Làm sao để mẹ đừng tặng tôi những món đồ tôi không muốn nhận?

Vấn đề

Mẹ tôi từng kể về những ký ức đau lòng thời thơ ấu – những tháng ngày sống trong nghèo khó, với cha mẹ luôn vật lộn mưu sinh. Khi trưởng thành, mẹ và ba tôi chắt chiu, tiết kiệm, mọi thứ đều mua bằng tiền mặt, và tôi thì chẳng bao giờ thiếu thốn điều gì lúc lớn lên. Mẹ làm việc vất vả, và với số tiền rảnh rỗi, bà thường mua sưu tầm những món sứ quý, đồ cổ và đồ gỗ – nhiều món trong số đó mẹ đã đưa cho tôi. Về hưu, mẹ bắt đầu sưu tầm khăn lụa, túi xách, trang sức hàng hiệu, và thường tự hào nói rằng sau này sẽ để lại tất cả cho tôi.

Tôi thật lòng biết ơn sự hào phóng của mẹ. Nhưng càng ngày tôi càng cảm thấy cả thể chất lẫn tinh thần đều bị đè nặng bởi khối lượng đồ đạc tôi đang sống cùng. Tôi thậm chí hay mơ thấy mình bị chôn sống. Giờ đây, khi đã lập gia đình, bước qua tuổi 40 và sống trong một căn hộ một phòng ngủ, tôi gần như không còn chỗ trống – đến mức phải thuê cả kho chứa đồ. Tôi muốn tìm cách nói chuyện nghiêm túc với ba mẹ về việc bán bớt một số món.

Gần đây, khi tôi nói mong muốn tặng chiếc giường cũ thời thơ ấu của mình cho con đỡ đầu, mẹ đã vô cùng buồn. Mẹ kể đã dành dụm suốt mấy tháng để mua chiếc giường đó cho tôi, và tuyên bố rằng mọi món đồ bà đã tặng, nếu tôi muốn cho đi, thì hãy đợi đến khi bà mất hẵng hay. Sống giữa những món đồ đậm chất kỷ niệm, trong khi biết rõ sau này còn cả nhà kho đồ đạc của ba mẹ đang chờ mình giải quyết, khiến tôi thấy quá tải và lo lắng. Tôi rất yêu mẹ. Nhưng làm sao để nói về chuyện này mà không khiến bà tổn thương?

Photograph: Tetra Images/Alamy

Câu trả lời của Philippa

Khi ai đó gắn tình yêu với những món đồ, việc gỡ rối hai thứ ấy thật không dễ dàng. Khi từng không có gì trong tay, có thể mẹ bạn đã tự thuyết phục mình rằng “có được đồ đạc” chính là cách để lấp đầy cuộc sống. Nhưng giờ bạn lại cảm thấy như đang chìm nghỉm trong đống đồ lặt vặt ấy. Tôi hiểu vì sao bạn thấy mình bị mắc kẹt.

Bạn không muốn làm mẹ buồn. Có vẻ giữa hai người là một mối quan hệ rất tình cảm, nơi mọi điều đều được sẻ chia, nên chắc bạn cũng không muốn giấu mẹ điều gì sau lưng.

Hãy giúp mẹ hiểu rõ những món đồ bà muốn tặng bạn thực sự mang ý nghĩa gì

Một khi việc mua sắm trở thành nghiện – như mọi kiểu nghiện khác – nó là cách để né tránh những cảm xúc khó chấp nhận. Có thể mẹ đang tự che chắn mình khỏi những ký ức nghèo khó ngày xưa. Tôi không dám chắc. Liệu mẹ bạn có bao giờ chọn đầu tư vào một kế hoạch tiết kiệm thay vì mua đồ? Hiện tại thì tôi nghi ngờ điều đó. Nhưng vẫn có một hướng đi khả dĩ.

Bạn cần tiếp cận chuyện này không phải như một vấn đề thực tế, mà bằng cách giúp mẹ hiểu rõ những món đồ ấy mang theo điều gì. Hãy kiên nhẫn – vì từ chỗ xem đồ đạc là “bí quyết sống hạnh phúc” sang chỗ xem nó là gánh nặng, là một bước nhảy rất lớn. Bạn cần nói ra những điều như:

“Mẹ đã làm việc cực nhọc để mua chiếc giường ấy cho con. Con biết món đồ ấy chứa đựng thật nhiều tình yêu của mẹ, và chắc hẳn mẹ sẽ rất buồn khi biết con định trao nó cho người khác mà con cũng yêu thương.”

Câu nói ấy giúp mẹ hiểu được cảm xúc của chính mình – điều bạn cần làm là khiến mẹ cảm thấy được thấu hiểu. Khi mẹ đã biết bạn hiểu nỗi lòng bà, lúc ấy bạn mới có thể giải quyết – chưa phải là vấn đề thực tế – mà là xoa dịu cảm xúc của mẹ. Có thể bạn nói tiếp: “Nhưng con đâu có đem tình yêu của mẹ cho người khác. Con giữ nó mãi trong lòng. Con chỉ cho em ấy cái giường vì em cần, và con cũng cần không gian sống. Tình yêu mẹ dành cho con thì vẫn ở lại. Nếu có thể giữ tình yêu trong một món đồ, con nghĩ mình sẽ giữ nó trong chiếc túi hàng hiệu mẹ đã tặng. Nó thật đẹp, quý giá, và gu thẩm mỹ của mẹ thật tuyệt vời.”

Cứ tiếp tục theo hướng ấy. Khi mẹ đã hoàn toàn chắc chắn rằng bạn vẫn yêu bà, bạn có thể nhẹ nhàng nói: “Nhưng mẹ ơi, con có đủ túi xách rồi, và không còn chỗ chứa nữa… nhưng con luôn có chỗ cho mẹ. Mẹ là người mẹ tuyệt vời và yêu thương con nhất.”

Nếu bạn bắt đầu ngay bằng chuyện thực tế, mà không chạm đến cảm xúc của mẹ, bà sẽ càng tổn thương và không thể hiểu được góc nhìn của bạn. Vì vậy, hãy cứ ở lại trong không gian của tình yêu, của lòng biết ơn, của sự hào phóng mà mẹ đã dành cho bạn – trước khi chuyển sang bàn về những cách khác để giữ gìn yêu thương.

Tôi gợi ý hai mẹ con nên cùng nhau xem chương trình Sort Your Life Out của Stacey Solomon (trên BBC iPlayer). Biết đâu chương trình này sẽ khơi ra một cuộc trò chuyện thú vị – rằng đồ đạc sẽ phục vụ cuộc sống của ta, chừng nào ta chưa phục vụ cho chính đống đồ ấy.

Chúng ta có phải là tập hợp của những món đồ nằm im lìm trong một kho chứa tốn tiền hay không? Không. Chúng ta chính là tình yêu đã được truyền trao từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tôi tự hỏi liệu bạn có thể giúp mẹ hiểu rằng bạn không cần một căn nhà đầy đồ để cảm nhận mẹ ở bên – chỉ cần vài món kỷ vật, và tất cả tình yêu mà bà đã gửi gắm, giờ đang sống trong bạn, và sẽ được bạn trao truyền tiếp nối.
Tình yêu – như những gợn sóng loang trên mặt hồ, chứ không phải là đống đồ nằm yên trong kho chứa.

Thách thức của bạn là làm sao để mẹ cảm nhận được lòng biết ơn của bạn – không chỉ với những món đồ, mà còn với tình yêu thương và sự chăm sóc mà mẹ đã dành cho bạn. Hãy kiên nhẫn. Từ tốn. Rồi một ngày, mẹ sẽ hiểu.