Liệu đàn ông và phụ nữ có thể chỉ là bạn?

Ngỡ rằng bộ phim When Harry Met Sally đã giúp ta giải đáp câu hỏi này từ hơn một phần tư thế kỷ trước. Nhưng không, tranh luận ấy vẫn tiếp tục bùng lên hết lần này đến lần khác.

Một trong những lý do khiến câu hỏi tưởng như đơn giản ấy đến giờ vẫn chưa có lời kết dứt khoát, là vì thực ra, nó là một câu hỏi khá mới mẻ trong dòng chảy lịch sử nhân loại. Trong phần lớn chiều dài thời gian, đàn ông và phụ nữ sống trong hai thế giới riêng biệt, đồng giới, cho đến khi họ lấy nhau. Nghĩa là, đàn ông chơi với đàn ông, còn phụ nữ chỉ quây quần bên phụ nữ. Và ngay cả khi đã bước vào hôn nhân, đời sống xã hội của hai giới vẫn phần lớn tách biệt: ngày xưa, đàn ông đi săn hoặc lao động cùng nhau, thời hiện đại thì làm việc ở công sở hoặc học tập trong các trường chỉ dành cho nam giới; còn phụ nữ thì ở nhà, hoặc tụ họp với những người bạn gái thân quen.

Phải đến cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, tình bạn khác giới mới bắt đầu xuất hiện. Khi ngày càng nhiều phụ nữ gia nhập vào những môi trường từng chỉ toàn nam giới, như nơi làm việc hay giảng đường đại học, thì cả hai giới buộc phải học cách làm bạn với nhau, mà không xen lẫn yếu tố tình cảm hay tình dục. Trăm năm trôi qua, mà chúng ta vẫn còn đang loay hoay tìm câu trả lời.

Khoa học nói gì?

Khi đối diện với câu hỏi này, ai cũng có một ý kiến riêng, một câu chuyện riêng để kể. Vậy nên, trước hết hãy xem giới nghiên cứu chính thống đã phát hiện được điều gì.

Các nhà tâm lý học xã hội trên khắp thế giới đã dành khá nhiều thời gian để nghiên cứu thứ mà họ gọi là “tình bạn khác giới”. Và những gì họ tìm thấy cho thấy… có lẽ anh chàng Harry trong phim When Harry Met Sally không nói sai khi bảo rằng: “Đàn ông và phụ nữ không thể làm bạn, vì chuyện tình dục sẽ luôn cản trở.”

Trong một nghiên cứu tại Đại học Wisconsin, các nhà nghiên cứu mời 88 cặp bạn bè khác giới đến phòng thí nghiệm. Họ yêu cầu từng cặp cam kết trước mặt nhau rằng sẽ không bàn luận gì về nội dung nghiên cứu sau khi rời khỏi phòng thí nghiệm. Sau đó, hai người trong mỗi cặp được tách ra và trả lời những câu hỏi nhằm đánh giá cảm xúc tình cảm của họ dành cho người bạn khác giới kia.

Kết quả cho thấy: phụ nữ thường không cảm thấy bị hấp dẫn bởi những người bạn nam, và xem mối quan hệ chỉ thuần túy là tình bạn. Trong khi đó, phần lớn đàn ông lại có tình cảm lãng mạn với những người bạn gái của mình. Không chỉ cảm thấy hấp dẫn bởi người bạn gái, họ còn thường xuyên nghĩ sai rằng cảm xúc ấy là có qua có lại, và thậm chí sẵn sàng hành động dựa trên sự hiểu lầm ấy.

Nghiên cứu này chỉ ra rằng: phụ nữ thường tin rằng đàn ông và phụ nữ hoàn toàn có thể "chỉ làm bạn", còn đàn ông thì âm thầm hy vọng mối quan hệ ấy sẽ có lúc tiến xa hơn tình bạn. Nói một cách khác, nghiên cứu này mang đến lời giải thích khoa học cho khái niệm "vùng bạn bè" – friend zone. Bởi lẽ, phụ nữ và đàn ông thường không ở cùng một tần số khi nói đến tình bạn khác giới!

Nói như vậy không có nghĩa là tình bạn thuần khiết giữa nam và nữ là điều bất khả. Các nhà xã hội học đã ghi nhận rằng đàn ông và phụ nữ hoàn toàn có thể chỉ làm bạn, và rằng mối quan hệ bạn bè khác giới thật ra còn mang đến nhiều lợi ích, chẳng hạn như bạn có thể học được cách suy nghĩ của “phe bên kia” để hiểu hơn về việc thu hút người mình yêu, điều mà bạn khó có được từ những mối quan hệ cùng giới.

Tuy vậy, chính các nhà nghiên cứu ấy cũng phải thừa nhận rằng tình bạn khác giới thường phức tạp hơn nhiều so với tình bạn cùng giới, và đòi hỏi sự giao tiếp rõ ràng, cởi mở hơn rất nhiều.

Vậy rốt cuộc, đàn ông và phụ nữ có thể làm bạn không?

Câu trả lời theo cả nghiên cứu lẫn trải nghiệm thực tế của hầu hết mọi người là: còn tùy.

Mỗi người, mỗi hoàn cảnh lại khác nhau, và số lượng ý kiến xoay quanh chủ đề này thì vô cùng vô tận (và thường rất gay gắt!). Nhưng tôi vẫn xin phép đưa ra một góc nhìn cá nhân, rằng cách tốt nhất để đánh giá khả năng tồn tại của một tình bạn khác giới là nhìn nó trên một thang đo linh hoạt, với hai nguyên tắc chung.

Nguyên tắc đầu tiên: Càng lớn tuổi, tình bạn khác giới càng trở nên khó giữ gìn.

Khi còn bé, ít ai nghĩ đến chuyện yêu đương nghiêm túc, nên tình bạn giữa nam và nữ rất tự nhiên, thoải mái. Hồi tiểu học? Quá đơn giản. Lên cấp ba? Vẫn dễ hiểu, dù đôi khi bắt đầu có sự rung động. Đại học? Cũng vẫn ổn, nhưng lúc này bắt đầu nảy sinh nhiều hiểu lầm, rằng liệu cả hai có thực sự chỉ là bạn hay không.

Và rồi khi bạn bước vào tuổi trưởng thành, khi xung quanh ai cũng đang yêu, đang cưới, đang lập gia đình, tình bạn khác giới bắt đầu trở nên… rắc rối. Và điều đó dẫn đến nguyên tắc thứ hai: Tình bạn khác giới sẽ càng khó giữ vững khi một trong hai hoặc cả hai đã có ràng buộc tình cảm với người khác.

Nếu bạn là một chàng trai trẻ, độc thân, thì cứ thoải mái kết bạn với các cô gái. Như đã nói, tình bạn khác giới giúp bạn hiểu hơn về tâm lý nữ giới, điều sẽ hỗ trợ rất nhiều cho hành trình hẹn hò, và cũng khiến bạn trở thành một người tinh tế hơn.

Dĩ nhiên, một lợi ích khác của tình bạn khác giới là đôi khi, nó có thể phát triển thành một mối quan hệ lãng mạn viên mãn. Rất nhiều cuộc hôn nhân bền vững đã bắt đầu từ tình bạn chân thành.

Tuy nhiên, đừng quên những gì nghiên cứu đã chỉ ra: khả năng lớn hơn nhiều là bạn sẽ nảy sinh tình cảm, trong khi người kia thì không. Và điều đó thường dẫn đến cảm giác tức giận, thất vọng vì bị “đẩy vào vùng bạn bè” friend zone. Nhưng điều này không nhất thiết phải khiến bạn tổn thương, nếu bạn biết điều chỉnh kỳ vọng của mình và hiểu rằng: sự lệch pha này là điều hoàn toàn phổ biến, đã được chứng minh bằng khoa học.

Còn chuyện khi nào thì nên bày tỏ cảm xúc để biết liệu có phải là tình cảm hai chiều hay không? Đó là đề tài dành cho một lần trò chuyện khác.

Còn nếu bạn đã có tuổi, đã kết hôn hay đang trong một mối quan hệ cam kết nghiêm túc, thì hãy thận trọng hơn rất nhiều với tình bạn khác giới. Riêng cá nhân tôi cho rằng: một khi đã lập gia đình, bạn không nên duy trì tình bạn thân thiết với người khác giới mà không có sự hiện diện của vợ/chồng mình.

Tôi biết quan điểm này có thể không được lòng tất cả mọi người. Nhiều người sẽ nói: “Tôi có một cô bạn thân tuyệt vời. Tôi vẫn thường xuyên đi chơi với cô ấy. Vợ tôi không phiền, và cả hai chúng tôi đều biết rằng sẽ không bao giờ có chuyện gì xảy ra!”

Vấn đề là, những lời khẳng định như vậy thường được thốt ra khi cuộc hôn nhân đang yên ổn, khi tình yêu còn nồng nàn, đến mức bạn tin rằng mình sẽ chẳng bao giờ có cảm xúc lãng mạn với người bạn ấy, và ngoại tình là điều nằm ngoài khả năng tưởng tượng.

Nhưng cuộc sống không bao giờ nói trước được điều gì. Hôn nhân có lúc thăng, lúc trầm. Và trong những thời điểm chao đảo ấy, con người thường tìm đến bạn bè để tìm chỗ dựa tinh thần. Nếu người bạn đó là người khác giới, một cái ôm sẻ chia rất có thể, dù vô tình, sẽ trượt sang điều gì đó thân mật hơn.

Đáng buồn là tôi và vợ tôi, Kate, đã biết một vài người, cả nam lẫn nữ, từng tuyên bố tin tưởng tuyệt đối vào tình bạn khác giới ngay cả khi đã kết hôn... cho đến khi chính những mối quan hệ ấy góp phần làm tan vỡ cuộc hôn nhân của họ.

Chính vì thế, tôi tin rằng sau khi kết hôn, tốt nhất là nên duy trì tình bạn thân thiết với người cùng giới, hoặc nếu chơi với bạn khác giới thì nên có mặt của người bạn đời (tất nhiên là trong bối cảnh ngoài công việc). Tôi không cho rằng cứ có bạn khác giới là sẽ dẫn đến ngoại tình. Nhưng tôi cũng không nghĩ rằng việc đánh cược hạnh phúc hôn nhân với khả năng ấy là khôn ngoan. Thay vào đó, hãy chủ động xây dựng một cuộc hôn nhân thật vững vàng, bằng cách giảm thiểu tối đa những rủi ro có thể xảy ra.

Vậy rốt cuộc, đàn ông và phụ nữ có thể làm bạn không? Câu trả lời là: Có thể. Nhưng là một cái “có thể” đi kèm theo nhiều điều kiện. Chính những điều kiện ấy mới là điều khiến câu hỏi này trở nên phức tạp, thú vị và có lẽ cũng là lý do khiến ta còn phải bàn luận về nó suốt trăm năm nữa! 

Nguồn: Can Men and Women Just Be Friends | Art Of Manliness