Làm sao để đối mặt với xung đột? (Cẩm Nang Tự Chọn Lối Đi Cho Mình)

Xin chào, bạn hiền. Ủa, tôi nghe gì kia? Bạn đang giận ai đó sao? Ai đó đang giận bạn à? Có một cuộc cãi vã trong đời mà bạn chẳng biết phải làm gì ư? Vậy thì bạn đến đúng chỗ rồi đó. Dù người đó là mẹ bạn, cô bạn, người bạn thân Stan, hay thậm chí là... chú đưa thư, tôi cũng có vài lời khuyên để giải quyết mớ rối ren này!

Dưới đây là một hành trình “chọn lối đi riêng” để xử lý mâu thuẫn của bạn. Vâng, bạn ạ, xung đột cũng là một cuộc phiêu lưu – một chuyến phiêu lưu bốc mùi căng thẳng, đầy những lời chửi thề và màn đập điện thoại tan tành, tôi chắc là vậy. Nhưng dẫu sao thì nó vẫn là một chuyến phiêu lưu.

Chỉ cần bắt đầu với câu hỏi đầu tiên bên dưới, rồi lần theo các chỉ dẫn cho đến khi bạn tìm ra câu trả lời cuối cùng. Đến cuối cùng, bạn sẽ biết phải làm gì với mâu thuẫn của mình.

Còn nếu không thì... thôi kệ bạn vậy!

Tôi thường giải quyết mâu thuẫn như thế nào?

Ngay cả khi bạn không có một “thùng rác bốc cháy” nào trong các mối quan hệ hiện tại, việc đọc qua từng nhánh quyết định vẫn là một bài học quý giá để trở thành một người sống tử tế hơn. Tôi mời bạn cùng dõi theo. Nào, bắt đầu nhé!

CÂU HỎI SỐ 1: BẠN CÓ ĐANG CỐ THAY ĐỔI NGƯỜI KHÁC, HOẶC HỌ ĐANG CỐ THAY ĐỔI BẠN KHÔNG?

Khi tôi nói “thay đổi người khác”, ý là bạn có đang cố gắng thay đổi tính cách, thói quen, hay giá trị của họ không? Bạn muốn họ hòa đồng hơn hay ít hòa đồng đi, ghen tuông hơn hay bớt ghen đi, đến từ miền Bắc thay vì miền Nam, hoặc ngược lại? Bạn muốn thay đổi con người, văn hóa, hay lối sống của họ.

• Nếu bạn đang cố thay đổi họ, hãy chuyển đến KẾT THÚC 1A.
• Nếu họ đang cố thay đổi bạn, hãy chuyển đến KẾT THÚC 1B.
• Nếu không ai trong hai bạn đang cố thay đổi người còn lại, hãy tiếp tục đến CÂU HỎI SỐ 2.

KẾT CỤC 1A: BẠN ĐANG CỐ THAY ĐỔI NGƯỜI KHÁC

Hai từ dành cho bạn: DỪNG LẠI.

Đây là một trận chiến vô ích. Bạn không thể thay đổi ai cả. Điều tốt nhất bạn có thể làm là trở thành một tấm gương, hy vọng rằng họ sẽ tự thay đổi chính mình. Đây là nguyên tắc cốt lõi để xây dựng ranh giới lành mạnh. Và bất kỳ mối quan hệ nào không có ranh giới lành mạnh thì sớm muộn cũng sẽ trở thành một mớ hỗn độn mà thôi.

Nhưng giả sử, người kia thực sự quyết định thay đổi bản thân, thì sự thay đổi đó sẽ diễn ra chậm chạp và nhỏ giọt đến mức bạn chẳng bao giờ thấy hài lòng cả. Vậy nên đừng hy vọng quá nhiều, và càng đừng chờ đợi điều đó xảy ra.

Rất đơn giản thôi: bạn hoặc là trân trọng và yêu thương người đó đúng như con người họ, hoặc là không. Đó là sự lựa chọn của bạn. Tôi biết, điều này đau lòng lắm. Nhưng đó là cách duy nhất để giữ mối quan hệ được khỏe mạnh.

KẾT THÚC 1B: HỌ ĐANG CỐ THAY ĐỔI BẠN

Nếu ai đó trong đời bạn đang cố gắng thay đổi bạn – nghĩa là họ khiến bạn cảm thấy tội lỗi, dằn vặt vì bạn không giống như mong muốn hay giá trị của họ – thì xin chia buồn, bạn đang rơi vào một vòng xoáy chẳng có lối ra.

Nếu bạn cố thay đổi bản thân để làm họ vui, thì thật ra, bạn đang phản bội chính mình, chà đạp lên giá trị và lòng tự trọng của mình chỉ để làm hài lòng người khác. Ừ thì, đôi khi chuyện này có thể tạm ổn trong vài tình huống nhỏ nhặt. Nhưng về lâu dài, đây là một chiến lược tự hủy hoại chính mình. Bạn đang làm người khác vui bằng cách khiến bản thân khổ sở. Mà bạn biết không, chẳng ai muốn ở bên cạnh một người lúc nào cũng khổ sở cả. Cuối cùng, người đó cũng sẽ vì bạn mà cảm thấy mệt mỏi và bất hạnh thôi.

Lựa chọn còn lại? Là nói thẳng: “Biến đi cho tôi nhờ!” Và thành thật mà nói, tôi hoàn toàn ủng hộ lựa chọn này.

Này, tôi có hẳn một cuốn “Cẩm nang thiết lập ranh giới dành cho người mới bắt đầu” – nhưng nếu bạn cần thêm chi tiết, thì đây:

Bước một: Nói rõ với họ rằng đây là con người của bạn, họ có thể chấp nhận hoặc không.
Bước hai: Nếu họ không chấp nhận mà vẫn cố thay đổi bạn, hãy bước ra khỏi mối quan hệ đó.

Cả hai bước này đều quan trọng như nhau. Bạn phải xác định rõ mình sẵn sàng chịu đựng điều gì, và không chấp nhận điều gì trong mối quan hệ của mình. Nếu không làm được điều này, bạn sẽ mất kiểm soát, cứ mãi chạy theo người khác và phản ứng theo cách họ muốn. Mà điều này thì thật tệ hại.

Một khi bạn đã xác định ranh giới của mình – rằng bạn sẽ chấp nhận hay không chấp nhận điều gì – hãy nói ra điều đó thật rõ ràng. Ví dụ đơn giản thôi: “Này, tôi thật sự thích xem Teletubbies, nếu bạn không chịu nổi chuyện đó, thì có lẽ chúng ta không hợp nhau đâu.” Hay một ví dụ nghiêm túc hơn: “Này, tôn giáo là một phần rất quan trọng trong cuộc đời tôi, và nếu bạn không tôn trọng điều đó, thì mối quan hệ này không thể tiếp tục được.”

Bước hai thường là phần khó khăn nhất, bởi vì bạn phải kiên định với điều mình đã nói. Nếu họ vượt qua ranh giới mà bạn đã đặt ra, bạn phải có biện pháp – phải có hậu quả rõ ràng. Nhiều người giỏi ở phần nói ra ranh giới, nhưng lại không giữ vững nó. Kết quả là, những người xung quanh học được rằng lời nói của họ chẳng có ý nghĩa gì, và cứ tiếp tục phớt lờ.

Ngược lại, có người rất giỏi ở phần cắt đứt người khác, nhưng lại chẳng biết cách diễn đạt vì sao. Nếu bạn không nói rõ ràng ranh giới nào đã bị vượt qua, bạn cũng chẳng cho người khác cơ hội để điều chỉnh cách họ đối xử với mình. Vậy nên, bạn cần phải vừa nói ra ranh giới của mình, vừa hành động rõ ràng và dứt khoát.

Khung xám dành riêng cho những ai không biết “làm sao” để kết thúc một mối quan hệ

Có một thuật ngữ tôi tự nghĩ ra, gọi là “Câu hỏi VCR” – ám chỉ những câu hỏi mà người ta thường hỏi khi đối mặt với chuyện tưởng chừng rất khó khăn, nhưng thực chất lại vô cùng đơn giản.

Bạn có thể đọc lời giải thích đầy đủ về “Câu hỏi VCR” trong bài viết khác của tôi, nhưng tóm lại, một ví dụ điển hình là:
“Làm sao để nghỉ việc?”

Thật ra, nó đơn giản lắm: Bạn đến gặp sếp, nói rằng bạn muốn nghỉ. Vậy thôi. Hết chuyện.

Nhưng vấn đề là: Nó không dễ. Vì nó đau đớn về mặt cảm xúc, gây căng thẳng và lo lắng. Thế nên người ta tìm cách tránh né. Một phần của sự tránh né đó chính là tự nhủ rằng nó khó hơn thực tế rất nhiều, rồi cứ dây dưa mãi.

Và thế là chúng ta có câu hỏi kinh điển:
“Làm sao để chia tay với anh ấy/cô ấy đây?”
Đây chắc là câu hỏi VCR phổ biến nhất mà tôi từng gặp. Ai đó muốn kết thúc một mối quan hệ, nhưng vì cảm xúc rối bời, họ tự thuyết phục bản thân rằng họ không biết cách làm – dù thật ra, nó cực kỳ đơn giản.

Thôi, tôi sẽ chỉ cho bạn một cách rõ ràng và cụ thể để kết thúc một mối quan hệ. Cái khung xám này giả định rằng bạn đã thiết lập ranh giới rõ ràng, người kia đã vượt qua nó, và bạn đã quyết định dứt khoát chấm dứt – chỉ là bạn còn lo lắng, sợ hãi khi phải thực hiện mà thôi. Nào, bắt đầu nhé:

Bước 1: Hãy nói với họ vì sao mối quan hệ này không thể tiếp tục được nữa: Họ đã vượt qua ranh giới bạn đặt ra, bạn không còn cảm xúc, hai người đi hai con đường khác biệt, vân vân. Tốt nhất là nói trực tiếp, mặt đối mặt. Nhưng nếu gặp trực tiếp khiến mọi chuyện phức tạp hơn, hoặc bạn cảm thấy không an toàn, thì có thể chọn cách gọi điện, gửi email, hoặc nhắn tin (theo thứ tự đó).

Bước 2: Nói rõ ràng với họ rằng mọi chuyện đã kết thúc. Ví dụ như:

• “Tôi không thể làm bạn với một người không tôn trọng ranh giới X của tôi.”
• Hoặc: “Tôi không thể ở trong một mối quan hệ mà người kia không tôn trọng tôi vì Y.”
• Hoặc: “Tôi không thể ở bên một người khiến tôi cảm thấy Z.”
• Nếu là người thân trong gia đình, bạn có thể nói: “Tôi không thể duy trì mối quan hệ với ai đó liên tục hạ thấp lòng tự trọng của tôi bằng việc Z.”

Nói gì thì nói, miễn là rõ ràng, thành thật.

Bước 3: Người đó có thể sẽ tức giận, sẽ nổi đoá, có thể sẽ xin lỗi, hoặc sẽ khóc lóc. Đừng để bản thân bị cuốn vào màn kịch đó. Hãy nhớ lý do bạn đang làm điều này.

(Trừ khi – và đây là trường hợp duy nhất – người đó xin lỗi và cam kết sẽ thay đổi cách họ đối xử với bạn, và chưa từng xin lỗi, hứa hẹn trước đó. Ghi nhớ nhé: Hầu hết mọi người xứng đáng được cho một cơ hội thứ hai. Nhưng rất ít người xứng đáng được cho một cơ hội thứ ba.)

Bước 4: Đừng trả lời tin nhắn, email, lời mời, vân vân. Hãy nhớ rằng: Mối quan hệ đã kết thúc. Vì vậy, hãy bắt đầu cư xử như nó đã kết thúc. Gần như chắc chắn người đó sẽ tìm cách bù đắp cho những gì họ đã làm sai. Nhưng nếu họ là kiểu người hay xâm phạm ranh giới, họ sẽ không tôn trọng quyết định kết thúc của bạn đâu. Bởi lẽ, họ đã không tôn trọng ranh giới của bạn trong mối quan hệ, thì tại sao họ lại tôn trọng nó sau khi mối quan hệ đã kết thúc? Bạn phải kiên quyết, vững vàng.

Bước 5: Nếu người đó bắt đầu làm phiền bạn, hãy chặn họ. Có thể bạn sẽ cảm thấy tội lỗi. Nhưng hãy nhớ: Họ đã có cơ hội rồi mà. Trên đời này có hơn bảy tỷ người, nhưng chỉ có duy nhất một bạn. Hãy đặt bản thân mình lên hàng đầu, bạn nhé.

Lưu ý nhỏ: Nếu người mà bạn đã “cắt đứt” là một thành viên trong gia đình hoặc là đồng nghiệp ở chỗ làm, khả năng cao là bạn vẫn sẽ phải gặp họ trong những dịp tụ tập đông người, các buổi họp mặt hoặc sự kiện lớn. Trong trường hợp đó, hãy cư xử lịch sự, tôn trọng, nhưng tuyệt đối không được lung lay ranh giới mà bạn đã đặt ra. Đặc biệt với người thân trong gia đình, đôi khi, sau nhiều năm trôi qua, họ có thể sẽ thay đổi đôi chút. Nếu bạn cảm thấy thoải mái, có thể thử nối lại liên lạc một cách chậm rãi, cẩn trọng. Nhưng hãy luôn giữ sự tỉnh táo và cảnh giác. Và nhớ câu nói xưa: tha thứ, nhưng đừng bao giờ quên.

CÂU HỎI #2: BẠN CÓ ĐANG CỐ CHỨNG MINH GIÁ TRỊ CỦA MÌNH VỚI NGƯỜI KIA KHÔNG?

Câu hỏi này hơi sâu và phức tạp hơn chút, và chắc chắn sẽ cần một chút thành thật đến đau lòng.

Khi tôi nói “chứng minh bản thân,” ý tôi là: bạn đang cố gắng thể hiện với người kia rằng bạn tốt hơn, có giá trị hơn, đáng được yêu thương, đáng được tôn trọng hơn những gì họ nghĩ về bạn. Có thể là bạn muốn giành lấy sự công nhận từ người cha chưa bao giờ dành cho bạn ánh nhìn yêu thương. Có thể là bạn đang cố chứng tỏ với vợ rằng bạn là người đàn ông trách nhiệm và đáng kính trọng. Hoặc cũng có thể là bạn muốn chứng minh cho nhóm bạn rằng bạn thông minh, bạn thú vị, bạn đáng mến.

Nói gọn lại, nếu động lực trong xung đột của bạn là kiểu: “À, xem đây này! Rồi sẽ biết tay tôi!” — thì rõ ràng là bạn đang cố chứng minh điều gì đó. Mà đó lại không phải là điều tốt đẹp gì đâu.

Nếu bạn đang cố chứng minh bản thân, hãy chuyển đến KẾT THÚC #2A.
Còn nếu không phải vậy, hãy đi tiếp đến CÂU HỎI #3.

KẾT THÚC #2A: BẠN ĐANG CỐ CHỨNG MINH GIÁ TRỊ CỦA MÌNH VỚI NGƯỜI KIA

Xin chúc mừng, bạn chính thức là một người đồng phụ thuộc rồi đấy.

“Cái gì cơ?! Nhưng rõ ràng người kia mới là kẻ tệ bạc mà!” — tôi nghe thấy bạn kêu lên như thế.

Để tôi giải thích cho bạn hiểu.

Khi bạn cứ mãi cố chứng minh bản thân cho ai đó, rồi bực tức, đau lòng vì không được họ công nhận, tức là bạn đang đặt giá trị bản thân mình vào tay người khác — chứ không phải dựa trên chính cảm nhận và sự công nhận của bản thân. Đó chính là bản chất của sự đồng phụ thuộc: bạn và người kia phụ thuộc lẫn nhau để duy trì cảm giác tự trọng. Bạn dựa vào họ để thấy mình có giá trị, còn họ có thể vô tình hay cố ý kiểm soát bạn qua cảm giác đó.

Vậy làm sao để dừng lại cái vòng luẩn quẩn này? Cũng giống như cách tôi đã nói trong phần “Khung xám” về cách kết thúc một mối quan hệ, đây lại là một câu hỏi dạng VCR. Nghĩa là: giải pháp thì đơn giản thôi, nhưng cảm giác thực hiện lại vô cùng khó khăn.

Về cơ bản, bạn chỉ cần quyết định rằng mình đã đủ tốt rồi.
Rằng bạn không cần mẹ phải công nhận bạn mới là một người con tốt.
Rằng bạn không cần bạn bè phải khen bạn mặc đẹp thì mới thấy mình phong cách.
Rằng bạn không cần phải mạnh mẽ, thông minh, hài hước hay thú vị như anh chị em của mình.
Rằng bạn không cần phải được người khác chú ý mới thấy mình quyến rũ, tự tin.

Chỉ cần bạn quyết định như vậy là đủ.
Vâng, đó là một quyết định. Một quyết định không dễ dàng chút nào, nhất là nếu trước đây bạn chưa từng cảm thấy mình “đủ.” Nhưng nó vẫn là một quyết định – cần thiết và đáng giá.

Nào, hãy thử tưởng tượng:
Nếu từ nay bạn tin chắc rằng bản thân đã đủ đầy, đã đủ tốt, và bạn không cần phải chứng minh gì với bất kỳ ai nữa, thì cuộc sống của bạn sẽ ra sao?
Bạn sẽ thay đổi cách hành xử, cách đưa ra quyết định của mình như thế nào?

...

Đấy, giờ thì hãy bắt đầu sống như vậy đi!

Một lưu ý nhỏ: Nếu đây là mối quan hệ ở chỗ làm, đôi khi bạn cần phải chứng minh cho sếp hoặc đồng nghiệp thấy rằng bạn xứng đáng được tin tưởng, tôn trọng. Và điều đó, trong ngắn hạn, là hoàn toàn ổn. Chỉ khi nó trở thành một vòng lặp kéo dài, nơi bạn cứ mãi chạy theo sự công nhận của người khác, thì lúc đó mới thực sự trở nên độc hại. Và khi điều đó xảy ra, bạn cần dứt khoát rời khỏi môi trường đó, thoát ra khỏi cái vòng xoáy ấy.

CHÀO MỪNG BẠN BƯỚC VÀO: VÙNG ĐẤT CỦA NHỮNG MỐI QUAN HỆ LÀNH MẠNH

CÂU HỎI #3: CẢ HAI BẠN CÓ SẴN SÀNG THỎA HIỆP KHÔNG?

Tuyệt lắm, người bạn đọc kiên trì ơi. Nếu bạn đã đi được đến đây, điều đó có nghĩa là căn nguyên của cuộc xung đột không nằm ở bản chất của mối quan hệ, mà chỉ là sự khác biệt đơn giản trong quan điểm và/hoặc giá trị sống. Và đây là tin vui! Điều này đồng nghĩa rằng mối quan hệ này không phải là một vũng lầy độc hại, không phải là một cơn ác mộng vô vọng và cũng không bị định sẵn là sẽ tan vỡ đâu nhé!

Bước tiếp theo là bạn cần nhận diện rõ những giá trị đang va chạm giữa bạn và người kia.
Cô ấy thích nhà cửa phải luôn sạch bong kin kít.
Anh ấy chẳng phiền nếu nhà có chút bụi bặm, bừa bộn.
Cô ấy thích dậy sớm để tận hưởng bình minh.
Anh ấy thích thức khuya để đắm mình trong yên tĩnh ban đêm.
Cô ấy gọi điện cho mẹ mỗi ngày, còn bạn thì mỗi năm mới gọi một lần.

Những cuộc cãi vã nảy sinh từ đây đều bắt nguồn từ sự khác biệt trong giá trị sống. Tất cả những trận cãi vã kinh điển trong một mối quan hệ—từ chuyện quản lý tài chính, nuôi dạy con cái, chuyện dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc sức khỏe—tất cả đều xoay quanh những hệ giá trị khác biệt.

Trước khi tiếp tục cuộc phiêu lưu “Chọn lựa hướng đi của bạn,” hãy cùng nhau ôn lại cách giao tiếp đúng đắn khi đối diện với xung đột nhé.

GIẢI LAO: TRƯỚC KHI TIẾP TỤC, HÃY CHẮC RẰNG CHÚNG TA ĐANG CÃI NHAU ĐÚNG CÁCH

Vậy là bạn và ai đó trong cuộc đời mình đang có sự khác biệt về giá trị sống. Làm sao để cả hai có thể nói chuyện về những khác biệt ấy mà không làm mọi thứ trở nên tệ hơn?

Dưới đây là vài nguyên tắc quan trọng:

1. Cảm xúc của bạn là trách nhiệm của bạn.

Nói ra cảm xúc của mình là điều quan trọng và cần thiết. Nhưng bạn phải nói theo cách thể hiện rằng bạn chịu trách nhiệm cho cảm xúc đó, chứ không phải đổ lỗi cho người khác.

Ví dụ, một cách tồi tệ khi tranh cãi là nói:
“Anh thật là thiếu tôn trọng khi không thèm gọi cho em!”
…trong khi một cách tốt hơn là:
“Em cảm thấy mình không được tôn trọng khi anh không gọi cho em.”

Sự khác biệt tuy nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng. Cách nói đầu tiên khiến người ta cảm giác như cảm xúc của bạn là lỗi của họ. Cách thứ hai đơn giản là bạn đang chia sẻ cảm xúc của mình và mong người kia hiểu.

Những cuộc cãi vã thường trật bánh vì rơi vào vòng luẩn quẩn đổ lỗi: “Anh lúc nào cũng như vậy!” – “Không, em mới là người như thế!” Những cuộc chiến đổ lỗi này là vô nghĩa. Chúng chỉ khiến cả hai kiệt sức mà chẳng giải quyết được gì. Thay vào đó, hãy nói rõ bạn đang cảm thấy thế nào, điều gì khiến bạn cảm thấy như vậy. Và nếu người kia phản ứng phòng thủ, hãy thừa nhận thiện ý của họ, đồng thời vẫn nói rõ kết quả tồi tệ mà bạn đang phải chịu.

2. Tìm giá trị ẩn sau cảm xúc.

Nếu bạn không vượt qua được lớp cảm xúc bề ngoài, bạn sẽ chẳng bao giờ chạm được tới giá trị cốt lõi bên trong. Mà cội rễ của mọi xung đột đều nằm ở giá trị cả thôi.

Giá trị chính là những gì ta cho là quan trọng và đúng đắn trong cuộc sống. Khi có điều gì đó đe dọa đến giá trị của mình, ta phản ứng mạnh mẽ về mặt cảm xúc. Ví dụ, nếu bạn coi trọng sự an toàn của con cái, mà có kẻ ngu ngốc nào đó phóng xe ầm ầm 130 cây số/giờ qua khu nhà bạn trong khi lũ trẻ đang chơi đùa ngoài sân, thì dĩ nhiên bạn sẽ nổi điên lên. Nhưng sự giận dữ đó không phải vì cảm xúc đơn thuần, mà vì giá trị của bạn – sự an toàn của con – đang bị xâm phạm.

Xung đột nảy sinh khi giá trị của hai người va chạm nhau. Ai cũng nghĩ mình “đúng”. Ai cũng không hiểu được góc nhìn của người còn lại. Chỉ khi bạn vượt qua được cảm xúc, bạn mới bắt đầu nhận diện và gọi tên được những giá trị này. Và chỉ khi đó, bạn mới thực sự thấy rõ sự khác biệt giữa mình và người kia nằm ở đâu.

3. Thế nào là thỏa hiệp thực sự?

Nếu xung đột bắt nguồn từ khác biệt giá trị, thì thỏa hiệp không chỉ đơn giản là làm gì đó để làm vui lòng người khác, mà là chấp nhận làm điều mình không thấy quan trọng, chỉ vì điều đó quan trọng với người kia. Nói cách khác, bạn làm điều gì đó mà mình không thực sự coi trọng, nhưng bạn làm vì bạn coi trọng mối quan hệ này.

Có những giá trị dễ dàng để thỏa hiệp.
Vợ tôi ghét khi tôi vứt quần áo lung tung trên sàn. Tôi thì chẳng bận tâm lắm, nên việc nhặt đồ lên không khó gì với tôi cả.
Tương tự, tôi cực ghét khi cô ấy bật đèn khắp nhà mà không tắt. Nhưng với cô ấy, tắt đèn cũng dễ thôi.

Nhưng cũng có những giá trị rất khó để thỏa hiệp.
Ví dụ, nếu một người cực kỳ sùng đạo, muốn nuôi dạy con cái theo tín ngưỡng tôn giáo, còn người kia là người vô thần và cực kỳ dị ứng với tôn giáo, thì đó là một xung đột giá trị lớn. Và những khác biệt kiểu này sẽ rất khó để tìm được tiếng nói chung.

Vậy, ta quay lại câu hỏi tiếp theo: Cả hai bạn có sẵn sàng thỏa hiệp không?
Nói cách khác, gốc rễ của xung đột giá trị này có nằm ở mức mà cả hai bạn đều chấp nhận nhún nhường vì mối quan hệ không?

Nếu có, chuyển đến CÂU HỎI #4.
Nếu không, chuyển đến CÂU HỎI #5.

CÂU HỎI #4: NỖI ĐAU KHI THỎA HIỆP CÓ TỆ HƠN LÀ MẤT ĐI MỐI QUAN HỆ NÀY KHÔNG?

Vậy là bạn đang ở trong một mối quan hệ với hai người có hệ giá trị khác nhau, cả hai đều đã thẳng thắn chia sẻ với nhau về điều đó, và đều sẵn sàng cố gắng thỏa hiệp vì mối quan hệ này.

Giờ chỉ còn một câu hỏi quan trọng cuối cùng: Có xứng đáng không?

Ước gì câu hỏi này dễ trả lời. Nhưng không, thực tế nó thường khiến người ta đau lòng, dằn vặt.

Một tình huống điển hình là yêu xa: cả hai đều muốn hẹn hò với người ở gần, nhưng cũng không muốn rời xa nhau. Liệu nó có xứng đáng không? Thực sự rất khó để biết chắc.

Dưới đây là một phép thử nhỏ để bạn cân nhắc: Hãy tự hỏi mình những câu sau:

• “Nếu mình chấm dứt mối quan hệ này, ngày mai mình sẽ vui hay buồn? Một tháng sau thì sao? Một năm sau thì sao?”
• “Nếu mình ở lại và chấp nhận thỏa hiệp, ngày mai mình sẽ vui hay buồn? Một tháng sau thì sao? Một năm sau thì sao?”

Trả lời những câu hỏi này sẽ cho bạn một góc nhìn quan trọng về hạnh phúc lâu dài của mình. Hầu hết chúng ta thường bị cuốn vào cảm xúc ngắn hạn, mà không nhận ra rằng về lâu dài, có thể ta sẽ hạnh phúc hơn rất nhiều nếu đưa ra một quyết định khó khăn.

Nói chung, nếu bạn thấy rằng nỗi đau trong mối quan hệ này sẽ tồi tệ hơn theo thời gian, thì tốt nhất là nên rời đi. Nếu bạn tin rằng mọi chuyện sẽ tốt hơn theo thời gian, và bạn thực sự cảm thấy điều đó với một mức độ chắc chắn nhất định, thì nên cân nhắc ở lại.

Cuối cùng, hầu hết các mối quan hệ trên đời này đều có thể thay thế được. Cũng như phần lớn giá trị của chúng ta, nhiều thứ có thể thay đổi. Câu hỏi cốt lõi là: Thứ gì dễ thay thế hơn – mối quan hệ hay giá trị của bạn?

Nếu thỏa hiệp khiến bạn đau khổ hơn cả mất đi mối quan hệ này, hãy chuyển đến CÂU HỎI #5.
Nếu thỏa hiệp dễ chịu hơn là mất đi mối quan hệ này, hãy chuyển đến KẾT THÚC #5B.

CÂU HỎI #5: LIỆU BẠN CÓ THỂ CHUNG SỐNG VỚI XUNG ĐỘT NÀY KHÔNG?

Và đây là một bí mật lớn về những cuộc cãi vã trong các mối quan hệ: Bạn không nhất thiết phải giải quyết mọi thứ.

Thật vậy, hầu hết những mối quan hệ dài lâu và hạnh phúc – dù là hôn nhân, gia đình hay tình bạn – đều tồn tại những xung đột không được giải quyết, lặp đi lặp lại qua nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ.

Thậm chí, có một lập luận tinh tế nhưng quan trọng cho việc một chút xung đột trong các mối quan hệ là cần thiết: nó cho bạn thấy ai thực sự gắn bó với bạn, và ai chỉ ở đó vì lợi ích của riêng họ.

Những người yêu thương bạn thật lòng sẽ ở bên bạn, ngay cả khi bạn khiến họ phát điên. Còn những người không thực sự yêu bạn sẽ bỏ đi (hoặc tệ hơn, nổi trận lôi đình) ngay khi bạn ngừng mang lại lợi ích cho họ theo cách nào đó. Vì vậy, một chút xung đột nho nhỏ, lặt vặt, đôi khi lại là một dấu hiệu lành mạnh.

Và hãy thực tế: bạn sẽ không bao giờ tìm được ai hoàn toàn phù hợp với tất cả giá trị của mình. Mỗi người là một thế giới riêng. Đôi khi, những khác biệt ấy sẽ làm bạn bực mình, và phần lớn thời gian, điều đó hoàn toàn ổn.

Vậy, làm sao bạn biết mình có thể sống chung với xung đột này không?

Giá trị thường rơi vào hai loại: giá trị đạo đức và những giá trị “tôi thích thế” thông thường.
Những giá trị đạo đức thường là những điều rất quan trọng, thiêng liêng đối với ta. Nếu xung đột giữa bạn và ai đó rơi vào nhóm giá trị đạo đức, khả năng cao là bạn sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì sự tôn trọng và/hoặc niềm tin dành cho họ. Và một khi sự tôn trọng và niềm tin đã mất, một mối quan hệ lành mạnh là điều không thể.

Vì vậy, câu hỏi then chốt là:
“Liệu xung đột này có làm thay đổi sự tôn trọng hoặc niềm tin của mình dành cho người kia không?”

Nếu câu trả lời là không, có lẽ bạn có thể chấp nhận và sống chung với nó.
Nếu câu trả lời là có, rất có thể bạn không thể.

Nếu bạn không thể chấp nhận xung đột này, hãy chuyển đến KẾT THÚC #5A.
Nếu bạn có thể sống chung với nó, hãy chuyển đến KẾT THÚC #5B.

KẾT THÚC #5A: ĐỪNG CỐ NỮA, HÃY BUÔNG BỎ, VÌ Ở LẠI CHỈ KHIẾN CẢ HAI ĐAU KHỔ THÊM.

Hãy nhìn thẳng vào sự thật: nếu một người trong mối quan hệ không sẵn sàng thỏa hiệp, và sự không sẵn sàng đó làm tổn thương niềm tin hoặc sự tôn trọng dành cho nhau, thì mối quan hệ này sớm muộn gì cũng sẽ rạn vỡ và tan vỡ.

Dù bạn có cố gắng níu giữ, thì nó cũng sẽ trở thành một điều gì đó hoàn toàn vô nghĩa, một vết nhơ đè nặng lên cuộc sống hằng ngày, một thứ mà bạn né tránh như thể một thói quen xấu, một ý nghĩ tội lỗi. Nó sẽ theo bạn như một cái bóng, đè nặng lên vai bạn ở bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào.

Và rồi, nó sẽ buộc bạn phải mất đi sự tôn trọng, lòng tin dành cho chính mình.

Bởi vì, cách duy nhất để chấp nhận sự thiếu tôn trọng và mất niềm tin trong đời sống, chính là bạn cũng phải học cách thiếu tôn trọng và không còn tin vào bản thân mình nữa.

Đã đến lúc buông tay.

KẾT THÚC #5B: HÃY TIẾP TỤC, RỒI MỌI CHUYỆN SẼ ỔN (CÓ THỂ THÔI, NHƯNG VẪN ỔN).

Nếu bạn có thể thỏa hiệp theo cách không quá đau đớn...
Và/hoặc bạn có thể chấp nhận những xung đột lặp lại theo thời gian, mà không làm mất đi sự tôn trọng và yêu thương lẫn nhau...

Vậy thì mọi chuyện vẫn ổn thôi. Hãy buông bỏ nó đi. Tha thứ và bước tiếp. Cười lên mà sống. Cùng nhau cụng ly, cùng nhau nhẹ lòng. Hãy nghiêm túc, nhưng cũng đừng quá nghiêm trọng.

Như một vết trầy nhỏ trên da, hay một vết xước trong miệng – nó hiện diện, nó khiến bạn khó chịu, đôi khi nhói đau, nhưng nó cũng là một phần của bạn. Và không có lúc nào nó đủ sức khiến bạn hối hận hay muốn chối bỏ chính mình.

Vậy nên, hãy bước tiếp và học cách sống cùng nó.

Nguồn: How to Deal With Conflict (A Choose-Your-Own-Adventure Guide) | Mark Manson