Làm thế nào để sống thật với chính mình, dù trong hoàn cảnh nào

Tôi đang ngồi trong văn phòng, lắng nghe một bệnh nhân đầy bức bối giãi bày về lý do vì sao cô ghét chuyện hẹn hò. “Tôi chán ngấy rồi,” cô nói, “giả tạo, trò chơi, toàn mấy thứ nhảm nhí — tôi chỉ muốn được là chính mình.” Tôi gật đầu đồng cảm, vì đây là điều tôi đã nghe nhiều lần trước đó.

“Vậy ‘chính mình’ là ai?” tôi hỏi.

Cô nhìn tôi trân trối, không nói nên lời.

Khi hầu hết mọi người nói rằng họ muốn “là chính mình”, điều họ thực sự mong muốn là được sống thư thái, thoải mái, chân thật và tự do bày tỏ bản thân — mà không phải lo sợ bị người khác đánh giá. Thế nhưng, “là chính mình” không đơn giản như ta tưởng, bởi bạn không chỉ có một “cái tôi” duy nhất; bạn là tổ hợp của nhiều phiên bản khác nhau. Có cái tôi nơi công sở, cái tôi khi ở cạnh bạn thân, cái tôi trong gia đình, cái tôi khi đối diện người xa lạ. Có phiên bản cáu kỉnh, phiên bản điềm đạm, phiên bản xã giao, vị tha, ích kỷ, và cả phiên bản tốt đẹp nhất của bạn. Đôi khi bạn yêu quý bản thân, đôi khi bạn lại không. Chúng ta là những sinh thể không ngừng biến đổi.

Việc có một bản thân biết thích nghi với hoàn cảnh không phải là điều giả dối, mà là một phẩm chất quý giá thể hiện trí thông minh cảm xúc — hay còn gọi là trí tuệ xã hội. Sở hữu trí tuệ xã hội tốt là khi bạn ý thức được sức mạnh nội tại để lựa chọn phiên bản phù hợp với từng tình huống.

Nếu một người bạn cố gắng chọc cười bạn bằng một câu chuyện chẳng hề hài hước, bạn có thể chọn làm “phiên bản chân thật” và nói thẳng rằng nó không vui — điều có thể làm bạn tổn thương. Nhưng bạn cũng có thể chọn làm “phiên bản tinh tế và thấu cảm” — mỉm cười, bởi bạn muốn người bạn ấy cảm thấy dễ chịu.

Điều quan trọng là phải biết rằng, vào mỗi thời điểm, phiên bản bạn đang thể hiện có phải là hình ảnh bạn yêu mến hay không — và liệu phiên bản đó có giúp bạn tiến gần hơn tới những điều bạn mong muốn trong cuộc sống. Việc bạn hay pha trò mỉa mai có thể khiến bạn bè bật cười, nhưng rất có thể sẽ không giúp bạn chinh phục được nhà tuyển dụng trong buổi phỏng vấn. La mắng một đồng nghiệp vì họ mắc lỗi có thể giúp bạn xả cơn giận “một cách chân thật”, nhưng sẽ khó lòng giúp bạn nhận được sự hợp tác hay thiện chí từ họ về sau.

UNSPLASH-ALEXANDRU-ZDROBAU

Vậy làm sao để dung hòa giữa khát khao sống thật với chính mình và những tình huống khiến bạn cảm thấy không thể thể hiện điều đó?

Trước hết, hãy nhận ra rằng bạn không chỉ có một bản ngã duy nhất. Bạn có quyền chọn lựa bản thân nào sẽ hiện diện trong mỗi hoàn cảnh. Biết thích nghi không phải là đánh mất chính mình, mà là dấu hiệu của sự thông tuệ, của ý thức về ảnh hưởng bạn tạo ra đối với người khác — và về khả năng bạn có thể tác động tích cực đến tình huống. Việc bạn kiềm chế không nói ra một điều gì đó hay không hành xử theo bản năng không có nghĩa là bạn đang “giả tạo”; mà là bạn đang chọn thể hiện một phiên bản của bản thân có nhận thức sâu sắc về thời điểm, không gian và sự phù hợp.

Bạn vẫn có thể trân trọng nhu cầu thể hiện các mặt khác nhau trong con người mình bằng cách tìm những lối thoát phù hợp. Nếu bạn có một khía cạnh mạnh mẽ, hiếu thắng — hãy thử tham gia lớp đấm bốc hoặc chơi bắn súng sơn, thay vì trút giận bằng cách rượt xe trên đường cao tốc. Việc học cách biểu đạt những sắc thái đa dạng trong con người bạn có thể trở thành một trong những niềm vui lớn nhất của đời sống — đồng thời cũng là nền tảng thiết yếu giúp bạn duy trì sự lành mạnh về cảm xúc.

Mặt khác, việc thể hiện bản thân một cách thông minh trong xã hội không chỉ là yếu tố thiết yếu cho thành công của bạn, mà còn là món quà mà những người xung quanh sẽ vô cùng trân trọng.

Nguồn: How to Stay Authentic, No Matter What | Psychology Today