Tại sao sự bình yên có thể là phần thú vị nhất của tình yêu

Điểm chính

• Dễ dàng cảm thấy bình yên khi không làm gì cả, nhưng cảm nhận sự bình yên trong nhịp sống bận rộn hằng ngày mới là sự bình yên chân thực.
• 72% người trưởng thành cho biết họ thích một cuộc sống yên bình hơn là cuộc sống đầy sôi động, trong khi 16% chọn điều ngược lại.
• Bình yên, chứ không phải sự hưng phấn, giúp cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của người lớn tuổi.

"Tôi chắc chắn cần hẹn hò với người điềm tĩnh." 

—Freida Pinto

"Anh không biết em yêu anh nhiều đến thế nào... Khi anh ôm em vào lòng, em cảm thấy một cơn sốt mà không thể nào chịu nổi." 

—Peggy Lee

Tình yêu mãnh liệt có thể mang lại niềm vui và sự bão táp, nhưng trong xã hội hối hả ngày nay, sự bình yên năng động có lẽ đã trở thành đặc điểm thú vị nhất của mối quan hệ lãng mạn.
Sự hưng phấn là trạng thái của sự nhiệt huyết mãnh liệt, thường xuất hiện khi cảm xúc nhất thời bùng lên. Nó hướng đến tương lai, thúc đẩy chúng ta tìm kiếm sự mới lạ và thay đổi khi theo đuổi mục tiêu. Hưng phấn trong tình yêu, thường được miêu tả như ngọn lửa rực cháy, mang lại cảm giác hứng thú, hạnh phúc và nhiệt tình. Betsy Prioleau cho rằng, “Tình yêu sẽ trở nên tẻ nhạt trong vùng nước lặng. Nó cần được khuấy động bởi sự cản trở và khó khăn, và điểm xuyết bởi những bất ngờ... điều gì quá dễ dàng thì sẽ không còn hấp dẫn" (2003: 14). Nhưng ngày nay, sự hưng phấn trong tình yêu rất ngắn ngủi. Một phụ nữ đã ly hôn từng nói, “Sự hứng thú của đàn ông với tôi kéo dài chừng nào lớp trang điểm của tôi còn giữ được. Khi lớp trang điểm phai đi vào sáng hôm sau, sự nhiệt tình của họ cũng biến mất.” Một cách để đối phó với tính ngắn ngủi của sự hưng phấn là tận dụng sự bình yên năng động.

Bình yên là sự vắng mặt của sự kích động, căng thẳng, phiền muộn hoặc xáo trộn. Khi nói thời tiết yên bình, ta hiểu rằng không có cơn bão, gió lớn hay sóng mạnh nào sắp đến. Tuy nhiên, bình yên không chỉ đơn thuần là tránh xa những yếu tố tiêu cực – nó còn bao hàm những khía cạnh tích cực giúp cuộc sống thêm thăng hoa. Bình yên có liên quan, nhưng không hoàn toàn giống với những trạng thái tích cực khác như thư giãn và kiên nhẫn. Thư giãn – trạng thái cảm thấy nhẹ nhàng mà không lo lắng – rất quan trọng trong tình yêu và tình dục; cảm giác căng thẳng và lo âu có thể làm tổn hại đến cả hai. Sự bình yên đóng vai trò thiết yếu trong tình dục có ý nghĩa, và các hoạt động tình dục cũng có thể mang lại sự thư giãn cho cơ thể thông qua bình yên. Nghiên cứu cho thấy rằng ngay cả khi chỉ nắm tay người mình yêu cũng có thể ngay lập tức giảm huyết áp, nhịp tim, căng thẳng và tăng cảm giác thư giãn (Cacioppo & Patrick, 2008). Bình yên cũng liên quan đến đức tính kiên nhẫn, nhưng trong khi kiên nhẫn đòi hỏi khả năng chờ đợi mà không cảm thấy bực bội, bình yên không nhất thiết đòi hỏi sự chờ đợi hay không hành động. Bình yên cũng thường bị nhầm lẫn với sự thờ ơ, nhưng trong khi thờ ơ là thiếu quan tâm, thì trong sự bình yên, ta trải nghiệm sự quan tâm sâu sắc.

Sự Bình Yên Năng Động

“Tôi khám phá ra điều kỳ diệu của tình yêu – một tình yêu mới mẻ, tươi mới – qua việc phát hiện ra sự bình yên tuyệt diệu đang nở hoa trong tôi. Mọi thứ đều tĩnh lặng, yên ả, không còn căng thẳng và sự xáo trộn của sợ hãi.”

—Yehuda Ben-Ze’ev

Friedrich Kambartel (1989/2017) cho rằng sự bình yên đòi hỏi sự chấp nhận: chúng ta không cố gắng kiểm soát những thứ nằm ngoài tầm tay, như những điều kiện bất biến trong cuộc sống, con người khác, và cả bản thân mình. Bình yên bao hàm sự tin tưởng rằng dòng chảy của những sự kiện ngoài khả năng kiểm soát không ảnh hưởng đến ý nghĩa cuộc sống của chúng ta. Kambartel tiếp tục khẳng định rằng khi thực hành sự bình yên, ta được giải thoát khỏi cuộc chiến bất tận và vô nghĩa để cố kiểm soát những điều không thể thay đổi.

Khi nói về cảm xúc và tâm trạng, hai trục chính của cảm giác – trục kích thích và trục dễ chịu – rất quan trọng. Robert Thayer (1996) đề xuất chia trục kích thích thành hai loại: một là từ tràn đầy năng lượng đến mệt mỏi, và hai là từ căng thẳng đến bình yên. Từ đó, chúng ta có bốn trạng thái cảm xúc cơ bản: bình yên-năng lượng, bình yên-mệt mỏi, căng thẳng-năng lượng, và căng thẳng-mệt mỏi. Thayer xem trạng thái bình yên-năng lượng là trạng thái dễ chịu nhất, trong khi căng thẳng-mệt mỏi là khó chịu nhất. Ông lưu ý rằng nhiều người không phân biệt được giữa năng lượng bình yên và năng lượng căng thẳng, vì họ tin rằng bất cứ khi nào họ cảm thấy tràn đầy năng lượng, họ cũng sẽ trải qua một mức độ căng thẳng nào đó. Ý tưởng về năng lượng bình yên còn khá xa lạ đối với nhiều người phương Tây, nhưng lại quen thuộc với những người từ các nền văn hóa khác. Thayer nhắc đến Thiền sư Shunryu Suzuki (1970), người lập luận rằng, “Sự bình yên của tâm trí không có nghĩa là bạn ngừng hoạt động. Bình yên thực sự phải được tìm thấy trong chính hoạt động ấy. Thật dễ để cảm nhận bình yên khi không làm gì, nhưng bình yên trong sự hoạt động mới là bình yên đích thực.” Dạng bình yên năng động này có thể được tìm thấy trong những hoạt động nội tại ý nghĩa, thúc đẩy sự phát triển cân bằng của con người (Ben-Ze’ev, 2019).

Sự bình yên không chỉ là sự lặng yên trong khoảnh khắc không hành động, mà là một trạng thái tâm trí có thể hòa hợp với sự năng động của cuộc sống. Giữa dòng chảy không ngừng, ta vẫn có thể giữ cho mình một sự tĩnh lặng nội tâm, đó mới là đỉnh cao của sự bình yên.

Sự Bình Yên và Sự Hưng Phấn trong Những Cuộc Gặp Gỡ Tình Cảm

"Sự bình yên trưởng thành thật thú vị. Tôi bị cuốn hút bởi sự bình yên và chấp nhận của những người tình lớn tuổi, họ tập trung vào hiện tại mà không tính toán đến những viễn cảnh tương lai."

— Một chàng trai trẻ yêu thích hẹn hò với những người phụ nữ lớn tuổi.

Việc miêu tả tình yêu lãng mạn như một ngọn lửa rực cháy có ý nghĩa khi nói về sự mãnh liệt trong quan hệ tình dục. Tuy nhiên, sự bình yên sâu sắc trong tình yêu lại gắn liền với sự tin tưởng sâu đậm của một mối quan hệ yêu thương. Sự tĩnh tại của tâm trí, mà bình yên là cốt lõi, thực sự có thể làm tăng mức độ hài lòng về cả tình cảm và tình dục.

Con người thường muốn các mối quan hệ tình cảm của mình trở nên thú vị và đầy năng động; họ khao khát cảm nhận sự sống động tràn đầy. Khẩu hiệu của một nhóm trực tuyến “Kết Hôn và Tán Tỉnh” là "Kết Hôn, Không Phải Chết"; nhóm này hứa hẹn với các thành viên rằng họ sẽ "cảm thấy sống lại." Tuy nhiên, nghịch lý thay, chúng ta cũng mong muốn các mối quan hệ tình cảm của mình trở nên yên bình và ổn định, nhưng vẫn giữ được sự mãnh liệt ban đầu. Đây là một bài toán nan giải: liệu những mối quan hệ lãng mạn bền vững có thể mang lại cảm giác sảng khoái hay chúng bị định đoạt phải tàn lụi? (Ben-Ze’ev, 2023). Liệu tình yêu lãng mạn phải ngắn ngủi và bão táp mới có thể khơi gợi sự kích thích? Nếu chúng ta tin rằng những hoạt động nội tại sâu sắc có thể vừa năng động vừa thú vị, thì tình yêu lâu dài cũng có thể vừa sống động vừa đầy cảm hứng.

Sự Bình Yên và Hưng Phấn Theo Thời Gian

"Không ai quá già để không còn khao khát."

—Tục ngữ Ý

Bình yên là yếu tố thiết yếu trong cuộc sống. Một khảo sát cho thấy rằng trên 116 quốc gia và vùng lãnh thổ, 72% người trưởng thành nói rằng họ muốn sống một cuộc sống yên bình hơn là cuộc sống đầy phấn khích, chỉ có 16% cho rằng họ muốn ngược lại. Giá trị sâu sắc của sự bình yên trong cuộc sống và hôn nhân tăng lên cùng với sự trưởng thành và tuổi tác. Điều này đặc biệt rõ ràng ở tuổi già, khi khả năng nhận thức và thể chất thường suy giảm. Lúc này, khả năng hài lòng với những gì mình có và sự bình yên cũng tăng lên, trong khi các xung đột hôn nhân giảm đi. Những người lớn tuổi thường có xu hướng chấp nhận một thái độ xây dựng, tận dụng tối đa những gì họ đã có (hoặc vẫn còn có). Mối quan tâm của họ không phải là có thêm nhiều hơn, mà là mất ít đi (Ben-Ze’ev, 2019, và tại đây). Nghiên cứu cho thấy người lớn tuổi trải qua mức độ bình yên cao hơn mức trung bình và mức độ hưng phấn thấp hơn so với người trẻ tuổi. Hơn nữa, sự bình yên, chứ không phải sự hưng phấn, giúp giảm thiểu sự suy giảm trong thời gian dài của sức khỏe tâm lý và thể chất ở người lớn tuổi (Hamm và cộng sự, 2021).

Tóm lại, bình yên là một lời tiên tri tự thực hiện: càng bình yên về khả năng mối quan hệ sẽ bền vững, ta càng sẵn sàng đầu tư vào nó, và khả năng nó kéo dài càng cao. Bình yên có vẻ không phải là yếu tố quan trọng rõ ràng của một mối quan hệ thành công, nhưng nó chắc chắn là thiết yếu. Đôi khi, chính những dòng nước tĩnh lặng mới tạo nên sự khác biệt cho trái tim lãng mạn.

Tài liệu tham khảo

Ben-Ze'ev, A. (2019). The Arc of Love. How our romantic lives change over time. University of Chicago Press.

Ben-Ze’ev, A. (2023). Is casual sex good for you? Casualness, seriousness and wellbeing in intimate relationships. Philosophies, 8, 2023, 25.‏

Cacioppo, J. T., & Patrick, W. (2008). Loneliness: Human nature and the need for social connection. Norton.‏

Hamm, J. M., Wrosch, C., Barlow, M. A., & Kunzmann, U. (2021). A tale of two emotions: The diverging salience and health consequences of calmness and excitement in old age. Psychology and Aging, 36, 626-641.‏

Kambartel, F. (1989/2017). On calmness: Dealing rationality with what is beyond our control. In A. Krebs & A. Ben-Ze’ev (eds.), Philosophy of emotions, Vol. II. London: Routledge, 51-57.

Prioleau, B. (2003). Seductress: Women who ravished the world and their lost art of love. Viking.

Suzuki, S. (1970). Zen mind, Beginner’s mind. Weatherhill.

Thayer, R. E. (1996). The origin of everyday moods. Oxford University Press.

Nguồn

Why Calmness May Be the Most Exciting Part of Romance | Psychology Today