Trưởng thành thời nay nghĩa là gì?

Ở đâu đó, trong một căn nhà gần bạn, có thể đang diễn ra một vở kịch gia đình đầy căng thẳng: cuộc va chạm giữa kỳ vọng của cha mẹ và thực tế của những đứa con đã lớn, đang chật vật để trở thành, cố gắng trở thành, hay đơn giản là cảm thấy mình đã thực sự trưởng thành.

Quan niệm phổ biến cho rằng những rào cản hữu hình như giá nhà cao ngất ngưởng và nguồn cung khan hiếm đang giữ chân con cái mãi không thể rời tổ. Trong khi đó, cha mẹ ngày càng sốt ruột, bực bội vì phải tiếp tục hỗ trợ con về tài chính lẫn tinh thần—đồng thời tự vấn liệu họ có thể làm gì khác để nuôi dạy con cái trở nên độc lập hơn hay không. Ở đâu đó trong vòng một thế hệ qua, những cột mốc vốn được xem là dấu hiệu của tuổi trưởng thành—có sự nghiệp ổn định, duy trì một mối quan hệ lâu dài, mua nhà, sinh con—đã bị trì hoãn.

Nhưng không chỉ đơn giản là trì hoãn, những chuẩn mực này dường như đang mất dần sức ảnh hưởng. Nếu trước đây, những điều ấy gần như là hiển nhiên, thì nay chúng chỉ là một trong nhiều lựa chọn, không còn là điều bắt buộc.

Có lẽ, quá trình trưởng thành chậm lại là một phần của sự điều chỉnh lớn hơn theo dòng thời gian—cụ thể là sự thích nghi với tuổi thọ và sức khỏe con người ngày càng kéo dài. Năm 1900, tuổi thọ trung bình chỉ là 32. Đến năm 2021, con số này đã vượt 76, với sự gia tăng ở mọi độ tuổi, kể cả những người rất cao tuổi.

Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, có lẽ góc nhìn rộng nhất của tâm lý học sẽ hữu ích. Lý thuyết lịch sử cuộc đời nghiên cứu các yếu tố tính cách trong khuôn khổ tiến hóa. Các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng rằng con người phát triển nhanh hơn khi đối mặt với nghịch cảnh: Chẳng hạn, những bé gái lớn lên trong môi trường khắc nghiệt hoặc thiếu ổn định thường dậy thì sớm hơn và lập gia đình sớm hơn so với những đứa trẻ khác. Điều này cũng đúng với con cái của những gia đình nhập cư—không chỉ phải tự xoay xở để trưởng thành giữa hai thế giới, mà còn thường gánh thêm trách nhiệm hỗ trợ tài chính và kết nối xã hội cho cả gia đình. Những đứa trẻ ấy buộc phải lớn nhanh hơn, đạt đến các cột mốc trưởng thành theo một nhịp độ gấp gáp hơn.

Nhưng khi nghịch cảnh không còn quá lớn, khi vật chất ngày một đầy đủ hơn và xã hội nói chung, dù vẫn có bất công, đang hưởng mức sống cao hơn, có thể vòng đời của con người cũng đang kéo dài ra. Và có lẽ, khi môi trường đủ an toàn, con người không còn cần phải vội vã trưởng thành nữa.

Một quá trình trưởng thành kéo dài đồng nghĩa với việc có nhiều thời gian hơn để khám phá, để thử nghiệm, để sai lầm, để hoài nghi. Việc dành nhiều năm để tìm hiểu bản thân trước khi ổn định cuộc sống có thể là một phản ứng thích nghi với những biến đổi phức tạp của thế giới hiện đại: Thế hệ trẻ hôm nay liên tục đối mặt với một dòng chảy thông tin không ngừng nghỉ, nhiều khi thiếu chính xác, từ vô số nguồn khác nhau. Họ cũng trăn trở về những vấn đề mang tính sinh tồn như biến đổi khí hậu, sự bấp bênh trong công việc và tương lai tài chính. Đồng thời, họ có nhiều con đường hơn để theo đuổi sự nghiệp và tự khẳng định bản thân. Xã hội hiện đại rộng mở và linh hoạt hơn, cho phép con người phát triển theo nhiều hướng khác nhau, chứ không chỉ đi theo lối mòn cũ.

Vậy nên, cũng không có gì lạ khi thế hệ bước vào tuổi trưởng thành hôm nay lại chật vật tìm kiếm bản sắc của chính mình—và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của họ. Nhưng dẫu vậy, trưởng thành không chỉ là việc đưa ra lựa chọn hay xác định danh tính của bản thân.

Dưới đây là ba góc nhìn sâu sắc về những thử thách mà người trẻ ngày nay đang đối mặt. Một là báo cáo nghiên cứu về những tiêu chí trưởng thành trong xã hội hiện đại. Hai là quan điểm của thế hệ trẻ nhất—Gen Z. Và cuối cùng, là lý do vì sao hầu hết chúng ta, dù đang ở bất kỳ giai đoạn nào của tuổi trưởng thành, vẫn chưa bao giờ thực sự cảm thấy mình đã hoàn toàn trưởng thành.

Agata Nowicka / Used with permission.

Tôi chỉ thực sự cảm thấy mình đã trưởng thành khi bước sang tuổi 23—khi không chỉ tin tưởng vào công việc mình đang làm, mà còn tin vào sứ mệnh của tổ chức mà tôi đã gia nhập. Cũng trong năm đó, tôi bắt đầu một mối quan hệ và cùng người ấy nhận nuôi một chú chó con. Chính những trách nhiệm lớn lao hơn trong công việc và cuộc sống đã khiến tôi cảm nhận rõ ràng hơn về sự trưởng thành.
— Michael

Khi nào ta thực sự trưởng thành?

Trưởng thành, trong thế giới hôm nay, là một trạng thái tâm lý—một cảm nhận chủ quan, biến đổi không ngừng, chứ không phải một danh xưng cố định như “vợ/chồng” hay “cha/mẹ”. Và dù không ai có thể định nghĩa chính xác khoảnh khắc mình trưởng thành, nhưng việc cảm thấy bản thân đã lớn hay chưa lại có ảnh hưởng sâu sắc đến hạnh phúc của mỗi người.

Trưởng thành là chặng đường dài nhất của cuộc đời—và ngày càng kéo dài hơn. Hầu hết dân số thế giới đều là người trưởng thành, và có lẽ bạn cũng vậy. Nhưng chính xác thì, thế nào mới là một người trưởng thành?

Về mặt pháp lý, tuổi trưởng thành không có một con số cố định trên toàn thế giới, dao động từ 15 đến 21 tuổi tùy quốc gia. Ở hầu hết các nước phương Tây, tuổi vị thành niên kết thúc trong khoảng từ 18 đến 21, nhưng độ tuổi được phép bỏ phiếu, lái xe, uống rượu, đi làm hay kết hôn lại khác nhau ở từng nơi. Không có một độ tuổi chung mà mọi người trên thế giới đều công nhận là cột mốc đánh dấu sự trưởng thành.

Một cách khác để định nghĩa trưởng thành là dựa vào những dấu mốc xã hội như kết hôn, sinh con hay có một sự nghiệp ổn định. Nhưng những chuẩn mực này, từng được xem là nền tảng vững chắc, giờ đây lại bị trì hoãn hoặc thậm chí bị bỏ qua. Ngày nay, giới trẻ dành nhiều năm hơn để học hành, phụ thuộc tài chính vào gia đình lâu hơn và chật vật với giấc mơ sở hữu nhà cửa. Họ cũng có xu hướng kết hôn và sinh con muộn hơn so với thế hệ trước.

Những thay đổi này được phản ánh rõ rệt trong dữ liệu dân số. Chẳng hạn, số lượng kết hôn ở Anh và xứ Wales đã giảm một nửa từ năm 1972 đến 2020. Độ tuổi kết hôn lần đầu trung bình hiện tại là 35 ở Anh (31,4 ở Mỹ). Độ tuổi sinh con lần đầu của phụ nữ cũng tăng từ 24 vào thập niên 1960 lên 31 vào năm 2021. Xu hướng này không chỉ diễn ra ở Anh mà còn xuất hiện ở Mỹ, Thụy Điển, Nhật Bản và Chile—nơi hôn nhân và sinh con ngày càng ít đi và muộn hơn.

Ngày nay, người trẻ thường được dạy rằng họ có thể trở thành bất cứ ai, làm bất cứ điều gì mình muốn. Nhưng họ lại bước vào tuổi trưởng thành trong một thế giới đầy biến động, bất ổn, phức tạp và mơ hồ (một thực tế thường được gọi là “VUCA”—Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous). Họ mang trên vai gánh nặng của sự lựa chọn, nhưng lại không còn những cột mốc rõ ràng để đánh dấu hành trình trưởng thành của mình.

Để đảm bảo hạnh phúc cá nhân và sự phát triển bền vững của xã hội, ta cần hiểu rõ cách đo lường giai đoạn này của cuộc đời. Trưởng thành là một cột mốc quan trọng trong sự phát triển tâm lý, nơi mỗi người định hình bản sắc của mình thông qua trải nghiệm, lựa chọn và trách nhiệm. Và chính những người trưởng thành lại tiếp tục kiến tạo thế giới—họ xây dựng cộng đồng, vận hành nền kinh tế, lãnh đạo chính phủ và nuôi dưỡng thế hệ tiếp theo.

Nghiên cứu của tôi tập trung vào sự phát triển của người trưởng thành—khi nào con người thực sự cảm thấy mình đã lớn, định nghĩa về trưởng thành trong thời đại ngày nay là gì, và cảm nhận của họ về hành trình này ra sao. Những cảm xúc của người trẻ về việc “trở thành người lớn” dường như có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tinh thần của họ, cũng như khả năng chấp nhận những thăng trầm của cuộc sống.

Khi nào con người thực sự cảm thấy mình đã trưởng thành?

Trong một cuộc khảo sát với 722 người dân Vương quốc Anh, trong độ tuổi từ 18 đến 77, nhóm nghiên cứu của tôi đã đặt câu hỏi: "Bạn bắt đầu cảm thấy mình thực sự là một người trưởng thành từ khi nào?" Câu trả lời trung bình là 25 tuổi.

Con số này không trùng với độ tuổi trưởng thành theo quy định pháp luật (18 hoặc 21), nhưng lại trùng khớp với thời điểm thùy trán của não bộ—vùng chịu trách nhiệm về lý trí, ra quyết định và kiểm soát cảm xúc—phát triển hoàn thiện.

Không có gì ngạc nhiên khi nhóm người lớn tuổi thường cảm thấy mình trưởng thành hơn, trong khi nhóm trẻ tuổi lại ít nhận thấy điều đó. Tuy nhiên, điều thú vị là ngay cả một số người từ 60 tuổi trở lên cũng chia sẻ rằng họ không phải lúc nào cũng cảm thấy mình đã thực sự là người lớn. Như vậy, trưởng thành không chỉ là một con số trên giấy tờ, mà còn là một trạng thái tinh thần mang tính chủ quan.

Trưởng thành trong thời đại hôm nay được định nghĩa như thế nào?

Trong một phân tích tổng hợp khác, nhóm của tôi đã tổng hợp dữ liệu từ 30 năm nghiên cứu về những dấu mốc của tuổi trưởng thành, với hơn 40 nghiên cứu và 17.000 người tham gia. Kết quả cho thấy hôn nhân và việc làm cha mẹ—từng được xem là biểu tượng rõ ràng nhất của sự trưởng thành—giờ đây chỉ được chưa đến 25% người khảo sát coi là yếu tố quyết định.

Ngược lại, sự nghiệp lại được 57% người tham gia coi là dấu hiệu quan trọng hơn của việc trưởng thành, cho thấy công việc ngày càng trở thành thước đo quan trọng hơn hôn nhân hay con cái trong việc định nghĩa tuổi trưởng thành.

Đặc biệt, những người trẻ có xu hướng xem sự nghiệp là dấu mốc quan trọng nhất của tuổi trưởng thành, trong khi những người từ 30 đến 45 tuổi—cũng chính là nhóm tuổi trung bình của hôn nhân và sinh con—lại coi hai điều này là quan trọng nhất. Điều này phản ánh một thực tế: Con người thường xem trọng những cột mốc mà bản thân có thể kiểm soát, và họ có xu hướng định nghĩa sự trưởng thành theo những gì phù hợp nhất với hoàn cảnh của chính mình.

Khảo sát cũng cho thấy phần lớn mọi người—lên tới 80%—cho rằng dấu hiệu trưởng thành quan trọng nhất nằm ở yếu tố tâm lý, chẳng hạn như "chịu trách nhiệm cho hậu quả hành động của mình," "tự chăm lo cho bản thân," và "tự đưa ra quyết định của chính mình." Chỉ một số ít coi những cột mốc xã hội truyền thống như hôn nhân, con cái hay sự nghiệp là điều kiện cần để được coi là người trưởng thành.

Những phát hiện này cho thấy, vào năm 2025, tuổi trưởng thành không còn được đo lường bằng những nhãn mác cố định như "nhân viên," "vợ/chồng" hay "cha/mẹ," mà là một hành trình phát triển tâm lý liên tục—một giai đoạn đầy biến động nhưng cũng tràn ngập cơ hội. Trưởng thành không phải là một trạng thái tĩnh, mà là một quá trình không ngừng lớn lên, thay đổi và tự định hình, theo cách riêng của mỗi người.

Agata Nowicka / Used with permission.

18 tuổi, tôi là người duy nhất trong lớp Phát triển và Học tập trả lời "Có" cho câu hỏi: "Bạn có nghĩ mình đã là người trưởng thành chưa?" Tám năm sau, hành trình trưởng thành vẫn không ngừng biến đổi, khiến tôi tự hỏi liệu mình đã thực sự chạm đến đó hay chưa.
— Makaiyla

Trưởng thành là gì?

Trưởng thành không chỉ là một cột mốc mà còn là một hành trình tâm lý, diễn ra trong năm khía cạnh chính. Tóm gọn trong từ viết tắt CARES, đây là những nền tảng tạo nên sức khỏe tinh thần và sự phát triển của mỗi người trưởng thành:

• Cognitive Maturity (Trưởng thành về nhận thức) – Là sự tự tin vào kiến thức và năng lực của chính mình. Đó là khi bạn thực sự tin vào những gì mình biết và có thể làm.
• Sense of Aging (Nhận thức về tuổi tác) – Là sự nhận ra rằng mình đang già đi, rằng cuộc đời có giới hạn. Hiểu được điều này giúp bạn trân trọng thời gian và có động lực để lựa chọn cách sống ý nghĩa hơn.
• Self-Reliance (Tự lập) – Là khả năng chăm lo cho bản thân và kiểm soát cuộc sống của mình. Mọi người đều coi trọng việc "tự chịu trách nhiệm, đứng vững trên đôi chân của mình và tự lo cho bản thân" như một dấu mốc của trưởng thành.
• Eudaemonia (Hạnh phúc nội tại) – Là khả năng hiểu rõ bản thân và sống đúng với con người mình. Đó là khi bạn biết mình là ai, điều gì khiến mình hạnh phúc và điều gì đáng để ưu tiên trong từng giai đoạn cuộc đời.
• Social Convoy (Mạng lưới quan hệ xã hội) – Là những mối quan hệ luôn thấu hiểu và hỗ trợ bạn. Những mối quan hệ này sẽ thay đổi theo thời gian, nhưng chúng vẫn là một phần quan trọng trong hành trình trưởng thành.

Dù nghiên cứu chỉ ra năm khía cạnh cốt lõi này, mô hình CARES không phải là một khuôn khổ cố định. Trưởng thành không phải là một điểm đến hay một danh hiệu gắn với những vai trò xã hội như "nhân viên", "vợ/chồng" hay "cha/mẹ", mà là một trạng thái tâm lý luôn vận động, một quá trình đang diễn ra thay vì một lý tưởng xa vời.

Cảm Nhận Của Mỗi Người Về Sự Trưởng Thành

Nhìn chung, thái độ của con người đối với tuổi trưởng thành khá tích cực. Những người trên 60 tuổi thường có quan điểm lạc quan nhất, đồng tình với những nhận định như “Trưởng thành là một giai đoạn đáng sống” hay “Tôi thích cuộc sống của một người trưởng thành”. Ngược lại, nhóm từ 18 đến 29 tuổi lại có cái nhìn tiêu cực hơn, ít khi đồng ý với câu nói “Tôi thích làm người lớn”.

Tuy nhiên, chưa rõ đây là sự khác biệt do độ tuổi hay do đặc điểm thế hệ. Có thể những người lớn tuổi cảm thấy tích cực hơn vì theo thời gian, thái độ sống của con người cũng trở nên bao dung và chấp nhận hơn. Hoặc cũng có thể, thế hệ hiện tại của những người trên 60 tuổi vốn dĩ đã luôn có quan điểm lạc quan về trưởng thành, ngay cả khi họ còn trẻ. Chỉ những nghiên cứu theo dõi dài hạn mới có thể làm sáng tỏ điều này.

Trưởng Thành và Hạnh Phúc

Cảm giác về sự trưởng thành và thái độ của mỗi người đối với tuổi trưởng thành có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống. Những dấu mốc tâm lý của sự trưởng thành—chẳng hạn như khả năng chịu trách nhiệm với lựa chọn của bản thân—có thể nằm trong tầm kiểm soát của mỗi cá nhân hơn so với các cột mốc truyền thống như kết hôn hay sinh con. Việc có cảm giác làm chủ cuộc đời mình luôn gắn liền với hạnh phúc.

Hạnh phúc, đến lượt nó, lại dự báo nhiều khía cạnh quan trọng của cuộc sống, từ sức khỏe thể chất, khả năng quản lý tài chính, cho đến thành công trong học tập và sự nghiệp.

Cảm nhận về tuổi trưởng thành không phải một điều cố định mà có thể thay đổi theo thời gian. Có thể, việc giúp một người cảm thấy mình thực sự trưởng thành hoặc có thái độ tích cực hơn với sự trưởng thành sẽ trở thành một cách hữu hiệu để cải thiện sức khỏe tinh thần, đặc biệt với những người trẻ đang chập chững bước vào đời—những người phải đối mặt với sự bất định cao và tỉ lệ trầm cảm lớn nhất trong mọi nhóm tuổi.

Hoặc, hạnh phúc có thể được nâng cao bằng cách điều chỉnh lại kỳ vọng về tuổi trưởng thành sao cho phù hợp với thực tế của xã hội hiện đại. Nếu ai đó vẫn giữ quan niệm rằng trưởng thành đồng nghĩa với việc phải có gia đình, con cái và một sự nghiệp ổn định, nhưng bản thân lại chưa đạt được tất cả những điều đó, họ rất dễ cảm thấy thất vọng, thậm chí là tổn thương.

Nhìn nhận lại sự trưởng thành như một hành trình luôn biến đổi—gồm những yếu tố nhận thức, cảm xúc, xã hội và động lực—không chỉ giúp định hình lại cách con người tiếp cận tuổi trưởng thành mà còn mở ra những con đường mới để cải thiện sức khỏe tinh thần cho rất nhiều người. Đồng thời, điều này cũng giải thích tại sao ngày nay, con người có xu hướng trưởng thành chậm hơn và đi theo những lộ trình đa dạng hơn so với trước đây.

Megan Wright, Tiến sĩ
Nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học York, Anh.

Agata Nowicka / Used with permission.

Trưởng Thành Là Khi Ta Vừa Làm Gương Cho Người Khác, Vừa Không Biết Điều Gì Sẽ Đến Tiếp Theo

—Theo

Trưởng Thành Là… "Tự Biên Tự Diễn"

Không có một cuốn cẩm nang nào hướng dẫn cách sống, thế hệ Gen Z tìm kiếm cảm hứng, sự khẳng định bản thân và thậm chí cả thu nhập trên mạng xã hội.

Sophie Riegel

Khi còn nhỏ, tôi luôn nghĩ:
Khi mình lớn, mình sẽ biết mọi thứ.
Khi mình trưởng thành, mọi thứ sẽ đâu vào đấy.
Khi mình là người lớn, mình sẽ có tất cả câu trả lời.

Tôi nhớ khi mình 10 tuổi, đi bộ trên những con phố ở Boston cùng mẹ và bàn về việc sau này mẹ sẽ trở thành một bà ngoại tuyệt vời như thế nào. Tôi nói với mẹ rằng, tôi muốn bà sống gần để có thể giúp tôi nuôi dạy con cái.

Mẹ mỉm cười dịu dàng:
“Mẹ cảm động lắm con yêu. Đến lúc đó, chắc mẹ sẽ thật sự biết cách làm mẹ.”

Tôi nhíu mày, ngạc nhiên hỏi lại:
“Ý mẹ là sao? Mẹ chưa biết ư?”

Mẹ tôi bật cười:
“Mẹ cũng không biết mình làm đúng không nữa. Mẹ chưa từng làm mẹ trước đây. Mẹ chỉ đang cố gắng làm tốt nhất có thể thôi.”

Tim tôi chùng xuống. Một nỗi sợ len lỏi trong lòng.
“Mẹ không biết ư? Nghe đáng sợ quá!”

Mẹ siết chặt tay tôi, nhìn tôi thật trìu mến:
“Con yêu à, chẳng ai thật sự biết mình đang làm gì đâu. Ai cũng chỉ đang ‘tự biên tự diễn’ cả thôi.”

Giờ đây, khi đã 23 tuổi, tôi nhận ra rằng trưởng thành không được xác định bằng tuổi tác hay thành tựu. Đó là khoảnh khắc ta hiểu rằng chẳng ai trên đời này thực sự biết chính xác mình đang làm gì.

Tôi cũng dần hiểu rằng trưởng thành là...

Là căng cơ lưng chỉ vì cúi xuống mặc quần.
Là tự mình điền hồ sơ khám bệnh.
Là cảm thấy hạnh phúc khi cuối tuần không có kế hoạch gì.
Là nhận ra rau củ hỏng nhanh hơn ta tưởng.
Là ngày nào cũng phải quyết định xem tối nay ăn gì.
Là khi giấc ngủ trưa không còn là hình phạt, mà là một đặc ân.

Và còn rất nhiều điều nữa…

Agata Nowicka / Used with permission.

Trưởng Thành Là Khi Ta Sống Một Cuộc Đời Mẫu Mực, Bởi Ta Hiểu Rằng Mình Không Chỉ Sống Cho Riêng Mình, Mà Còn Cho Những Người Đang Nhìn Về Phía Ta

—Annetjie

Khi Gen Z Bước Vào Thế Giới Người Lớn

Có những điều về sự trưởng thành luôn đúng với mọi thế hệ, nhưng lớn lên trong thời đại của Gen Z lại là một trải nghiệm rất khác biệt.

Với các thế hệ trước, con đường đến với tuổi trưởng thành thường khá rõ ràng: Học hành, kiếm việc, lập gia đình, sinh con.

Nhưng với thế hệ của tôi, chẳng có con đường nào là “chuẩn mực” cả. Thay vào đó, có vô số ngã rẽ mà chúng tôi có thể lựa chọn, và điều đó đồng nghĩa với việc chúng tôi phải đưa ra nhiều quyết định hơn. Chẳng hạn, chúng tôi không còn tin rằng chỉ có con đường làm việc trong các tập đoàn lớn mới dẫn đến thành công. Bốn mươi hai phần trăm người trẻ thuộc Gen Z ở Mỹ muốn tự khởi nghiệp, và năm mươi hai phần trăm có từ hai nguồn thu nhập trở lên. Nhờ mạng xã hội, chúng tôi có thể kiếm tiền từ nội dung trực tuyến.

Bên cạnh đó, Gen Z còn là thế hệ “nhảy việc” – không gắn bó lâu dài với một công việc mà thường xuyên dịch chuyển để tìm kiếm cơ hội mới. Theo Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ, người lao động từ 55 đến 64 tuổi thường làm một công việc trung bình 9,8 năm, trong khi con số này ở nhóm 25 đến 34 tuổi chỉ là 2,8 năm. Điều đó cho thấy sự nghiệp ngày nay không còn đi theo một lộ trình ổn định như trước.

Tất nhiên, không phải chỉ có Gen Z mới dám bước ra khỏi những khuôn khổ truyền thống. Nhưng với thế hệ chúng tôi, con đường được coi là “chuẩn mực” dường như ngày càng ít phổ biến hơn.

"Trưởng thành"—hay như cách thế hệ tôi gọi là "adulting"—không hề dễ dàng.

Không có một cuốn sách hướng dẫn nào chỉ ta cách lớn lên và bước vào đời. Những người tôi từng trò chuyện, từ 18 đến 75 tuổi, đều thừa nhận rằng họ chưa bao giờ thực sự cảm thấy mình là “người lớn.” Dù ở độ tuổi nào, chúng ta cũng chỉ đang “tự biên tự diễn” mà thôi.

Gen Z được biết đến là thế hệ luôn thách thức những điều vốn dĩ được coi là hiển nhiên. Chúng tôi đặt câu hỏi về mọi thứ, đấu tranh vì những gì mình tin tưởng, phá vỡ các quy tắc để tạo ra luật chơi của riêng mình, và thay vì đi theo con đường có sẵn, chúng tôi tự mở lối đi riêng. Một phần nhờ vào mạng xã hội – thứ mà nhiều người lớn tuổi vẫn coi là “nguồn cơn của mọi vấn đề.”

Hãy thử tưởng tượng 40 năm trước, nếu ai đó muốn kiếm sống bằng nghề đan móc hoặc vẽ truyện tranh. Nếu không có ai xung quanh làm nghề đó, họ sẽ hoàn toàn đơn độc và không biết bắt đầu từ đâu. Nhưng ngày nay, chỉ cần lên mạng, bạn có thể tìm thấy hàng nghìn người đang làm đúng thứ bạn muốn làm, có thể học hỏi từ họ, kết nối với họ. Bạn không còn đơn độc, mà là một phần của cộng đồng rộng lớn vượt xa khỏi phạm vi địa lý nơi mình sống.

Có một cộng đồng, dù xoay quanh bất kỳ điều gì, cũng giúp ta theo đuổi đam mê với nhiều sự hỗ trợ và kiến thức hơn bao giờ hết. Đó là lý do vì sao Gen Z có thể tự tin bước ra khỏi những lối mòn cũ, biến tuổi trưởng thành thành một hành trình mang dấu ấn của riêng mình.

Dù bạn thuộc thế hệ nào, trưởng thành vẫn luôn là một điều khó khăn. Không ai trong chúng ta từng có kinh nghiệm làm “người lớn” trước đây. Ta đều phải học cách thích nghi từng ngày.

Và mỗi ngày, lại có thêm nhiều người gia nhập “câu lạc bộ” của những người nhận ra rằng, hóa ra ai cũng chỉ đang xoay xở trong thế giới này theo cách của riêng mình. Với Gen Z, trưởng thành vừa là quá trình ta tự mày mò, vừa là cơ hội để ta tự định nghĩa cuộc đời mình.

Sophie Riegel – Diễn giả, huấn luyện viên, tác giả chuyên nghiên cứu về mối quan hệ giữa các thế hệ.

Agata Nowicka / Used with permission.

Tại Sao Ta Vẫn Chưa Cảm Thấy Mình Là Một Người Lớn "Thực Thụ"?

Trưởng thành không có nghĩa là ta đã hiểu hết mọi điều, mà là ta vẫn tiếp tục bước đi, dù chẳng có gì là chắc chắn.
— Seth Gillihan, Ph.D.

Hồi nhỏ, tôi từng nhìn cha mình như hình mẫu hoàn hảo của một người trưởng thành. Ông to lớn, mạnh mẽ và dường như luôn có câu trả lời cho mọi vấn đề.

Giờ tôi đã 49 tuổi, và dù không còn cảm thấy mình như một đứa trẻ, tôi cũng chẳng hoàn toàn thấy mình là một người lớn. Tôi không có được sự tự tin hay cảm giác kiểm soát cuộc sống mà tôi từng nghĩ sẽ đi kèm với tuổi trưởng thành.

Thật khó để nói chính xác điều gì đang thiếu. Nhưng hơn bất cứ điều gì cụ thể, tôi cảm thấy mình vẫn chưa thực sự chạm tới cái “chất” của sự trưởng thành.

Không chỉ tôi mà nhiều bạn bè và cả những bệnh nhân trị liệu của tôi cũng chia sẻ cảm giác ấy—cái cảm giác như thể ta vẫn đang chờ một điều gì đó để chính thức trở thành "người lớn."

Dễ dàng đổ lỗi cho sự thay đổi trong các chuẩn mực phát triển. Ngày nay, giới trẻ trì hoãn việc đạt đến những cột mốc quan trọng: Nếu như năm 1981, tuổi trung bình của người mua nhà lần đầu là 29, thì đến năm 2022, con số ấy đã tăng lên 36.

Nhưng những cột mốc khách quan không phải là câu trả lời duy nhất. Nhiều người dù đã có một công việc ổn định, một mái ấm, một gia đình, nhưng vẫn cảm thấy mình chưa thực sự “chạm ngưỡng” trưởng thành. Rõ ràng, cảm giác là một người lớn không chỉ đến từ những điều kiện bên ngoài.

Lý do lớn nhất khiến ta không cảm thấy mình là một người trưởng thành thực sự có lẽ bắt nguồn từ những ấn tượng thời thơ ấu.

Hồi bé, ta nhìn người lớn như một biểu tượng của sự vững vàng và thấu suốt. Cha mẹ, thầy cô, bác sĩ, huấn luyện viên… tất cả họ đều có vẻ như đã đạt đến một trạng thái phát triển cuối cùng của đời người. Họ to lớn, quyền uy, biết rõ điều gì là đúng, điều gì là sai. Họ khiến ta tin rằng người lớn là những con người có tổ chức, có câu trả lời cho mọi thắc mắc.

Nhưng rồi khi chính ta bước vào tuổi trưởng thành, ta nhận ra mọi thứ chẳng như mình nghĩ. Ta không hề trải qua một sự lột xác rõ rệt nào về danh tính. Thế giới vẫn thế. Gu âm nhạc của ta có khi vẫn chẳng khác hồi còn tuổi teen. Và ta biết chắc một điều: ta không hề có tất cả câu trả lời.

Sự thật là, những hình ảnh về người lớn trong ký ức của ta phần nhiều chỉ là ảo tưởng.

Tôi từng nghĩ cha mình là một người hoàn hảo, không gì có thể lay chuyển. Nhưng giờ tôi hiểu rằng, ông cũng từng vật lộn với những nỗi hoài nghi, trầm cảm, tổn thương, và những lo âu không thể tránh khỏi của đời người. Ông là một người cha tuyệt vời, nhưng ông cũng chỉ đang xoay xở và học hỏi từng ngày—giống như tất cả các bậc phụ huynh khác.

Những người lớn mà ta từng ngưỡng mộ—cha mẹ, thầy cô, bác sĩ—có lẽ cũng không cảm thấy họ "hoàn toàn trưởng thành" như ta từng nghĩ. Ẩn sâu bên trong, họ có lẽ cũng mơ hồ và chông chênh, dù bề ngoài vẫn giữ vẻ điềm tĩnh và kiểm soát.

Trưởng thành không phải là một đích đến.

Trưởng thành không có nghĩa là ta phải hiểu hết mọi chuyện, mà là ta vẫn bước tiếp, dù chẳng biết liệu mình có đang đi đúng hướng hay không. Là dám đưa ra quyết định và chấp nhận hậu quả, ngay cả khi chẳng có gì đảm bảo. Là đối mặt với nỗi đau, với cơ hội, với những đổi thay mà mỗi ngày mang lại—dù trong lòng đầy sợ hãi. Là mất đi cảm giác an toàn rồi lại tìm lại nó, hết lần này đến lần khác.

Trưởng thành là buông bỏ ảo tưởng rằng sẽ có một ngày ta đạt đến một trạng thái “biết tuốt” và vững vàng tuyệt đối. Đó là chấp nhận rằng ta sẽ luôn phải học hỏi, phải thay đổi, phải thử những điều chưa từng làm—cho đến tận giây phút cuối cùng của cuộc đời.

Có lẽ, ta vẫn luôn nghĩ rằng mình chưa thực sự trưởng thành. Nhưng thực ra, đây chính là trưởng thành—với tất cả những hoang mang, bất định, lo âu, và cả niềm vui.

Ta không cần phải đợi thêm nữa để cảm thấy mình là một người lớn "đúng nghĩa." Những người lớn trong ký ức của ta, hóa ra, cũng chỉ là những con người bình thường, đang cố gắng sống tốt nhất có thể—giống như ta, ngay lúc này.

Agata Nowicka / Used with permission.

Tôi là một bartender và cũng là người chăm sóc cho cha tôi, người đang chống chọi với căn bệnh COPD. Tôi vẫn hay đùa rằng mình như một bà mẹ đơn thân của một đứa trẻ 59 tuổi. Công việc và con đường sự nghiệp của tôi được định hình bởi vai trò này – nơi tôi học được rằng lòng trắc ẩn, sự tử tế, tiếng cười và tình yêu thương là những điều không thể thiếu để bước qua hành trình trưởng thành. Chăm sóc cho một người từng chăm sóc mình là một trải nghiệm làm thay đổi hoàn toàn cảm xúc và cách tôi nhìn nhận cuộc sống. —Ashley

Nguồn: What It Means to Be an Adult Today | Psychology Today