến họ nữa. Đừng đi đến những nơi chỉ vì hy vọng vô tình gặp lại họ.

Bạn cũng có thể cân nhắc việc xóa tin nhắn cũ, gỡ bỏ những bức ảnh hay món quà gợi nhớ đến họ. Nếu chưa sẵn sàng từ bỏ hoàn toàn, bạn có thể gửi những kỷ vật ấy cho một người bạn giữ hộ, để sau này khi bạn đã thực sự buông bỏ, bạn có thể quyết định xem có muốn giữ lại chúng hay không.

Nhớ rằng, những lựa chọn này không cần phải vĩnh viễn. Bạn không nhất thiết phải cắt đứt liên lạc mãi mãi (trừ khi bạn thực sự muốn như vậy). Nhưng ít nhất, hãy để khoảng cách này giúp bạn dịu lại, để tình yêu đủ thời gian mà lụi tàn.

Tránh những tương tác ấm áp hay thân mật

Dĩ nhiên, có những trường hợp bạn không thể hoàn toàn tránh mặt người cũ. Có thể hai người làm chung một chỗ, cùng nuôi dạy con cái, hoặc sống trong một cộng đồng nhỏ mà việc chạm mặt là điều khó tránh khỏi. Khi đó, hãy cố gắng hành động ngược lại với những thôi thúc của tình yêu nhiều nhất có thể. Tránh xa những cử chỉ, lời nói hay hành vi có thể làm sống lại những cảm xúc không còn hữu ích với bạn.

Khi ở gần người cũ, hãy giảm thiểu tối đa sự tương tác, hạn chế giao tiếp bằng mắt. Nếu buộc phải trò chuyện, đừng để câu chuyện đi xa hơn những điều cần thiết. Đừng bông đùa, đừng chia sẻ quá nhiều về cuộc sống của mình, và cũng đừng tạo ra bất kỳ sự thân mật nào khác. Bạn có thể điều chỉnh ngôn ngữ cơ thể để giữ một khoảng cách nhất định—chẳng hạn, xoay nhẹ người ra xa hoặc khoanh tay trước ngực để giữ khoảng cách an toàn. Hãy lịch sự trong chừng mực hoàn cảnh yêu cầu, nhưng đừng để sự nhã nhặn kéo bạn vào vòng xoáy của những cảm xúc cũ.

Nếu buộc phải ở chung một không gian với người cũ, hãy cố gắng giữ khoảng cách về mặt thể chất, tránh ánh mắt họ khi có thể. Đừng để ý xem họ đang làm gì, thay vào đó, hãy tập trung vào công việc của mình hoặc trò chuyện với những người khác xung quanh. Đừng quên áp dụng các phương pháp hành động ngược lại khác để giữ vững lập trường của mình.

Đánh lạc hướng những suy nghĩ ám ảnh

Nếu bạn cảm thấy bản thân không thể ngừng nghĩ về người cũ, hãy làm điều ngược lại—lấp đầy tâm trí bằng những suy nghĩ khác. Quay lại danh sách lý do tại sao hai người không phù hợp là một cách hữu ích, nhưng nếu bạn không muốn tập trung vào những điều tiêu cực, vẫn có rất nhiều phương án khác.

Bạn có thể thử các bài tập đơn giản như nhân bảng cửu chương trong đầu, đếm số ô gạch trên sàn, hoặc tìm mọi thứ xung quanh có màu đỏ. Bạn cũng có thể tập trung vào những cảm giác vật lý, chẳng hạn như cầm một viên đá lạnh, chạy bộ, hoặc sử dụng một món đồ chơi nhỏ để phân tán sự chú ý.

Một trong những khách hàng của tôi từng nhận ra rằng cô ấy hay mơ màng về người cũ mỗi khi ngồi trên xe buýt. Vì thế, cô ấy đã chủ động lấp đầy quãng thời gian này bằng những hoạt động khác—chơi một trò chơi trên điện thoại, lên kế hoạch cho một chuyến du lịch, lướt ứng dụng hẹn hò, hoặc viết ra danh sách những sở thích mà giờ đây cô ấy có thể dành thời gian theo đuổi. Bất cứ điều gì có thể cắt ngang dòng suy nghĩ miên man về người cũ, hãy tận dụng nó.

Xoa dịu cơ thể

Tình yêu lãng mạn, giống như nhiều cảm xúc khác, có tác động mạnh mẽ đến cơ thể. Bạn có thể cảm thấy bồn chồn, căng thẳng mỗi khi nghĩ rằng mình sắp gặp lại người cũ, khi thực sự chạm mặt họ, hoặc khi những ký ức về họ quay trở lại trong tâm trí. Mỗi khi nhận thấy những phản ứng cơ thể này, hãy làm điều ngược lại—thực hành các kỹ thuật giúp bạn lấy lại sự bình tĩnh.

Có rất nhiều phương pháp giúp điều hòa cảm xúc, nhưng một trong những cách đơn giản nhất là luyện tập hơi thở nhịp nhàng. Hãy đặt một tay lên bụng, hít một hơi thật sâu qua mũi sao cho bàn tay của bạn có thể cảm nhận được sự phồng lên của bụng khi không khí tràn vào phổi. Sau đó, từ từ thở ra bằng miệng, đảm bảo rằng hơi thở ra dài hơn hơi thở vào. Lặp lại quá trình này cho đến khi bạn cảm thấy bình tĩnh hơn.

Những kỹ thuật giúp điều chỉnh hệ thần kinh như thế này có thể giúp bạn kiểm soát phản ứng sinh lý của cơ thể, từ đó dễ dàng hơn trong việc tránh những hành vi vô thức tiếp tục nuôi dưỡng tình yêu không mong muốn.

Tiếp nhận những nội dung mang tinh thần "phi lãng mạn"

Đôi khi, cách tốt nhất để hành động ngược lại với cảm xúc là chủ động tìm kiếm những điều đối lập với nó. Khi cố gắng quên đi một người cũ, bạn có thể đọc, xem hoặc nghe những nội dung mang tinh thần "phi lãng mạn" để tạo động lực cho chính mình.

Hãy đọc những cuốn hồi ký truyền cảm hứng về những người đã tìm thấy cuộc sống ý nghĩa hơn sau ly hôn. Xem những bộ phim, chương trình truyền hình kể về những nhân vật tận hưởng cuộc sống độc thân một cách vui vẻ. Nghe những ca khúc đầy năng lượng về chia tay và yêu thương bản thân.

Bạn có thể tìm đến những câu chuyện của những người đã vượt qua tình yêu đơn phương, những mối quan hệ độc hại, hoặc những cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Học hỏi từ những người đã tìm thấy niềm vui và sự trọn vẹn—không phải dù cho họ độc thân, mà chính vì họ độc thân.

Những điều này không chỉ giúp bạn tạm thời đánh lạc hướng khỏi những suy nghĩ về người cũ, mà còn tiếp thêm động lực để bạn kiên trì thực hành hành động ngược lại với tình yêu, ngay cả khi nó trở nên khó khăn. Quan trọng nhất, chúng có thể truyền cảm hứng để bạn xây dựng một cuộc sống mà bạn thực sự yêu thích—một cuộc sống không còn chỗ cho những gì đã thuộc về quá khứ.

Tìm đến những dạng tình yêu khác

Con người lớn lên và trưởng thành trong cộng đồng. Các mối quan hệ là liều thuốc tốt nhất cho sức khỏe, và tình yêu giúp ta gắn kết những mối quan hệ ấy. Khi một người mãi mắc kẹt trong tình yêu lãng mạn dành cho người cũ, có thể cơ thể họ đang cố gắng thúc giục họ tìm lại sự nâng đỡ mà họ đã đánh mất sau cuộc chia tay.

Dĩ nhiên, một trong những cách hữu ích để hành động ngược lại với tình yêu dành cho người cũ là mở lòng với những mối quan hệ mới. Nhưng tình yêu lãng mạn không phải là hình thức duy nhất có thể sưởi ấm và nâng đỡ ta trong cuộc sống.

Hãy chủ động ưu tiên những dạng tình yêu khác. Học cách yêu thương bản thân nhiều hơn bằng cách thực hành sự khích lệ, trân trọng và chăm sóc chính mình một cách có ý thức. Dành nhiều thời gian hơn cho gia đình, bạn bè, làm những điều tốt đẹp cho những người thân yêu, hoặc tham gia các hoạt động tình nguyện trong cộng đồng. Khi bạn tràn đầy những cảm xúc yêu thương lành mạnh, bạn sẽ dần loại bỏ được suy nghĩ "Tôi cần người cũ để hạnh phúc." Tình yêu đích thực không phải là những gì đã mất, mà là những gì bạn đang vun đắp trong hiện tại.

Kiên trì thực hành, lặp đi lặp lại

Hành động ngược lại với cảm xúc không phải lúc nào cũng mang lại kết quả ngay lập tức. Đôi khi, bạn cần thử đi thử lại nhiều cách khác nhau. Tình yêu dành cho người cũ, cũng như bất kỳ cảm xúc mãnh liệt nào, cần thời gian để nguôi ngoai. Nếu cuộc chia tay đến bất ngờ, hoặc nếu mối quan hệ kéo dài nhiều năm, quá trình này có thể còn lâu hơn. Hãy dịu dàng với chính mình. Nếu bạn kiên trì thực hành và không tiếp tục đổ thêm củi vào ngọn lửa cũ, tình yêu ấy rồi cũng sẽ lụi tàn theo thời gian.

Hãy nhớ rằng, có thể bạn sẽ luôn giữ lại một chút tình cảm nào đó dành cho người cũ—điều đó không sao cả. Họ đã từng là một phần trong cuộc đời bạn, và có lẽ họ cũng đã mang đến cho bạn những điều tốt đẹp. Biết đâu, sau này bạn còn có thể làm bạn với họ, và một thứ tình cảm nào đó vẫn sẽ tồn tại—chỉ là không còn là tình yêu lãng mạn mà thôi.

Không có một dấu hiệu cụ thể nào cho thấy bạn đã hoàn toàn vượt qua một người và không cần phải tiếp tục hành động ngược lại với tình yêu nữa. Đây chỉ đơn giản là một kỹ năng giúp bạn kiểm soát cảm xúc khi chúng trở nên bất lợi, khi chúng cản trở bạn. Một ngày nào đó, khi bạn có thể nhớ về người cũ mà không còn cảm giác đau lòng hay nuối tiếc, khi bạn tận hưởng cuộc sống mà không còn nghĩ đến họ, hoặc khi bạn hôn một ai đó mà không thấy áy náy—đó có thể là lúc bạn không còn cần phải cố gắng hành động ngược lại nữa. Khi ấy, bạn chỉ cần tập trung tận hưởng cuộc sống của mình, có hoặc không có họ trong đó.

Nguồn: If feelings for an ex are troubling you, try ‘opposite action’ | Psyche.co