Tình yêu có đủ để giữ gìn một cuộc hôn nhân?

Nhiều người tin rằng tình yêu là yếu tố quan trọng nhất trong hôn nhân, bởi lẽ tình yêu mang đến sức mạnh để vượt qua mọi trở ngại. Nhưng thực tế cho thấy không ít người vẫn rời bỏ người mà họ còn yêu thương, điều này đặt ra câu hỏi về vai trò của sự hòa hợp – yếu tố nền tảng của các cuộc hôn nhân sắp đặt. Khi tình yêu và sự hòa hợp song hành, hôn nhân sẽ bền vững; ngược lại, thiếu đi một trong hai, hôn nhân trở thành canh bạc đầy rủi ro.

Sự hòa hợp và tình yêu

“Tôi chưa từng biết thế nào là hạnh phúc thực sự cho đến khi tôi kết hôn. Nhưng đến lúc đó thì đã quá muộn.”
— Max Kauffman

Từ xưa, hôn nhân vốn là một sự sắp đặt mang tính thực tế, giúp con người đáp ứng những nhu cầu cơ bản trong cuộc sống. Vì thế, yếu tố cốt lõi của hôn nhân không phải tình yêu, mà là sự hòa hợp – liệu hai người có thể hỗ trợ nhau, cùng nhau phát triển và hoàn thiện bản thân hay không. Và sự hòa hợp ấy có thể tồn tại mà không cần tình yêu.

Nhà sử học Stephanie Coontz chỉ ra rằng mãi đến khoảng 200 năm trước, tình yêu lãng mạn mới trở thành một lý do quan trọng để kết hôn:

“Xuyên suốt lịch sử, con người vẫn luôn biết yêu và có những cặp đôi yêu nhau say đắm. Nhưng chỉ trong rất ít trường hợp, tình yêu được xem là lý do chính để bước vào hôn nhân.”
(Coontz, 2005)

Trước khi tình yêu trở thành yếu tố then chốt, hôn nhân thường bền vững hơn. Tình yêu làm cho hôn nhân thêm ý nghĩa, nhưng cũng khiến nó mong manh hơn. Điều này phần nào lý giải bởi thực tế rằng, ham muốn tình dục có thể là sợi dây gắn kết ban đầu, nhưng bản thân nó lại chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố trong mối quan hệ cũng như bối cảnh sống.

Như nghiên cứu của Gurit Birnbaum và Amy Muise chỉ ra, sự hòa hợp không tự nhiên mà có, mà cần được nuôi dưỡng qua những trải nghiệm chung. Những người tin rằng sự thỏa mãn tình dục là do sự hòa hợp bẩm sinh giữa hai người thường có chất lượng mối quan hệ thấp hơn. Họ cũng có xu hướng nghĩ rằng nếu tìm được đúng người, chuyện chăn gối sẽ diễn ra suôn sẻ mà không cần nỗ lực (Birnbaum & Muise, 2025 ).

Trong một số trường hợp, tình yêu phai nhạt hoặc một tình yêu mạnh mẽ hơn xuất hiện có thể khiến mối quan hệ rạn nứt. Nhưng cũng có những người quyết định rời xa người mình yêu, không phải vì hết yêu, mà vì những lý do khác.

Mâu thuẫn giữa cuộc sống và tình yêu

“Có tình yêu, dĩ nhiên. Nhưng còn có cuộc sống – kẻ thù của tình yêu.”
— Jean Anouilh

Tình yêu không tồn tại trong khoảng không vô định, mà gắn liền với đời sống thực tế – nơi mà sự hòa hợp là điều không thể thiếu.

Vậy điều gì quan trọng hơn? Đây là một câu hỏi không dễ trả lời. Ở một thái cực, có người chấp nhận từ bỏ tất cả vì tình yêu. Ở thái cực còn lại, có người ở lại trong một cuộc hôn nhân không tình yêu chỉ vì sự ổn định. Hầu hết chúng ta rơi vào khoảng giữa hai thái cực đó, và sự lựa chọn phụ thuộc vào mức độ mãnh liệt của tình yêu, những đòi hỏi từ cuộc sống và mức độ xung đột giữa hai điều này.

Khi tình yêu chủ yếu được xây dựng trên đam mê, mâu thuẫn giữa tình yêu và cuộc sống càng trở nên gay gắt hơn. Nhưng đam mê hiếm khi kéo dài mãi. Và trong cuộc chiến giữa tình yêu và thực tại, đôi khi tình yêu không phải là kẻ chiến thắng. Xét về lâu dài, sự hòa hợp giúp duy trì mối quan hệ, nuôi dưỡng tình yêu và mang lại sự phát triển bền vững cho cả hai.

“Tôi yêu anh, nhưng tôi phải ra đi”

“Tôi đã từng yêu say đắm mối tình đầu của mình, nhưng anh ấy đã ly hôn và có hai con. Tôi không muốn làm vợ hai, cũng không muốn trở thành mẹ kế.”
— Một người phụ nữ đã kết hôn

Câu nói “Tất cả những gì bạn cần là tình yêu” dường như ám chỉ rằng tình yêu là đủ đầy. Nhưng dù tình yêu quan trọng đối với hạnh phúc và sự phát triển cá nhân, nó không phải là điều kiện cần hay đủ cho một cuộc sống viên mãn. Nếu tình yêu không phải là tất cả, thì việc rời bỏ một người dù vẫn còn yêu cũng là điều hoàn toàn hợp lý.

Khi lựa chọn chung sống, ngoài tình yêu, con người còn cần đến sự hòa hợp. Một số lý do phổ biến dẫn đến chia tay dù vẫn còn yêu có thể kể đến như:

• “Anh không giúp em phát triển, vì anh không thể khơi gợi những điều tốt đẹp nhất trong em.”
• “Em không thể giúp anh phát triển, thậm chí còn cản trở anh.”
• “Chúng ta không phù hợp để xây dựng một cuộc sống lâu dài.”
• “Anh không phải một người cha tốt, không phải một người chồng lý tưởng, dù có thể là một người tình tuyệt vời.”

Trong những trường hợp này, tình yêu có thể đủ để duy trì sự gắn kết, nhưng không đủ để đảm bảo cả hai sẽ có một cuộc sống hạnh phúc bên nhau. Và đôi khi, con người chọn sự phát triển của bản thân hơn là tình yêu.

Hôn nhân sắp đặt và hôn nhân vì tình yêu – Đâu mới là lựa chọn bền vững?

“Hít thở không có nghĩa là đang sống.”
— Quảng cáo của Alfa Romeo

Không thể phủ nhận rằng cả tình yêu và sự hòa hợp đều quan trọng cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc. Nhưng nếu mục tiêu là giảm thiểu nguy cơ đổ vỡ, thì hôn nhân sắp đặt – nơi sự hòa hợp đóng vai trò trung tâm – có phần đáng tin cậy hơn. Ngược lại, nếu mục tiêu là trải nghiệm một mối quan hệ sâu sắc, ngay cả khi có thể dẫn đến chia ly và đau khổ, thì tình yêu không thể bị bỏ qua.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng, trong những năm đầu, hôn nhân vì tình yêu có xu hướng hạnh phúc hơn. Nhưng sau khoảng năm năm, tình yêu trong hôn nhân sắp đặt lại vượt trội hơn ( Epstein et al., 2013 ). Thiếu vắng tình yêu hay sự hòa hợp đều có thể gây tổn hại đến hôn nhân.

Cuộc hôn nhân lý tưởng là sự kết hợp giữa tình yêu và sự hòa hợp. Tình yêu mang lại cảm xúc thăng hoa, khiến cuộc hôn nhân trở nên thú vị. Sự hòa hợp tạo ra nền tảng vững chắc, giúp vợ chồng cùng nhau vượt qua thử thách. Những cặp đôi có giá trị chung về gia đình, công việc hay tôn giáo thường ít mâu thuẫn hơn. Tình yêu là động lực để họ quan tâm, chăm sóc nhau, trong khi sự hòa hợp giúp họ cùng nhau giải quyết khó khăn.

Tình yêu là linh hồn của hôn nhân. Thiếu tình yêu, hôn nhân có thể vận hành như mối quan hệ giữa hai người bạn cùng phòng – nhạt nhòa, thiếu nhiệt huyết. Nhưng chỉ có tình yêu mà không có sự hòa hợp cũng không đủ. Có lẽ, điều ta thực sự cần chính là một sự dung hòa giữa cả hai.

Nguồn: Is Love Enough to Make a Marriage Last? | Psychology Today