Cảm xúc dễ dẫn tới ly hôn nhất

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Sự lưỡng lự là cảm giác tồn tại song song những suy nghĩ tích cực và tiêu cực dành cho một người hoặc một mối quan hệ.
• Một nghiên cứu mới kết luận rằng sự lưỡng lự ở thời điểm hiện tại có liên hệ mật thiết với việc ly hôn trong nhiều năm sau đó.
• Các nghiên cứu cũng cho thấy sự lưỡng lự có liên quan đến mức độ hài lòng hôn nhân thấp hơn ở những cặp đôi vẫn còn bên nhau.

Sự lưỡng lự (ambivalence) là khi trong ta cùng lúc tồn tại hai cảm xúc trái ngược – vừa yêu thương vừa bực bội, vừa muốn gần gũi nhưng lại cũng muốn rời xa. Đây là trạng thái tâm lý rất phổ biến trong những mối quan hệ thân mật và gắn bó như tình yêu hay hôn nhân.

Tuy nhiên, sự lưỡng lự lại thường đi kèm với cảm giác căng thẳng và áp lực. Vì sao? Có lẽ bởi cảm giác yêu – ghét xen lẫn ấy khiến người ta hoài nghi về sự vững bền của mối quan hệ, về việc liệu tương lai cả hai có thể đi tiếp cùng nhau hay không.

Vậy, liệu những cảm xúc bất an và hoài nghi ấy có thể là dấu hiệu dự báo cho việc chia tay, ly thân hoặc ly hôn? Câu trả lời là có – theo một nghiên cứu mới công bố trên Tạp chí Các mối quan hệ xã hội và cá nhân (Journal of Social and Personal Relationships).

Nghiên cứu của Surjadi và cộng sự kết luận rằng: sự lưỡng lự trong hôn nhân không chỉ khiến mối quan hệ nảy sinh mâu thuẫn mà còn có thể là yếu tố dự báo việc ly hôn bảy năm sau đó.

Image: Source: pasja1000/Pixabay

Khám phá cảm giác lưỡng lự như một dấu hiệu dẫn đến ly hôn

Dữ liệu trong nghiên cứu được lấy từ những cặp vợ chồng có con đang bước vào giai đoạn trưởng thành, từng tham gia Dự án Chuyển tiếp tuổi trung niên tại Iowa (Iowa Midlife Transition Project – MTP). Trước đó, các gia đình này thuộc Dự án Thanh thiếu niên và Gia đình Iowa (Iowa Youth and Family Project – IYFP) với 451 cặp vợ chồng có con học lớp 7.

Nghiên cứu hiện tại sử dụng dữ liệu thu thập trong giai đoạn từ năm 1994 (khi đứa trẻ đã lên lớp 12) đến năm 2001.

Mẫu khảo sát: 370 cặp đôi dị tính và gia đình họ, tuổi trung bình của vợ là 43, chồng là 45, tất cả đều là người da trắng, và trung bình đã sống chung 23 năm.

Thang đo (ví dụ minh họa):

• Lưỡng lự trong hôn nhân: 4 câu hỏi (Ví dụ: "Bạn cảm thấy vợ/chồng mình quan tâm đến bạn thật lòng với tần suất ra sao?")
• Mâu thuẫn vợ chồng: Được đánh giá qua lời kể của con cái khi trưởng thành (Ví dụ: "Ba mẹ bạn thường xuyên cãi nhau đến mức nào?")
• Mức độ hài lòng trong hôn nhân: 2 câu hỏi hỏi cả hai vợ chồng về mức độ hạnh phúc và hài lòng trong mối quan hệ.
• Sự bất ổn trong hôn nhân: Dựa theo phiên bản rút gọn của chỉ số bất ổn hôn nhân gồm 5 câu (Ví dụ: "Bạn có từng chia sẻ với bạn thân về chuyện muốn ly hôn hoặc ly thân không?")
• Tình trạng ly hôn: Cặp đôi có còn sống chung hay đã chia tay.

Sự lưỡng lự là dấu hiệu cho mâu thuẫn và khả năng ly hôn

Phân tích dữ liệu cho thấy:

Sự lưỡng lự ở cả hai vợ chồng có liên quan đến khả năng ly hôn bảy năm sau đó, thông qua mối liên hệ với các xung đột trong hôn nhân.

So với các cặp vẫn gắn bó, những cặp đã ly hôn thường thể hiện mức độ lưỡng lự cao hơn và có nhiều mâu thuẫn hơn trong mối quan hệ.

Điều đáng nói là ngay cả ở những cặp vẫn còn bên nhau, sự lưỡng lự cũng không phải là dấu hiệu lành mạnh. Nó có liên hệ với việc thường xuyên xảy ra mâu thuẫn và mức độ hài lòng trong hôn nhân thấp hơn.

Xét ở cấp độ cá nhân, sự lưỡng lự đến từ chính mỗi người, từ người vợ hoặc người chồng (chứ không phải từ người bạn đời hay là cảm giác chung của cả hai) cũng có liên quan đến những đánh giá tiêu cực về hôn nhân: ít hạnh phúc, ít hài lòng hơn và có mong muốn kết thúc mối quan hệ mạnh mẽ hơn.

Những phát hiện này hoàn toàn phù hợp với lý thuyết chọn lọc cảm xúc theo độ tuổi (socioemotional selectivity theory) cho rằng khi con người già đi, mục tiêu sống của họ cũng thay đổi, và họ trở nên có chọn lọc hơn trong việc đầu tư tình cảm.

Cụ thể, người lớn tuổi thường ít hướng tới các mục tiêu mang tính tương lai (ví dụ: kết bạn mới), mà tập trung nhiều hơn vào những điều có ý nghĩa ở hiện tại (ví dụ: xây dựng những tương tác sâu sắc với bạn đời).

Sự chọn lọc này thường dẫn đến việc họ dần buông bỏ những mối quan hệ không chắc chắn, đầy mâu thuẫn và gây nhiều căng thẳng.

Điều cần rút ra

Cảm giác lưỡng lự trong hôn nhân là một trong những yếu tố dự đoán sự bất hòa và tan vỡ. Và ngay cả khi cuộc hôn nhân ấy không kết thúc bằng một cuộc chia tay, nó vẫn làm giảm đáng kể mức độ hạnh phúc và hài lòng trong đời sống vợ chồng.

Với những phát hiện trên, việc các nhà trị liệu tâm lý sàng lọc cảm giác lưỡng lự ở các cặp vợ chồng là điều rất cần thiết, từ đó đưa ra các can thiệp phù hợp ở cả cấp độ cá nhân lẫn mối quan hệ chung.

Ở cấp độ cá nhân, nhà trị liệu có thể giúp vợ hoặc chồng học cách nhận diện những cảm xúc lưỡng lự của chính mình và sử dụng các chiến lược hiệu quả để điều tiết chúng.

Ở cấp độ cặp đôi, trị liệu có thể hỗ trợ cả hai học cách nhận biết và tháo gỡ những vướng mắc chung, giúp họ củng cố niềm tin vào quyết định chung của mình.

Điều này vô cùng quan trọng, vì cảm xúc lưỡng lự của vợ và chồng thường có mối liên hệ chặt chẽ, có thể vì họ ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của nhau (ví dụ: mối quan hệ “đẩy – kéo” thường thấy trong hôn nhân). Một người càng mơ hồ, lưỡng lự, thì người kia, nếu vốn đã mang sẵn cảm giác này, càng dễ bị đẩy tới quyết định kết thúc mối quan hệ.

Cách thứ ba mà trị liệu có thể giúp là hướng dẫn các cặp đôi kỹ năng giải quyết mâu thuẫn hiệu quả. Bởi lẽ, khả năng xử lý xung đột (thông qua những hành vi tích cực, hợp tác) là yếu tố then chốt tạo nên sự hài lòng trong hôn nhân. 

Nguồn: The Feeling That Most Strongly Predicts Divorce | Psychology Today