3 kiểu tính cách gây khó chịu nhất trong các mối quan hệ

NHỮNG Ý CHÍNH

• Khả năng giao tiếp và hoà hợp xã hội bị thử thách nghiêm trọng ở ba kiểu tính cách đặc thù.
• Điểm chung làm các kiểu tính cách này khó gắn kết chính là sự né tránh trách nhiệm cá nhân.
• Trung thực với bản thân về những gì không ổn trong mối quan hệ là bước đầu tiên để cải thiện.

Mọi người đều hiểu rằng các mối quan hệ đôi khi có thể gặp khó khăn, nhưng ít ai biết rõ những kiểu tính cách cụ thể nào thường làm cho việc duy trì sự hài hòa và chức năng trong mối quan hệ trở nên thử thách.

Dựa trên 20 năm kinh nghiệm trong việc tư vấn tâm lý, dưới đây là ba kiểu tính cách thường gây ra căng thẳng nghiêm trọng trong các mối quan hệ, từ gia đình, bạn bè, công việc đến tình cảm. Điểm chung đáng chú ý nhất ở những kiểu tính cách này là họ có những hành vi và lời nói khiến người xung quanh cảm thấy khó hiểu, bực bội và thậm chí mất phương hướng.

1. Tính Cách Né Tránh

Những người mang kiểu tính cách né tránh thường cố gắng giữ khoảng cách với cảm xúc mạnh và sự thân mật về mặt tình cảm, vì với họ, điều đó mang tính đe dọa. Một số ít người đáp ứng đầy đủ tiêu chí của rối loạn tính cách né tránh theo DSM–5 (Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, ấn bản thứ 5), nhưng nhiều người chỉ biểu hiện một phần các dấu hiệu mà không đến mức rối loạn.

Khi ở trong một mối quan hệ gần gũi với người có tính cách né tránh, cảm giác phổ biến là bối rối vì họ thường từ chối giao tiếp rõ ràng và cởi mở. Họ có thể cảm nhận một cảm xúc mạnh mẽ như giận dữ hay buồn bã nhưng lại không biểu lộ hoặc thậm chí không thừa nhận khi bị hỏi tới. Đây là cách để họ né tránh xung đột hoặc cảm giác dễ bị tổn thương.

Người liên quan đến kiểu tính cách này thường cảm thấy bị phớt lờ hoặc thiếu sự quan tâm. Phải mất nhiều năm trong mối quan hệ để nhận ra rằng đây là một đặc điểm “chính thức” của tính cách. Trong thời gian đó, họ thường tâm sự với bạn bè về sự thiếu kết nối hoặc tìm đến liệu pháp tâm lý hay sách tự giúp để tìm câu trả lời và sự an ủi.

2. Tính Cách Tự Luyến (Narcissism)

Tính cách tự luyến đã được nghiên cứu nhiều, và chủ đề này sẽ còn tiếp tục thu hút sự quan tâm bởi mức độ phức tạp của nó trong các mối quan hệ. Những người mắc Rối loạn Nhân Cách Tự Luyến (Narcissistic Personality Disorder), theo DSM–5, thường thể hiện một cái tôi lớn lao và vượt trội, đồng thời thiếu hụt sự đồng cảm sâu sắc đối với người khác.

Một trong những đặc điểm gây hoang mang nhất ở kiểu người này là sự mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài và bản chất bên trong. Bề ngoài, họ tỏ ra tự tin, kiểm soát mọi thứ, và vượt trội. Nhưng bên trong, họ thường có những bất an sâu sắc về hình ảnh bản thân, mà chính họ cũng không dám thừa nhận.

Những người tự luyến cạnh tranh với người khác – đặc biệt là những người gần gũi với họ – để giành sự chú ý và công nhận. Họ cảm thấy dễ tổn thương và xấu hổ khi nghĩ rằng mình có khuyết điểm.

Khi ở trong một mối quan hệ thân thiết với người tự luyến, sự bối rối tiếp tục gia tăng bởi lời nói của họ thường sáo rỗng và không thật lòng. Người khỏe mạnh về mặt tâm lý thường có khả năng tự nhận thức và diễn đạt rõ ràng những gì mình nghĩ và cảm nhận. Ngược lại, người tự luyến nói những điều mà họ muốn người khác nghe, những điều phục vụ cho nhu cầu hoặc hình ảnh họ muốn xây dựng.

Tóm lại, họ cố gắng nói dối bản thân và người khác để duy trì một phiên bản "lý tưởng" của mình, dù sâu thẳm họ biết rằng điều đó không đúng.

3. Tính Cách Thụ Động-Công Kích

Kiểu tính cách thứ ba thường gây khó chịu trong các mối quan hệ là người mang tính cách thụ động-công kích – một kiểu tính cách vừa khiến người khác bối rối, vừa mang lại cảm giác ức chế tột độ sau một thời gian tiếp xúc. Dù trước đây được xếp vào nhóm rối loạn tâm lý, kiểu tính cách này hiện không còn được công nhận chính thức trong y học. Tuy vậy, hành vi thụ động-công kích vẫn xuất hiện rất phổ biến trong các mối quan hệ xã hội.

Khi đối mặt với hành vi thụ động-công kích, người nhận thường cảm thấy bối rối ban đầu. Lý do là vì lời nói và hành động của người đó thường mâu thuẫn hoàn toàn với nhau. Ví dụ điển hình là một người đang giận dữ nhưng vẫn nghiến răng trả lời bằng giọng điềm tĩnh: “Tôi thực sự ổn mà.”

Điều khó chịu nhất là bạn không bao giờ biết rõ nguyên nhân thực sự khiến họ giận dữ tại bất kỳ thời điểm nào. Điều này khiến người đối diện luôn cảm thấy bất an, lo lắng và sợ hãi trước viễn cảnh bị “trừng phạt” một cách khó đoán. Cảm giác như đang bước đi trên những mảnh vỏ trứng mong manh xuyên suốt mối quan hệ.

Nếu mối quan hệ kéo dài nhiều năm, những người thân cận với người thụ động-công kích thường chất chứa nỗi oán hận sâu sắc. Họ dần nhận ra rằng sự bất công là đặc điểm chi phối trong mối quan hệ. Thậm chí, có những lúc người trong cuộc tin rằng người thụ động-công kích cố tình khiến họ cảm thấy bất ổn – rằng người này thích thú khi gây ra sự khó chịu và tổn thương. Kết quả là niềm tin bị phá vỡ, và cuối cùng, người đối diện thường tìm cách rút lui về mặt cảm xúc để bảo vệ chính mình.

Làm sao để chữa lành và tìm được sự sáng tỏ?

Những mối quan hệ với kiểu tính cách này luôn để lại một mớ hỗn độn cảm xúc tiêu cực. Vì vậy, bước đầu tiên để chữa lành là thành thật với chính mình về những điều không ổn đang diễn ra trong mối quan hệ.

Hãy chia sẻ một cách chân thành với những người thân đáng tin cậy, bạn bè, hoặc chuyên gia tâm lý về những gì bạn đang trải qua “sau cánh cửa khép kín.” Do những người sống trong mối quan hệ với kiểu tính cách này thường bị tước đoạt sự công nhận cảm xúc, việc tìm kiếm sự thấu hiểu và xác nhận từ những người xung quanh là điều cần thiết.

Cuối cùng, để thực sự hiểu rõ và giải thoát khỏi những tổn thương, hãy tìm kiếm thêm kiến thức. Đọc và học về kiểu tính cách đang khiến bạn đồng cảm nhất trong bài viết này sẽ giúp bạn nâng cao sự hiểu biết cảm xúc của mình. Kiến thức không chỉ mang lại cái nhìn thấu đáo hơn, mà còn là chìa khóa để xây dựng lại sự cân bằng và tự do trong tâm hồn bạn.

Nguồn: The 3 Personality Types That Frustrate Relationships Most – Psychology Today