Tâm lý khác biệt của nữ sát nhân

Đây là kết luận của nhóm nghiên cứu Marissa Harrison, chuyên gia tâm lý học tiến hóa tại Đại học Penn State Harrisburg (Mỹ), năm 2019. Trong nghiên cứu này, các tác giả so sánh 55 kẻ sát nhân hàng loạt nam và 55 sát nhân hàng loạt nữ hoạt động trong năm 1856-2009 tại Mỹ.

Theo đó, sự khác biệt lớn nhất ở yếu tố động cơ gây án. 75% đàn ông gây án vì khoái cảm tình dục, ví dụ như Ted Bundy (kẻ giết 30 thiếu nữ trong thập niên 1970), John Wayne Gacy (kẻ hiếp dâm và giết hại 33 bé trai trong năm 1972-1978).

Trong khi đó, 52% phụ nữ giết người vì động cơ "tài chính". Ví dụ, Amy Archer-Gilligan, bà chủ nhà dưỡng lão đầu thế kỷ 20 ở Mỹ, thường đầu độc nhiều khách hàng lớn tuổi sau khi đã cưới, mua hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hoặc được đứng tên trên di chúc của nạn nhân.

Sự khác biệt giữa hai giới còn thể hiện qua thủ đoạn gây án. Sát nhân hàng loạt là đàn ông có xu hướng bám theo nạn nhân và di chuyển từ vùng này sang vùng khác. Giống như thú săn mồi, những kẻ này thường chờ đợi thời cơ hoàn hảo để tấn công.

Trong khi đàn ông chủ yếu tấn công người lạ mặt, khoảng 80% sát nhân hàng loạt nữ quen biết nạn nhân, theo nghiên cứu năm 2013 của nhà xã hội học Amanda Farrell. Nữ giới thường ở một chỗ và dùng thủ đoạn ít bạo lực như bỏ thuốc độc và làm ngạt thở. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ngoại lệ như Aileen Wuornos, người phụ nữ bán dâm bắn chết 7 người đàn ông lạ mặt trong năm 1989-1990.

Được đặt tên "Jane Vui nhộn", Jane Toppan là nữ y tá bỏ độc giết hại 31 nạn nhân trong cuối thập niên 1800 tại Mỹ. Ảnh: Wikimedia Commons.

Dựa vào lý thuyết tâm lý học tiến hóa, Harrison cho rằng khác biệt giữa hai giới xuất phát từ di sản còn sót lại từ thời tiền sử, khi đàn ông ra ngoài săn bắt, phụ nữ ở nhà hái lượm. Như vậy, nếu là sát nhân hàng loạt, đàn ông sẽ thường theo dõi để nghiên cứu con mồi như người tiền sử nghiên cứu động vật hoang dã. Trong khi đó, phụ nữ thường "lượm lặt" nạn nhân quanh mình.

Bên cạnh đó, cũng có một số lời giải thích khác. Trong quá khứ, phụ nữ vốn rất khó bám theo con mồi vì họ thường không đi lại một mình do không an toàn hoặc không phù hợp tập quán. Lý do phụ nữ dùng thuốc độc có thể không phải vì không thích các thủ đoạn khác mà vì không cần dùng nhiều sức. Động cơ khiến phụ nữ gây án vì tài chính có thể là do họ khó tự mình kiếm tiền.

Bất kể nguồn gốc của khác biệt trên, sát nhân hàng loạt nữ vẫn có độ nguy hiểm không kém. Trung bình, nữ giới gây án trong khoảng thời gian dài hơn so với nam giới, theo Farrel.

Dù vậy, theo Harrison, xã hội Mỹ vẫn có thái độ đánh giá thấp sát nhân hàng loạt nữ và thường đặt tên cho chúng những cái tên "ngớ ngẩn" như "Jane Vui nhộn" hay "Cụ bà Khúc khích". Truyền thông cũng thường tập trung vào vẻ ngoài của nữ sát nhân. "Phụ nữ cũng có thể giết chóc và thật là sai lầm chết người khi nghĩ rằng họ không thể", Harrison nói.

Quốc Đạt dịch (Theo Discover Magazine, Quartz)