Vì sao ta tự phá hoại những mối quan hệ yêu đương, và ta có thể làm gì để thay đổi điều đó

Trước khi gặp được tình yêu đích thực của đời mình, Raquel Peel, một nhà nghiên cứu tâm lý, từng gọi chính mình là “người tự phá hoại tình yêu.” Những trải nghiệm từ thời non trẻ đã gieo vào cô những định kiến và hành vi tiêu cực đối với chuyện tình cảm. Trong một buổi nói chuyện tại TEDxJCUCairns, cô nhớ lại: “Tôi luôn mặc định rằng người tôi yêu rồi cũng sẽ rời bỏ tôi; rằng mọi mối quan hệ của tôi rồi cũng sẽ đổ vỡ.” Với cảm giác bi quan như định mệnh sẵn có ấy, Peel, khi ấy là nghiên cứu sinh tại Đại học James Cook (Úc) thường là người chủ động “rút phích cắm” khi tình cảm vừa gặp trắc trở.

Bạn có thấy quen không?

Peel nhận ra rằng có rất nhiều người cũng hành xử theo cách tự hủy hoại chính mình trong tình yêu, nên cô quyết định tìm hiểu sâu hơn về hiện tượng này. Cô làm điều đó theo hai cách: phỏng vấn các chuyên gia tư vấn tình cảm tại Úc để hiểu “sự tự phá hoại” trông như thế nào ngoài đời thực, và khảo sát hơn 600 người trên toàn thế giới, những người tự thừa nhận mình là “kẻ phá hoại tình yêu”, để tìm hiểu họ đã làm gì, và vì sao họ làm như vậy.

“Những người tham gia nghiên cứu của tôi rất đa dạng về tuổi tác, văn hóa và xu hướng tình dục,” Peel chia sẻ, “Nhưng họ lại trả lời rất giống nhau.” Họ đều thể hiện một hoặc nhiều biểu hiện mà nhà tâm lý học người Mỹ John Gottman (xem bài TEDx của ông) gọi là “bốn kỵ sĩ khải huyền”, bốn hành vi cốt lõi có thể dẫn đến tan vỡ trong tình yêu: chỉ trích, phòng thủ, khinh miệt và làm ngơ. Dù biểu hiện cụ thể của mỗi người là khác nhau, nhưng theo Peel, “họ tự phá hoại mối quan hệ vì một lý do chính: để tự bảo vệ mình.”

Image: Rose Wong

Tất nhiên, dù việc “tự bảo vệ bản thân” là lý do được nêu nhiều nhất, nhưng gốc rễ của hành vi tự phá hoại tình yêu lại rất phức tạp, đa tầng và ăn sâu từ lâu. Dẫu vậy, Peel có vài lời khuyên dành cho những ai thấy chính mình trong câu chuyện này:

Đừng bước vào những mối quan hệ mà bạn biết chắc là không có tương lai.

Một dạng tự phá hoại là cứ mãi chọn những người không phù hợp với mình. “Chúng ta không nên chạy theo mọi mối quan hệ chỉ vì nó xuất hiện,” Peel nói. “Hãy lựa chọn những mối quan hệ có tiềm năng thực sự.”

Hãy tò mò về chính bản thân bạn khi yêu.

Peel gợi ý: “Hãy thật sự quan sát kỹ mình và cách mình hành xử trong tình yêu. Bạn có phải là người luôn cần được trấn an từ người kia? Bạn có thấy lo lắng khi tình cảm trở nên thân mật hơn không?”

Hãy nghĩ về “bốn kỵ sĩ”: chỉ trích, phòng thủ, khinh miệt và làm ngơ. Bạn thường thể hiện điều nào nhất? Và khi bạn hành xử như vậy, bạn đang tin vào điều gì về bản thân hay về người kia? Hãy thử nhìn lại những hành vi của mình hoặc nhớ lại những gì đã xảy ra trong quá khứ và tìm hiểu nguyên nhân sâu xa đằng sau.

Xem tình yêu như một sự đồng hành.

“Chúng ta cần học cách hợp tác với người mình yêu, và cả cách cùng nhau chấp nhận sự tổn thương,” Peel nói. “Bạn và người ấy có đang cùng đứng về một phía không? Bạn có từng nói chuyện với người ấy về những mục tiêu chung trong tình yêu?”

Tất nhiên, điều này chưa cần thiết trong giai đoạn đầu khi bạn mới tìm hiểu nhau. Nhưng khi đã bước vào một mối quan hệ nghiêm túc, cây bút Mandy Len Catron (xem TED Talk của cô về hiện thực tình yêu) mượn lời hai nhà ngôn ngữ học Mark Johnson và George Lakoff, cho rằng nên xem tình yêu như một “tác phẩm nghệ thuật” mà cả hai đang cùng nhau sáng tạo, ngay trong khoảnh khắc hiện tại. Cái nhìn này có thể khiến bạn hào hứng hơn với tương lai chung, thay vì xem tình yêu là điều gì đó vượt khỏi tầm tay và sẽ kết thúc đầy bi kịch.

Rất nhiều người tự phá hoại tình yêu từng chia sẻ rằng họ cảm thấy chán nản khi đang trong một mối quan hệ mà họ tin chắc rằng rồi nó cũng sẽ tan vỡ. Theo Peel, cảm giác đó “giống như đang nhìn vào quả cầu tiên tri và thấy rõ mọi chuyện sẽ kết thúc thế nào.” Nhưng nếu bạn nhìn tình yêu như một tác phẩm nghệ thuật đang hình thành, thì điều đó sẽ giúp phá vỡ câu chuyện bi quan bạn tự kể với chính mình. Thay vì chỉ nghĩ đến bản thân và những gì mình được hay mất trong mối quan hệ, bạn bắt đầu nghĩ đến điều mình có thể mang lại. “Bạn sẽ dừng việc đong đếm, và bắt đầu trao đi,” Catron nói.

Và hãy tử tế với chính mình.

Những hành vi tự phá hoại mà bạn hình thành có thể bắt nguồn từ một nơi rất con người và rất dễ cảm thông. “Mong muốn tự bảo vệ mình là điều hoàn toàn tự nhiên,” Peel nói. “Nhưng để thoát ra, bạn cần hiểu rõ mình là ai trong tình yêu… và làm thế nào để hòa hợp với người kia. Bởi lẽ, khi bạn biết rõ chính mình trong một mối quan hệ, người bạn yêu cũng có cơ hội thực sự được biết bạn, và cùng nhau, hai người có thể phá vỡ chuỗi hành vi phá hoại ấy.”

Cô kết lại: “Tình yêu sẽ không bao giờ là điều dễ dàng. Nhưng nếu bỏ đi sự tự phá hoại, nó sẽ dễ đến gần hơn rất nhiều.” 

Nguồn: Why we sabotage romantic relationships — and what we can do about it