Luôn có một kế hoạch B

Ta lớn lên, như một lẽ tất yếu, với niềm tin mãnh liệt vào “kế hoạch A” – một ý tưởng rõ ràng về cách mà cuộc đời ta sẽ diễn ra và những gì cần làm để đạt được các mục tiêu mà ta đã định. Chẳng hạn, ta sẽ học luật trong bốn năm, sau đó chuyển đến miền Tây, mua một ngôi nhà và bắt đầu xây dựng gia đình. Hoặc, ta sẽ học y trong bảy năm, sang một quốc gia khác để chuyên sâu ngành mình yêu thích, rồi hy vọng nghỉ hưu ở tuổi 50. Hoặc, ta sẽ kết hôn, nuôi hai đứa con, sống gần gũi với thiên nhiên và làm những việc ý nghĩa cho cuộc đời.

Nhưng rồi, cuộc sống – với bản tính phức tạp và bất ngờ – đôi khi lại vạch ra những kế hoạch khác mà ta không hề lường trước. Một chấn thương bất ngờ có thể làm tiêu tan sự nghiệp mà ta từng mơ ước. Một sự cố chính trị nơi công sở bỗng chốc phá hoại danh tiếng, buộc ta phải rẽ sang hướng khác. Một sự không chung thủy bị phát hiện, hay một sai lầm nhỏ nhưng chí mạng nào đó, có thể đảo lộn hoàn toàn cách người khác nhìn nhận về ta.

Và thế là, không còn cách nào khác, ta buộc phải từ bỏ kế hoạch A. Nhận thức này thường thật tàn nhẫn và đau đớn. Ta có thể khóc lóc, hoang mang tự hỏi tại sao mọi chuyện lại đến nông nỗi này. Ta cảm thấy như bị đày đọa, tràn đầy sự phẫn nộ và tiếc nuối. Làm sao một đứa trẻ từng tràn đầy hy vọng và sức sống như ta lại có thể rơi vào tình cảnh thê thảm như vậy? Ta vừa đau khổ, vừa giận dữ trước sự xoay chuyển của số phận.

Chính trong những khoảnh khắc đó, kỹ năng quan trọng nhất mà ta cần nhớ đến chính là khả năng phát triển kế hoạch B, ngay cả khi mọi thứ có vẻ vẫn đang suôn sẻ và êm đẹp.

© Flickr/Robert Couse-Baker

Điều đầu tiên cần hiểu rõ: không ai bị nguyền rủa vì phải làm lại kế hoạch B. Những kế hoạch A không hoàn thành là chuyện thường tình. Không ai sống một cuộc đời mà mọi kế hoạch đầu tiên đều trọn vẹn. Cuộc sống vốn dĩ luôn tiềm ẩn những bất ngờ, những tai nạn không lường trước, những sự kiện khiến mọi thứ sụp đổ. Không chỉ riêng ta, mà tất cả mọi người đều trải qua những cú sốc lớn nhỏ. Chúng ta quá dễ tổn thương trước biến cố, thiếu thông tin để dự đoán, và đôi khi năng lực cũng không đủ để tránh được những cái bẫy của cuộc đời.

Điều thứ hai: dù lạc lối hay bối rối, ta vẫn hoàn toàn có khả năng tạo ra những kế hoạch B thật tốt. Ta thường không tin vào điều này, bởi vì thời thơ ấu đã để lại một ấn tượng sâu sắc. Khi còn nhỏ, ta gần như bất lực khi kế hoạch của mình thất bại. Ta không thể đổi trường, không thể từ bỏ gia đình, không thể chuyển đến nơi khác hay thay đổi công việc. Ta bị giam cầm trong tình thế của mình, không thể làm gì khác.

Nhưng khi trưởng thành, mọi chuyện đã khác đi rất nhiều, một sự thật tuyệt diệu mà ta cần nhắc nhở bản thân thường xuyên hơn, đặc biệt trong những khoảnh khắc lo âu. Con người có khả năng thích nghi phi thường. Đường phía trước có thể bị chắn, nhưng luôn có những con đường khác để vượt qua. Một cánh cửa khép lại, nhưng vẫn còn rất nhiều lối vào khác đang chờ đợi. Chúng ta không chỉ có một cách duy nhất để đi qua cuộc đời này, cho dù đôi khi ta cứ mãi bám víu vào viễn cảnh mà ta tin rằng mọi thứ phải diễn ra theo đúng như vậy.

Chúng ta là một loài thích nghi vô cùng mạnh mẽ. Có thể ta sẽ phải rời khỏi quê nhà mãi mãi, có thể phải từ bỏ một sự nghiệp đã dày công vun đắp suốt cả thập kỷ, hay chấm dứt một mối quan hệ mà ta từng đặt nhiều hy vọng. Những điều đó có thể khiến ta cảm thấy tuyệt vọng – cho đến khi ta khám phá lại được sức mạnh của "cơ bắp kế hoạch B" vốn luôn tiềm ẩn trong mình.

Thực tế, luôn có những khả năng khác: ta có thể chuyển chỗ ở, bắt đầu lại từ đầu trong một lĩnh vực mới, tìm thấy một người đồng hành khác, hoặc vượt qua thảm kịch bằng cách nào đó. Không có một kịch bản cố định nào dành cho cuộc đời ta ngay từ khi sinh ra, và cũng không cần phải có một con đường duy nhất cho tương lai.

Để phát triển “cơ bắp kế hoạch B” này, ta có thể tìm cảm hứng từ những câu chuyện của những người khác, những người đã từng phải vứt bỏ kế hoạch A của họ và làm lại từ đầu. Có người từng nghĩ rằng họ sẽ hạnh phúc trong hôn nhân mãi mãi, nhưng rồi không còn như vậy – và họ vẫn vượt qua. Có người từng nổi tiếng trong một lĩnh vực, nhưng phải chuyển hẳn sang ngành nghề khác – và họ đã thành công.

Trong những câu chuyện đó, ta có thể bắt gặp những người sẵn sàng chia sẻ rằng, thật kỳ lạ, kế hoạch B của họ cuối cùng hóa ra lại còn tốt hơn kế hoạch A. Đó là thành quả của sự nỗ lực lớn hơn, sự đào sâu vào nội tâm để tìm kiếm lối đi mới, và nó mang theo ít sự tự phụ, ít nỗi sợ hãi hơn so với kế hoạch ban đầu.

Quan trọng là ta không cần phải biết ngay từ bây giờ kế hoạch B của mình là gì. Chỉ cần tin tưởng rằng nếu một ngày nào đó cần đến, ta sẽ biết cách tìm ra nó. Ta không cần phải bận tâm suy nghĩ về mọi viễn cảnh xấu hay lo lắng trước mọi khó khăn chưa xảy đến. Điều cần thiết là có niềm tin rằng, nếu vũ trụ bắt buộc ta phải đổi hướng, ta sẽ biết cách tìm một con đường khác – một con đường không kém phần giá trị.

Nguồn: THERE IS ALWAYS A PLAN B - The School Of Life