Cẩm nang gối đầu giường về STD: bệnh lây truyền qua đường tình dục

Nhiều khả năng bạn tìm đọc bài này vì nỗi lo mắc STD, hoặc bạn đã từng mắc STD trong quá khứ: một buổi tối say rượu và không có bao cao su trong ví nhưng vẫn liều thử một lần hoặc khi bạn thử hẹn hò với một cô nàng chơi bời có tiếng.

Sau đó hoặc bạn hoảng hốt và vội vã đi khám ngay vào sáng hôm sau, hoặc bạn sẽ bạn lục tung Google để tự thuyết phục rằng mình vẫn ổn. Kết quả: bạn tìm thấy những hình ảnh đáng sợ cũng như những trường hợp bệnh nhân bị mất nội tạng, tứ chi hay không bao giờ có thể làm chuyện ấy nữa vì bị biến dạng bộ phận sinh dục một cách nghiêm trọng do nhiễm trùng. Rồi tự nhiên bạn thấy trí óc rối bời, gan đau nhói và tự nhủ thầm đây chắc hẳn là giai đoạn đầu của AIDS. Chắc chắn là như vậy rồi…

Điều sai lầm về cách giáo dục các bệnh lây truyền qua đường tình dục hiện tại là mọi người thường chỉ chú trọng vào các thông tin rất chi tiết: triệu chứng, cách điều trị và những biến chứng tồi tệ nhất có thể gặp phải. Những trải nghiệm thực tế và các tình huống nhẹ có thể xảy ra đều không được đề cập. Hướng dẫn cần thiết và thực tế về việc nên làm gì trong những tình huống này thường bị bỏ qua – bạn được bảo là nên hạn chế quan hệ (phải rồi) và sử dụng bao cao su (mặc dù chưa chắc nó ngăn được tất cả bệnh).

Kết quả là bạn bị ám ảnh và nảy sinh mặc cảm. Những thông tin như dấu hiệu thật sự mắc STD, tỉ lệ mắc bệnh và cảm giác của người bệnh không bao giờ được mọi người chia sẻ.

Tôi vẫn còn nhớ một buổi tối nọ, cô gái mà tôi đang hẹn hò thú nhận rằng cô ấy bị nhiễm HPV. Lúc đó tôi cảm thấy như muốn nôn ra hết mọi thứ. Tôi tưởng tượng cậu nhỏ của mình trở thành một khối u to lớn và lây tế bào ung thư vào những người con gái khác. Hay có lần một người bạn của tôi nói với tôi qua điện thoại rằng anh ấy có triêu chứng của bệnh herpes. Tôi gần như khóc khi nghe tin. Ôi trời ơi. Bạn tôi phải làm gì đây? Rồi sẽ không một người phụ nữ nào muốn hẹn hò anh ấy nữa.

Nhưng sau khi tìm hiểu thông tin, đi khám và tham khảo ý kiến bác sĩ thường xuyên hơn, tôi nhận ra STD phức tạp hơn những gì mình nghĩ, và thực sự là mắc bệnh STD giúp tôi có nhiều kinh nghiệm hơn tôi có thể tưởng tượng được. Một ví dụ: có hơn 100 loài HPV và chỉ có 4 loài trong số đó dẫn tới ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, và có nhiều ca không hề được điều trị cũng như tiêm vắc xin. Và dù có bị ung thư cổ tử cung thì cũng rất ít khả năng nó sẽ gây tử vong. Vì thế tính theo xác suất thì cậu nhỏ của tôi cũng chỉ có khả năng 1/100 x 1/100 x ½ x 1/100 khả năng giết chết một ai đó.

Càng tìm hiểu nhiều về các bệnh STD, tôi càng khuyên mọi người đừng quan trọng nó quá. Tôi biết điều này nghe thật nhảm nhí, nhưng thật sự là vậy, hãy thoải mái. Sử dụng bao cao su. Kiểm tra đều đặn. Tránh xa những người có thói quen hút chích. Chỉ thế thôi và bạn sẽ không sao cả. Nghiêm túc đấy.

Ví dụ, tại Mỹ cứ mỗi 1800 người thì có 1 người mắc giang mai. Mặt khác, khả năng tử vong do tai nạn xe hơi trong cuộc đời là 1/84, bạn có thể so sánh rồi đấy. Và một điểm khác biệt nữa là giang mai có thể chữa bằng penicillin. Còn tai nạn xe hơi là một câu chuyện khác.

Lý do đa phần các thông tin về STD đáng sợ là vì 1) đáng sợ giúp lan truyền thông tin nhanh hơn và 2) những kẻ cuồng đạo không muốn mọi người hoan lạc.

Trường lớp dạy chúng ta những tiết giáo dục giới tính rất tồi. Và sản phẩm của sự thiếu hiểu biết là sự sợ hãi.

Điều tôi muốn hướng tới khi viết bài này đó là nói về những bệnh STD thường gặp nhất, theo một cách thực tế nhất có thể. Triệu chứng, tình trạng và điều trị đều được đề cập. Nguồn thông tin cũng sẽ được cung cấp. Nhưng tôi cũng sẽ viết thêm về những thứ mà bạn sẽ không tìm thấy ở bất cứ đâu: 1) Cảm giác thực tế khi bạn mắc phải STD và 2) khả năng mắc STD tới mức nào nếu bạn quan hệ tình dục không an toàn.

Trên thực tế, tôi đã tổng hợp thông tin về từng loại bệnh STD, và đánh giá theo thang điểm RAW. Thang điểm RAW là một ước tính sơ bộ về số bạn tình bạn quan hệ không an toàn để có khả năng mắc loại bệnh STD đó.

Và cuối cùng, tôi vẫn phải nói đi nói lại rằng: hãy sử dụng biện pháp bảo vệ khi quan hệ. Đừng ngu ngốc. Sử dụng biện pháp bảo vệ, kiểm tra thường xuyên. Và một lần nữa, trong trường hợp mọi người lướt qua đoạn trên: SỬ DỤNG BIỆN PHÁP BẢO VỆ, KIỂM TRA THƯỜNG XUYÊN.

CHLAMYDIA

Nếu mắc phải: khá khó chịu…. Uống thuốc và bạn sẽ khỏi.
Chữa trị: được (2-4 tuần)
Số ca mới hằng năm tại Mỹ: 3/ 2.86 triệu người (3)
Thang điểm RAW: 36 bạn tình
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: có

Chlamydia gây nhiễm trùng nhẹ và thường được lây lan qua đường tình dục. Ở đàn ông, nó khiến cánh mày râu khá khó chịu nhưng thường không gây hại. Ở phụ nữ, nếu không được chữa trị có thể dẫn đến nhiễm trùng vùng chậu, về sau dẫn đến những biến chứng trong thai kì hoặc gây vô sinh.

Triệu chứng bao gồm tiểu gắt, tiểu buốt và ở đàn ông có thể gây đau tinh hoàn. Trong khi 25% đàn ông không hề có triệu chứng thì con số này ở phụ nữ lên đến 70%, chính vì thế bệnh này nguy hiểm đối với phụ nữ hơn (đa phần bác sĩ khuyên chị em nên đi xét nghiệm sàng lọc Chlamydia ít nhất 1 năm 1 lần). (4)

LẬU

Nếu mắc phải: rất đau đớn, nếu có mủ còn tệ hơn.
Chữa trị: được (khoảng 1 tháng)
Số ca mới hằng năm tại Mỹ: 5/ 570.000 người (5)
Thang điểm RAW: 179 bạn tình
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: có

Cầu khuẩn lậu là anh em với Chlamydia. Trên thực tế, hai bệnh này thường đi chung với nhau. Điểm khác biệt đó là lậu cầu có thể lây truyền qua các lỗ tự nhiên của cơ thể: dương vật, âm đạo, hậu môn, miệng. Triệu chứng thường xuất hiện sau khoảng vài tuần và cảm giác không hề dễ chịu chút nào. (6)

Các triệu chứng bao gồm tiểu đau, đau tinh hoàn cho giới nam, sưng niệu đạo, đau họng, và chảy mủ từ lỗ tiểu. Vâng, đúng vậy, mủ từ lỗ tiểu của bạn.

Gần đây có một số loài vi khuẩn lậu không còn nhạy với kháng sinh khiến bệnh này đang quay lại nhóm bệnh nguy cơ cao. Hãy cẩn thận.

GIANG MAI

Nếu mắc phải: ngứa ngáy. 15 năm sau, bạn phát điên vì các biến chứng và tự sát
Chữa trị: được
Số ca mới hằng năm tại Mỹ: 7/ 55.400 người (7)
Thang điểm RAW: 1841 bạn tình (không phải lỗi đánh máy đâu)
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: có

Nhà triết học nổi tiếng Nietzsche đã có một lần say rượu và qua đêm với gái mại dâm. Sau đó, ông bị nhiễm giang mai và cơ thể ông bắt đầu khô héo từ trong ra ngoài. Trải qua những đau đớn mà giang mai mang lại, ông tuyên bố “Chúa không tồn tại” và rồi dần dần mất trí và chết.

Giang mai chính là dịch bệnh AIDS của thế kỉ 19. Phương pháp chữa trị của nó đã được tìm ra bởi Alexander Fleming vào năm 1928 và từ đó không còn là một vấn đề đáng ngại nữa. Tuy nhiên hiện tại nó đang quay trở lại, đặc biệt trong giới đồng tính nam.(8)

Giang mai tiến triển qua nhiều giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, cơ thể bạn sẽ xuất hiện một hay nhiều hồng ban (thường là một nhưng không phải lúc nào cũng vậy). Nó xuất hiện khoảng vài tuần sau khi nhiễm trùng và thường không đau. Khoảng vài tháng sau, đào ban sẽ xuất hiện. Những vết đào ban này tiến triển trong khoảng vài tuần đến vài tháng rồi cũng biến mất. Kể từ đó, bạn sẽ không có bất kì triệu chứng nào nữa. 15-20 năm sau, bạn bắt đầu bị xuất huyết nội tạng, mất khả năng kiểm soát cử động cơ thể và bắt đầu mất trí.

Ý nghĩa của câu chuyện? Trong 15 năm tới hãy đi khám vài lần, bất cứ lúc nào bạn có cơ hội.

HPV (CÁC CHỦNG NGUY CƠ CAO)

Nếu mắc phải: khó chịu
Chữa trị: không được, nhưng nó sẽ tự hết trong khoảng vài năm. Hiện tại đã có vắc xin cho cả nam và nữ.(9)
Số ca mới hằng năm tại Mỹ: 10/ 78 triệu người(10)
Thang điểm RAW: 4 bạn tình
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: không

HPV là một chủ đề khá thú vị, nó là bệnh gần đây nhất được báo chí nhắc tới. Nếu tất cả những gì bạn biết được là những nốt mủ HPV lây lan cho nhau thì nghe thật kinh khủng. Thật sự thì đa số đàn ông và phụ nữ trong độ tuổi hoạt động tình dục đều sẽ một lần mắc phải nó trong đời, nó gây ra ung thư, và bao cao su cũng không thể bảo vệ ta khỏi nó. Mụn cóc sẽ mọc khắp mặt của bạn và bạn sẽ phải chịu đựng nó cho đến khi chết.

Tất cả điều này đều là sự thật trừ việc mấy cái mụn cóc sẽ mọc lên khắp. Điều quan trọng là ở những thông tin mà bạn không biết. Và đây: có hơn 100 loài HPV. Chỉ 6 trong số này có thể gây hại. Đối với nam giới thì chỉ có 2. Bạn cảm thấy đỡ sợ chưa? Ta tiếp tục nào…

2 loài gây bệnh ở nam giới gây ra mục cóc sinh dục. Mụn cóc nghe thật kinh khủng, nhưng nó hoàn toàn vô hại và có thể được loại bỏ chỉ trong vài ngày với một cuộc tiểu phẫu (hoặc có thể là vài tuần tới vài tháng nếu điều trị bằng thuốc). Về 4 loài nguy cơ cao còn lại, nếu không được điều trị, có thể dẫn đến ung thư cổ tử cung ở phụ nữ. HPV là nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ. Những nghiên cứu mới cho thấy nếu ta quan hệ tình dục bằng đường miệng với ai đó bị nhiễm những chủng HPV này thì cũng có khả năng dẫn đến ung thư vòm họng.(11) Nhưng ung thư vòm họng do HPV có một tỉ lệ vô cùng thấp và các loại ung thư khác do HPV cũng vô cùng hiếm gặp và không gây chết người.

May mắn là phụ nữ ngày nay đã thường xuyên đi khám để sớm phát hiện các bất thường ở cổ tử cung nhiều hơn ngày trước. Khi phát hiện bất thường, có vài thủ thuật y khoa có thể áp dụng để hạn chể ung thư cổ tử cung nhưng nó khá đau và sẽ phải tái khám theo lịch của bác sĩ nếu cần. Tuy vậy, bạn không nên hoảng sợ quá mức vì dù không chữa được, ít nhất nó cũng có thể kiểm soát được.

Ngoài ra, vắc xin phòng HPV hiện nay cũng đã được tiêm chủng bắt buộc cho nữ giới dưới 26 tuổi, nam giới cũng có thể đi chủng ngừa vắc xin này. Sau khi chủng ngừa cơ thể sẽ sạch bong HPV sau vài năm (nếu bạn khỏe mạnh) nên khả năng là bạn sẽ không phải bận tâm về nó nữa trong 5-10 năm tới.

Nếu bạn có quan hệ tình dục, khả năng bạn đã mắc ít nhất một chủng HPV. Nhưng nhắc lại một lần nữa, chỉ có 6 trên 100 loài HPV được cho là có nguy cơ cao, và khả năng mắc những chủng này là khá thấp. Phụ nữ nên làm xét nghiệm tầm soát HPV thường xuyên khi đi khám sức khỏe định kỳ.

Điều đáng tiếc là đa số các cơ sở y tế không có đủ khả năng để làm xét nghiệm HPV cho nam giới. Cách duy nhất để đàn ông biết mình có bị nhiễm HPV không đó là người mà họ hẹn hò báo với họ mình bị nhiễm HPV, hoặc tình cờ họ phát hiện một mụn cóc trên người mình, ngoài ra thì không còn cách nào khác. Bạn sẽ có một tuần tồi tệ, lo lắng, khó nói chuyện với bạn gái… nhưng hãy vượt qua và rồi mọi thứ sẽ ổn thôi.

HERPES SINH DỤC

Nếu mắc phải: Khả năng là bạn đã mắc rồi.
Chữa trị: không được, nhưng đừng sợ
Số ca mới hằng năm tại Mỹ: 12/ 24.1 triệu người (13)
Thang điểm RAW: 13 bạn tình
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: không

Có tin tốt và tin xấu cho bạn đây. Tin xấu là có hàng đống người mắc herpes (chắc tôi cũng mắc). Còn tin tốt là đa phần tất cả mọi người đều không có triệu chứng và lượng vi khuẩn trong máu không đủ nhiều để có thể phát hiện khi xét nghiệm.

Tôi phải thừa nhận rằng herpes từng là một trong những bệnh tôi sợ nhất (lý do tôi không sợ HIV sẽ được nói ở phía dưới). Sau đó tôi bắt đầu tìm hiểu thông tin để viết bài này và tôi nhận ra có thể mình đã mắc rồi. Có khả năng bạn cũng thế!

Có 2 chủng Herpes đó là HSV-1 và HSV-2. HSV-1 thường gây ra vết loét hay mụn rộp quanh khóe miệng. Có tới hơn 80% dân số mắc HSV-1, mặc dù í tai có biểu hiện triệu chứng. HSV-2 gây ra các vết loét, mụn rộp tương tự ở vùng sinh dục. Đa phần mọi người không có triệu chứng hay có triệu chứng ít đến nỗi họ không biết đó là herpes. Tôi có người bạn từng bị herpes kể rằng lúc đầu anh ấy cứ tưởng đó là vết côn trùng cắn. Chỉ tới khi nốt thứ hai xuất hiện bạn tôi mới đi khám kiểm tra. Đã 3 năm trôi qua và kể từ đó anh ta không còn bất kì triệu chứng gì. Vợ anh ta cũng không hề có triệu chứng gì.

Herpes không bao giờ hết nhưng nó hoàn toàn vô hại. Trên thực tế, nếu bạn có triệu chứng thì nó cũng sẽ biến mất sau khoảng vài năm. Và nêu bạn thật sự xui xẻo gặp phải một đợt bùng phát nặng, bạn có thể mua thuốc uống để giảm bớt triệu chứng. Thế đấy. Đừng lo lắng về herpes nữa. .. Tôi có thể đang mang nó trong người và các bạn cũng thế.

HIV

Nếu mắc phải: tốn kém và lo âu. Nhưng nếu không phải người Châu Phi, bạn sẽ sống.
Chữa trị: không được
Ca mới hằng năm tại Mỹ: 14/ 1.1 triệu người (15)
Thang điểm RAW: 1250 bạn tình (ít hơn đáng kể nếu có quan hệ bằng đường hậu môn)
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: có

HIV không còn là một căn bệnh cầm chắc cái chết như lúc trước nữa. Đưng hiểu lầm ý tôi, mặc dù nó vẫn là một căn bệnh vô cùng tồi tệ và làm thay đổi hoàn toàn cuộc sống của bạn. Nhưng bạn sẽ sống. Tôi chỉ hi vọng đất nước bạn có chương trình bảo hiểm y tế tốt. Tính từ năm 2011, một người bị nhiễm HIV có thể sống thêm 40 năm kể từ ngày họ bị nhiễm. Nếu bạn nghi ngờ thì hãy đọc tin về Magic Johnson.

Theo thống kê, người đồng tính và đối tượng hút chích có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn các đối tượng khác. 80% các ca HIV hoăc là đồng tính nam hoặc là người nghiện hút ma túy. Nếu quan hệ qua đường âm đạo, khả năng nam giới nhiễm từ nữ sẽ thấp hơn khả năng nữ bị lây ngược lại từ người nam.

Và tôi ghét phải nói ra điều này nhưng đa phần các bệnh nhân HIV dương tính đều xuất phát từ tầng lớp thu nhập thấp. Người Mỹ gốc Phi có tới 42% trường hợp nhiễm HIV trong khi căn bệnh này hầu như đã biến mất ở các nước Tây Âu. Vào năm 2013, đã có một vài tín hiệu đáng mừng khi đã có một số người được chữa khỏi căn bệnh này.

Triệu chứng của HIV giống như cảm lạnh một vài tuần sau khi tiếp xúc với nó. Kể từ đó, hệ miễn dịch của bạn sẽ từ từ bị giảm sút qua nhiều năm. Có khá nhiều biện pháp điều trị và đa phần mọi người có khả năng sống bình thường khi họ áp dụng đúng các biện pháp chăm sóc y tế. Có thể thấy rằng công tác tuyên truyền căn bệnh HIV những năm vừa qua là khá tốt.

Nhớ nhớ nhớ: dùng bao cao su.

DÍNH BẦU

Nếu dính: thay đổi hoàn toàn cuộc sống của bạn
Chữa được không: Uhh… err….
Số ca mới hằng năm: mỗi người mẹ đều ít nhất một lần bị
Thang điểm RAW: 100 lần quan hệ tình dục
Được bảo vệ khi sử dụng bao cao su: 85%

Nhiều năm qua, tôi nhân được hàng tá câu hỏi về các bệnh lây truyền qua đường tình dục, đa phần họ tìm kiếm các thông tin liên quan đến bệnh, nhưng cũng nhiều người chỉ đơn giản là tìm cách tự trấn an rằng họ sẽ không lăn đùng ra chết. Tôi luôn trả lời rằng 1) họ sẽ ổn thôi và 2) họ nên lo lắng việc có em bé nhiều hơn. Hãy chú ý tỉ lệ 100 lần quan hệ. Đó không phải là 100 người bạn tình mà là 100 lần quan hệ không sử dụng biện pháp tránh thai. Tỉ lệ này cao hơn bất cứ bệnh STD nào trong danh sách trên.

Tôi có thể nói với bạn một điều rằng tôi đã làm chuyên gia tư vấn tình cảm nhiều năm. Tính tất cả bạn gái tôi, tất cả những người tôi từng dự tiệc cùng, tôi chỉ biết một người mắc herpes, vài người nhiễm HPV và một người nhiễm Chlamydia. Tôi chưa bao giờ gặp hay thậm chí nghe nói ai bị HIV. Tôi cũng chưa từng gặp hay biết ai bị ung thư cổ tử cung. Tôi cũng chưa gặp hay nghe nói có ai bị lậu hay giang mai. Nhưng tôi biết hàng tá người phải đối mặt với việc dính bầu ngoài ý muốn hay sợ mang thai khủng khiếp.

Đừng đùa với vụ này.

Nếu là phụ nữ, chào mừng bạn tới thế giới của các bà mẹ đơn thân. Mọi thứ sẽ thay đổi hoàn toàn. Nếu bạn may mắn, cha của đứa bé sẽ cùng với bạn vượt qua việc này. Nếu không, chúc bạn may mắn. Bà mẹ đơn thân không chỉ phải gánh chịu những trách nhiệm nặng nề nhất trong xã hội mà con của họ lớn lên thường sẽ có vấn đề trong hành vi và học vấn.

Nếu bạn là đàn ông và không muốn trở thành một kẻ vô trách nhiệm thì bạn cũng không hề có một khoảng thời gian dễ chịu đâu. Hãy chuẩn bị một khoảng tốn kém, khoảng một nửa số tiền lương của bạn trong suốt 18 năm, kể cả khi cô ấy kết hôn với người khác, kể cả khi cô ấy có khả năng tự chủ tài chính còn bạn thì phá sản. Bạn phải trả giá. Luật lệ của nhiều bang vẫn nghiêng về phía người mẹ nhiều hơn và cả quyền thăm nuôi cũng như quyền giám hộ, sẽ là địa ngục để bạn có thể vượt qua. Trong trường hợp bạn và người mẹ của đứa bé không hợp nhau, hãy thuê một luật sư thật tốt.

Và nếu người mẹ không muốn giữ đứa bé, hãy chuẩn bị tinh thần cho một trong những trải nghiệm khó quên nhất của đời bạn. Tôi may mắn khi không phải đương đầu với tình huống “bác sĩ bảo cưới”, nhưng tôi biết một vài người như thế – những người tiệc tùng thâu đêm cùng những trò hoan lạc – và rồi mọi thứ ập tới, một cách rất nhanh. Nói dễ làm mới khó, “tôi sẽ làm thế này làm thế kia” nhưng khi đến lúc cần hành động, một số người không thể làm được. Hoặc nếu có thể làm được, họ sẽ sống với cảm giác tội lối trong suốt quãng đời còn lại.

Nên nếu bạn không muốn trở thành mẹ hay bố, hãy sử dụng biện pháp tránh thai. Nếu với người bạn không quen biết hay tin tưởng, hãy sử dụng dụng cụ bảo vệ. Nếu bạn thường xuyên quan hệ tình dục, hãy đi khám thường xuyên. Hãy nói chuyện thẳng thắn với người bạn sắp lên giường những chuyện này: “Anh/em đã kiểm tra chưa? Có sử dụng biện pháp tránh thai nào không?” Vâng, sẽ khá ngượng ngùng, nhưng đáng phải làm.

Luôn tỉnh táo – Luôn an toàn.

(Cover image credit: Shawn Latta)

Ghi chú:

1. CDC – Primary and Secondary Syphilis — United States, 2005–2013↵
2. Office, U. C. B. P. I. Facts for Features: Unmarried and Single Americans Week Sept. 16-22, 2012 – Facts for Features & Special Editions – Newsroom – U.S. Census Bureau.
   ↵
3. CDC – Chlamydia Statistics ↵
4. Board, A. D. A. M. E. (2012, May 31). Chlamydia. PubMed Health.↵
5. CDC – Gonorrhea Statistics. ↵
6. Board, A. D. A. M. E. (2013, April 25). Gonorrhea. PubMed Health.↵
7. CDC – Syphilis Statistics.↵
8. CDC – STD Data and Statistics.↵
9. CDC – STD Facts – HPV and Men↵
10. CDC – STD Surveillance – Other STDs (HPV) |↵
11. Stock, M. L., Peterson, L. M., Houlihan, A. E., & Walsh, L. A. (2013). Influence of Oral Sex and Oral Cancer Information on Young Adults: Oral Sexual-Risk Cognitions and Likelihood of HPV Vaccination. Journal of Sex Research, 50(1), 95–102.↵
12. CDC | Making Sense of Your Pap & HPV Test Results↵
13. CDC – Genital Herpes Statistics.↵
14. Board, A. D. A. M. E. (2013, August 5). Genital herpes. PubMed Health.↵
15. CDC – HIV in the United States – Statistics Overview.↵
16. European HIV & AIDS Statistics | AVERT↵
17. Board, A. D. A. M. E. (2013, May 19). HIV/AIDS. PubMed Health.↵

Gyps dịch

Nguồn: https://markmanson.net/std-guide

Nguồn dịch: Antao.vn