Trong những bức ảnh cũ của một người, chúng ta nhìn thấy gì?

Đối với một kẻ nhạy cảm và hay chiêm nghiệm về cuộc sống như hắn, việc xem lại những bức ảnh cũ là một chuyện rất thường diễn ra. Đó có thể là bức chân dung đầy màu sắc của thằng bé lên năm, bị sún răng và đang cười toe toét. Mặt hắn kênh lên tự hào khi vẽ xong chiếc tàu ngầm cùng vài chú cá hạnh phúc. Hắn mặc bộ đồ trông kinh dị và tóc tai lộn xộn lắm. Nhưng nhìn lại thì cũng có thể tự khen rằng mình rất dễ thương.

Thực tế là, cái thằng bé sún răng ngây ngô đó có thể khiến hắn buồn một cú thiệt đậm. Ở phía trước còn biết bao nhiêu là khổ đau cuộc đời mà nó chưa được biết. Cũng không có một dấu hiệu nào báo cho hắn biết. Vì tất cả đã được định mệnh sắp đặt. Trong khu vườn của ngôi nhà cũ, nắng đậu đầy tràn khắp sân, hắn sắp được đánh chén bát mì ống hình con thú kèm sữa chua dâu tráng miệng ngọt ngào. Hắn đâu có ngờ rằng, một danh sách dài đằng đẵng những vị "cay đắng ngọt bùi" đang chờ hắn nếm trải. Đó là thực tế của một cuộc ly hôn dẫn đến sự xáo trộn kinh hoàng trong cuộc sống. Danh sách cay đắng mùi đời còn bao trùm các lĩnh vực đời sống cả sức khỏe, tình yêu, tài chính, sự nghiệp,... Từ việc buộc phải chuyển đến sống ở ngôi nhà nhỏ hẹp hơn, bị bắt nạt, cảm giác cô đơn trơ trọi, nỗi buồn đau đáu của thứ tình yêu không được hồi đáp lại, cho đến những cảm xúc tội lỗi xung quanh vấn đề tình dục, các vụ tai nạn nghề nghiệp, những phiền toái do bệnh gan mang lại, hiện thực đời sống hôn nhân không như là mơ, nỗi lo âu về gánh nặng cơm áo gạo tiền, khủng hoảng khi bị người yêu phản bội, những cơn thịnh nộ điên cuồng không kềm chế nổi, nỗi lo lắng tuổi già xuống sắc hom hem, những nỗi lo âu và sợ hãi dai dẳng đeo bám tâm trí, và cả những nỗi nhọc nhằn khi nuôi dạy con cái... Tất cả mọi thứ trở nên tồi tệ hơn rất rất nhiều.

Thành thật mà nói, hắn chẳng thiết tha gì về những sự kiện đau đớn xảy ra hồi năm tuổi. Cho nên, hắn vẫn cứ vô tư sống thôi. Giống như là "bơ đi mà sống". Nhưng nếu có một chiếc vé trở về tuổi lên năm một lần nữa, hắn sẽ thẳng thừng nói không. Không bao giờ hắn thèm quay lại cái buổi chiều hôm đó, dù nắng có đầy tràn và sữa chua có ngọt, thì những đắng cay của sau này cũng vùi dập quá đủ rồi. Trong bức tranh lớn của cuộc đời, hắn cũng có những khoảnh khắc vui sướng, đạt được những thành tựu cơ bản. Nhưng tựu chung, vẫn là một màu buồn u ám. Mà sự đời thì lắm nỗi trớ trêu, hắn càng muốn né tránh nhìn nhận sự thật thì hắn càng tối tăm đi và làm sao thấy được tia sáng trong đời mình. Có những ngày tháng đằng đẵng, hắn chìm đắm trong lo âu bất an và vật vã, tự ti và căng thẳng, cô độc và khát khao vô độ. Điều này khiến hắn chán ghét cuộc đời mình hơn là thừa nhận những gì xảy đến như nó là. Lúc đó, hắn chỉ muốn quay về, ôm ấp thằng bé năm tuổi khỏi những tổn thương. Hắn muốn khóc trước sự vô tâm của người lớn trong thế giới ngây thơ vui vẻ của hắn hồi lên năm.

Thậm chí tệ hơn, hắn có thể sẽ bị ảnh hưởng khi nghĩ về những hình ảnh trong quá khứ. Và rồi đặt ra một câu hỏi, liệu rằng những điều tồi tệ này có tiếp tục xảy ra trong tương lai không? Ngay lúc này, hắn vẫn giữ niềm hy vọng và nỗ lực nhiều hơn. Nhưng nếu câu chuyện quá khứ xảy ra cách đây mười năm, hắn sẽ có xu hướng nhìn lại bức ảnh với những cảm xúc tương tự khi nhìn lại phiên bản thằng bé lên năm của mình. Và trong tương lai, một thằng-lớn-ngây-thơ tương tự xuất hiện, với những "ngọt bùi đắng cay" tương tự. Không chỉ ngây thơ trong quá khứ, hắn vẫn còn ngây thơ trong chính tương lai của mình.

Không chỉ có nỗi sợ, nhiều bức ảnh cũ cho hắn cảm giác buồn vui lẫn lộn. Nhưng đa phần sẽ nhuốm màu buồn khổ khó khăn hay xấu hổ. Hồi tầm chín tuổi, hắn có một bức ảnh chụp với bà. Hồi đó, hắn thích dành thời gian cho bà, giúp bà làm vườn, và bày đồ chơi khắp phòng bà. Nhưng hắn cũng biết rằng, khi lớn lên, hắn sẽ thôi không dõi theo bà nữa. Bà đã có vẻ lúng túng, còn hắn thì chỉ tưởng tượng bà không thể hiểu được những gì hắn cảm thấy, dù hắn chưa bao giờ thử cố gắng giải thích dù chỉ một lần. Để rồi khi bà mất đi, sau hơn một năm mà hắn vẫn còn chật vật với điều đó. Thậm chí, hắn sẽ còn cảm thấy day dứt nhiều hơn đến mãi sau này.

Đó là bức ảnh chụp hắn với tình yêu đầu tiên. Người đã chấp nhận hắn sau một thời gian dài hắn sống với cô đơn. Người ấy đã rất tử tế với hắn dù họ còn khá trẻ và mỏng manh. Hai người đứng trên bờ biển, gió thổi tóc mây, và hắn vòng cánh tay ôm lấy người ấy. Hắn thuê một cabin nhỏ và đi dạo dọc đầm lầy. Những tưởng đó là bức ảnh với những kí ức hạnh phúc. Nhưng không, cay đắng cũng theo gót hắn chẳng rời. Sau nửa năm hoặc hơn, không hiểu vì một lý do nào đó, hắn nói với người ấy rằng mọi thứ đã kết thúc - và làm những điều khủng khiếp tương tự như thế. Hắn quá xấu hổ để trở nên tử tế. Hắn làm tổn thương người ấy nặng nề qua những nỗi sợ hãi. Hắn theo dõi trên mạng, thấy người ta có vẻ đã yên bề hạnh phúc ngay lúc này rồi. Hẳn là người ấy ghét hắn lắm. Đôi khi, trong những đêm muộn, hắn ước gì có thể gọi cho người ấy và nói với... cô ấy (dù nghe có vẻ điên rồ) rằng hắn vẫn còn yêu cô lắm.

Đó là bức ảnh chụp hồi đại học với đám bạn. Có vẻ như lúc ấy hắn rất vui. Có một thằng bạn mà hắn chẳng nhớ nổi tên, đã luôn luôn tạo điểm nhấn vui nhộn và một lần suýt đâm vào xe của mẹ nó. Có một nhà vật lý thông minh ảm đạm mà hắn rất thích được trò chuyện cùng. Nhưng hắn đã làm quá ít trong khoảng thời gian quý giá đó. Hắn có lẽ nên thành thật hơn về những gì mình thật sự cảm nhận. Đáng lẽ ra, hắn phải dám làm một người bạn chân chính với những người khác. Đáng lẽ ra, hắn nên dành thời gian để tìm ra con đường sự nghiệp của mình. Đáng lẽ ra, hắn nên gánh vác những rủi ro đúng đắn - nhưng cũng phải tập trung hơn và nhanh nhảu hơn.

Hắn bắt đầu nhận ra, cuộc sống của hắn đã bị hủy hoại nhiều như thế nào bởi sự thật là chính hắn đã ở trong hoàn cảnh đó và tự tay mình làm hỏng bét mọi thứ. Tình yêu, công việc, du lịch,...mọi thứ có phần nào đó dần dần trở nên nhạt nhoà, nửa vời. Hắn nhận ra rằng, hắn muốn sống thực trong những cuộn-phim-cuộc-đời-thực với đủ mọi trải nghiệm cay đắng ngọt bùi hắn đã cảm nghiệm qua, chứ không phải những phần hào nhoáng của cuộc đời mà những bức ảnh đó vờ vịt định kể ra cho hắn nghe.

Nguồn bài dịch: https://www.theschooloflife.com/thebookoflife/on-old-photos-of-oneself/

Người dịch: Hải Yến, Biên tập: Thiên Ý