Phụ nữ ghét phụ nữ: Gốc rễ tâm lý của sự cay nghiệt

Phụ nữ thường khắt khe với nhau hơn so với cách đàn ông đối xử với đồng giới. Tuần qua, tôi tình cờ nghe một nhóm phụ nữ trong cửa hàng, vừa đứng chờ vừa thản nhiên đả kích hai người bạn trong nhóm – những người không có mặt. Sự gay gắt trong lời nói khiến tôi bàng hoàng. Khi ngẫm lại cách phụ nữ nói về nhau, tôi nhớ đến điều mà nhiều người từng thừa nhận: “Phụ nữ với nhau thường tàn nhẫn hơn đàn ông.”

Với 15 năm làm việc lâm sàng với phụ nữ thuộc mọi tầng lớp xã hội (tôi đã được đào tạo tại New York), tôi có thể khẳng định rằng các khách hàng nữ của tôi thường đưa ra những nhận xét phê phán về đồng giới nhiều hơn so với cách đàn ông nhận xét về nhau.

Hầu hết phụ nữ đều từng phải chịu đựng một “cô gái độc ác” nào đó trong đời – người sẵn sàng gạt bỏ, hạ thấp, thậm chí hành hạ họ về mặt xã hội. Nhưng, khoa học nói gì? Không cần bàn cãi, nghiên cứu về chủ đề này rất phức tạp, bởi việc đo lường thái độ tiêu cực hay thù địch luôn gặp khó khăn (nếu không muốn nói là bất khả thi) do thiên kiến tự tôn – ai cũng muốn tin mình là người tốt đẹp, đáng kính. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, lĩnh vực này đã thu hút nhiều sự chú ý hơn.

Ảnh: Everett Collection/Shutterstock, CC BY-SA

Nghiên cứu và những phát hiện đáng chú ý

Nghiên cứu của Vrangalova và cộng sự (2013) chỉ ra rằng, trong những năm đại học, phụ nữ có thái độ tiêu cực rõ rệt đối với một số kiểu người phụ nữ khác. Cụ thể, các nữ sinh ít có xu hướng kết bạn với một cô gái bị coi là "phóng túng" hơn so với nam sinh đối với những chàng trai cùng kiểu. Nghiên cứu cho thấy, không chỉ nhận ra, các nữ sinh còn mang định kiến tiêu cực đối với những cô gái này.

Khi nói về cách phụ nữ đối mặt với sự cạnh tranh, nghiên cứu của Benenson và cộng sự (2011) mang đến một góc nhìn thú vị. Theo nghiên cứu, phụ nữ nhạy cảm hơn đàn ông trước nguy cơ bị loại trừ khỏi nhóm xã hội. Khi cảm thấy bị đe dọa, phản ứng đầu tiên của họ thường là loại trừ một người thứ ba. Đối với những ai từng là nạn nhân của bắt nạt xã hội từ phụ nữ, điều này không có gì bất ngờ.

Ngoài ra, tiến sĩ Nicki Crick là một nhà nghiên cứu xuất sắc trong lĩnh vực giới tính. Bà đã dành nhiều năm để nghiên cứu "hung hăng trong mối quan hệ" – dạng hung hăng mà phụ nữ có xu hướng thể hiện thường xuyên hơn đàn ông, những người thiên về hành vi hung hăng thể chất. Trong một nghiên cứu về thái độ và hành vi hung hăng của học sinh lớp 4 và 5, Crick và Bigbee (1998) phát hiện rằng các bé gái thường là nạn nhân của hành vi hung hăng trong mối quan hệ, trong khi các bé trai lại chịu đựng sự bắt nạt công khai nhiều hơn.

Khi nói về tác động của người mẹ đối với con gái, ta không thể không nhắc đến lý thuyết học tập xã hội. Lý thuyết này chỉ ra rằng, cách trẻ em học hỏi phụ thuộc rất nhiều vào việc quan sát và bắt chước. Một sự thật khó nghe nhưng hiển nhiên là không phải người mẹ nào trên thế giới cũng đối xử dịu dàng với con gái mình. Có những bà mẹ dễ dàng nói ra hoặc làm những điều khiến chúng ta phải rùng mình. Điều đáng chú ý là nhiều hành động và lời nói gây tổn thương từ các bà mẹ lại được thực hiện dưới danh nghĩa “vì lợi ích của con”.

Qua thực tế, tôi nhận thấy rằng những người phụ nữ thường cay nghiệt với người khác phần lớn được nuôi dạy bởi những bà mẹ không hài lòng với chính mình và không có tình cảm ấm áp dành cho phụ nữ nói chung.

Nỗi bất an - cội nguồn của sự chỉ trích

Một yếu tố khác mà tôi nhận thấy trong công việc của mình là sự lo âu. Phần lớn những lời chỉ trích từ phụ nữ thường xuất phát từ cảm giác bất an trong những lĩnh vực mà họ coi trọng. Ví dụ, tôi có một khách hàng nữ cực kỳ khắt khe với cách nuôi dạy con của người khác. Nhưng nếu nhìn sâu hơn, ta sẽ thấy cô ấy đang gặp khó khăn lớn trong việc mang thai và hiện đang điều trị hiếm muộn. Cô ấy cảm thấy thiếu thốn và phòng thủ, và cách cô ấy bảo vệ bản thân là chỉ trích những người phụ nữ khác. Nói cách khác, cô ấy không chỉ trích vì nghĩ họ kém cỏi, mà vì cô ấy khao khát những điều họ có.

Bên cạnh đó, tôi cũng nhận thấy rằng phụ nữ thường cảm thấy lo lắng nhiều hơn đàn ông về ngoại hình. Áp lực từ đàn ông và truyền thông để đạt được một tiêu chuẩn sắc đẹp và vóc dáng mảnh mai đã chuyển hóa thành những so sánh và chỉ trích lẫn nhau. Một nghiên cứu năm 2012 của Snapp và cộng sự cho thấy, những cô gái trẻ nhận được sự ủng hộ lớn từ gia đình và ít cảm thấy áp lực từ xã hội về việc phải đạt được một hình mẫu “xinh đẹp và mảnh mai” có xu hướng sở hữu hình ảnh cơ thể tích cực hơn. Điều này hoàn toàn hợp lý, và chúng ta nên chú ý đến mức độ áp lực mà mình vô tình đặt lên các bé gái.

Tuy rằng văn hóa Mỹ đã đạt được nhiều tiến bộ về bình đẳng giới – như việc Hillary Clinton trở thành một ứng cử viên sáng giá năm 2016, hay ngày càng có nhiều phụ nữ giữ các vị trí quan trọng – thực tế vẫn cho thấy phụ nữ ngày nay kiếm được ít tiền hơn đàn ông và giữ ít vai trò lãnh đạo trong chính trị hoặc các công ty lớn.

Không có gì lạ khi phụ nữ cảm thấy mình phải nỗ lực nhiều hơn để đạt được quyền lực xã hội, và đôi khi điều này dẫn đến những hành động loại trừ lẫn nhau. Nhưng khi nói về con cái, tôi tin rằng chúng ta có thể làm rất nhiều điều để truyền cho các con gái cảm giác rằng cuộc sống của chúng quan trọng không kém gì các bé trai. Tôi sẽ dạy con gái mình rằng con sẽ đạt được những điều đó bằng cách hỗ trợ – chứ không phải chỉ trích – những người bạn nữ khác. Nếu tôi làm tốt, một ngày nào đó con sẽ trở thành người phụ nữ luôn nói những lời tốt đẹp về những người phụ nữ khác.

Nguồn: Women Who Hate Other Women: The Psychological Root of Snarky– Psychology Today