5 dấu hiệu của sự gắn kết đau thương

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Gắn kết đau thương xảy ra khi bạn hình thành sự gắn bó cảm xúc với người đã làm tổn thương bạn.
• Một cách hiệu quả để thoát khỏi mối liên kết này là cắt đứt hoàn toàn hoặc hạn chế tối đa liên lạc với người độc hại.
• Việc trò chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần có chứng chỉ là bước quan trọng để chữa lành.

Bạn có thể hình thành sự gắn kết đau thương trong các mối quan hệ với người độc hại, bất kể họ có xu hướng ái kỷ hay rối loạn nhân cách xã hội. Gắn kết đau thương là khi bạn trở nên gắn bó cảm xúc với chính người đang làm tổn thương mình (Reid, 2013).

Có thể bạn đã từng nghe về hiện tượng này dưới cái tên "Hội chứng Stockholm" khi con tin nảy sinh cảm xúc gắn bó với kẻ bắt giữ. Trong thực tế, gắn kết đau thương rất phổ biến trong các mối quan hệ độc hại, dù đó là với người yêu, cha mẹ, anh chị em hay bạn bè.

Dưới đây là một vài dấu hiệu cho thấy bạn đang ở trong một mối quan hệ gắn kết đau thương:

Bạn nhận ra rằng mình không hề thích người ấy

Khi dành thời gian bên một người độc hại, bạn nhận ra mình chẳng hề thích ở cạnh họ. Bạn cảm thấy giận dữ nhưng lại không dám thể hiện điều đó vì biết sẽ không an toàn. Đôi khi, cơ thể bạn còn có phản ứng rõ rệt mỗi khi họ đến gần hay chạm vào, da nổi gai, dạ dày cuộn lên, toàn thân khó chịu. Chỉ cần được ở một mình thôi cũng đã là nhẹ nhõm vô cùng. Vậy mà, kỳ lạ thay, bạn vẫn bị kéo về phía họ, dù trong thâm tâm, bạn biết mình không hề ưa thích họ.

Mối quan hệ của bạn được duy trì bằng cảm giác tội lỗi và xấu hổ

Người độc hại giữ bạn ở lại bằng cách gieo rắc nỗi sợ, nghĩa vụ và cảm giác tội lỗi. Khi bạn lên tiếng bảo vệ nhu cầu của mình, họ nói bạn ích kỷ, đòi hỏi quá đáng. Thậm chí, họ còn khiến bạn tin rằng bạn chẳng có quyền đòi hỏi gì cả. Mỗi khi bạn cố gắng đặt ra ranh giới, họ sẽ phá vỡ nó một cách tinh vi. Khi bạn muốn ra ngoài, họ khiến bạn cảm thấy có lỗi và níu bạn ở nhà. Họ có thể nói rằng bạn “nợ” họ vì “mọi điều tôi đã làm cho bạn.” Họ khiến bạn tin rằng bạn không làm được gì đúng, chỉ trích cách bạn làm cha mẹ, nói rằng con bạn sẽ tốt hơn nếu bạn không phải là người nuôi dạy chúng. Bạn càng cố thoát ra, họ càng khiến bạn dằn vặt bởi tội lỗi và sự xấu hổ.

Bạn không chắc mình sẽ rời đi, dù sự lạm dụng có gia tăng

Càng ở lâu bên người độc hại, bạn càng quen với sự lạm dụng, đến mức nó trở thành điều bình thường. Vì bị bao phủ trong cảm giác tội lỗi và xấu hổ, bạn có thể sẽ không dám rời đi ngay cả khi mọi thứ tệ hơn. Có thể họ từng đe dọa bạn, gia đình bạn, thậm chí là thú cưng của bạn nếu bạn dám bỏ đi. Có thể bạn đã bị cô lập khỏi bạn bè, người thân, nên giờ bạn chẳng còn ai để chia sẻ hay cầu cứu. Trước đây, bạn từng không hiểu vì sao nạn nhân lại không rời bỏ kẻ bạo hành. Giờ thì bạn hiểu rồi.

Bạn từng được chiều chuộng, rồi bị xem thường, và bị "hút lại"

Mối quan hệ với người độc hại thường có chu kỳ đầy cực đoan: kéo – đẩy. Lúc mới bắt đầu, bạn được chiều chuộng hết mực, những món quà, lời ngọt ngào, sự khen ngợi dồn dập. Họ nói rằng bạn hoàn hảo, rằng họ chưa từng gặp ai như bạn. Giai đoạn ấy gọi là “ném bom tình yêu” (love bombing).

Thế rồi, khi bạn bắt đầu đặt ra ranh giới hoặc thể hiện sự độc lập, họ bắt đầu hạ thấp bạn. Từ chỗ “bạn không thể làm gì sai,” bạn trở thành người “chẳng làm được gì đúng.” Khi bạn cố gắng rời bỏ, họ tìm cách kéo bạn lại để tiếp tục thỏa mãn nhu cầu kiểm soát của họ, một hiện tượng gọi là “hút bụi” (hoovering). Nếu bạn quay lại, họ có thể lại bắt đầu một chu kỳ yêu chiều ngắn ngủi, nhưng rồi mối quan hệ sẽ quay về trạng thái độc hại như trước.

Bạn luôn ở trong trạng thái cảnh giác cao độ

Một mối quan hệ lành mạnh có sự ổn định; bạn có thể đoán trước được phản ứng của nhau trong nhiều tình huống. Nhưng trong một mối quan hệ độc hại, bạn sống như “đi trên vỏ trứng.” Bạn phải dè dặt từng lời nói, từng hành động để tránh khiến người kia nổi giận. Có lúc, họ đối xử với bạn khá tốt, rồi đột ngột quay ngoắt sang lạnh lùng, tàn nhẫn, đổ lỗi cho bạn. Khi ở trong trạng thái cảnh giác cao độ, bạn luôn trong tư thế sẵn sàng ứng phó, chẳng thể nào thư giãn. Bạn cố đoán trước xem hôm nay người ấy sẽ thế nào, nhưng hành vi của họ luôn bất ngờ. Bộ não bạn phản ứng chẳng khác nào một con mồi đang đối mặt với kẻ săn mồi.

Lời kết

Nếu bạn cảm thấy mình đang bị ràng buộc trong một mối quan hệ gắn kết đau thương, hãy tìm đến một chuyên gia sức khỏe tâm thần có chứng chỉ để chia sẻ trải nghiệm của bạn. Bạn có thể đang mang theo cảm giác tội lỗi và xấu hổ, khiến việc rời bỏ càng thêm khó khăn. Một chuyên gia có thể giúp bạn hiểu rõ cơ chế của sự gắn kết đau thương và cách để thoát ra. Một trong những cách hiệu quả nhất để giải thoát bản thân là cắt đứt hoàn toàn hoặc hạn chế liên lạc với người độc hại. Tuy nhiên, đây là quá trình không đơn giản, đòi hỏi bạn phải cân nhắc kỹ lưỡng. Và chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ là người đồng hành cần thiết trong hành trình ấy.

Tài liệu tham khảo

Reid, J., Haskell, R., Dillahunt-Aspillaga, C., & Thor, J. (2013). Trauma bonding and interpersonal violence. Psychology of trauma. USF Faculty Publications. 198.
https://digitalcommons.usf.edu/fac_publications/198

www.stephaniesarkis.com

Nguồn: 5 Signs of Trauma-Bonding | Psychology Today