Tại sao chữa lành quá khứ chưa chắc đã khiến bạn hạnh phúc

Nhiều người tin rằng để cảm thấy hạnh phúc, họ cần phải chữa lành những tổn thương trong quá khứ. Nghe thì hợp lý. Nếu điều gì đó từng khiến bạn đau đớn, thì dễ hiểu khi bạn nghĩ rằng phải xử lý nó trước khi có thể bước tiếp.

Nhưng điều đó có hoàn toàn đúng không?

Chúng ta chỉ có thể cảm nhận cảm xúc – dù vui hay buồn – ở khoảnh khắc hiện tại. Những gì bạn đang cảm thấy ngay lúc này không phải do quá khứ mang lại, mà là do điều bạn đang hướng tâm trí vào.

Image: Chermiti Mohamed/Unsplash

Sức Mạnh Của Sự Chú Ý

Hơn một thế kỷ trước, nhà tâm lý học William James từng viết: “Trải nghiệm của tôi là điều tôi đồng ý để tâm tới.”Khoa học thần kinh hiện đại đã xác nhận điều này. Trạng thái cảm xúc của bạn gắn liền trực tiếp với nơi bạn đặt sự chú ý.

Nói cách khác, không có điều gì có thể làm tổn thương bạn về mặt cảm xúc – trừ khi bạn đang tập trung vào nó.

Điều đó không có nghĩa là những chuyện đau lòng chưa từng xảy ra. Mà là não bạn không thực sự “sống lại” những ký ức ấy – trừ khi bạn chủ động đưa sự chú ý trở về với chúng.

Vì Sao Ta Dễ Bị Cuốn Vào Những Suy Nghĩ Đau Buồn

Bộ não con người được lập trình để chú ý đến những mối đe dọa tiềm ẩn. Ngay cả khi bạn không cố ý nhớ lại vết thương xưa, một ký ức tiêu cực hay lo lắng lẻn vào cũng có thể “chiếm quyền kiểm soát” tâm trí bạn.

Và khi điều đó xảy ra, bạn không chỉ nhớ về chuyện đã qua – mà còn sống lại cảm xúc khi ấy.

Nhiều người cho rằng đó là cách tâm trí họ vốn vận hành. Nhưng một khi bạn nhận ra mình đang nghĩ về điều khiến mình đau lòng, bạn hoàn toàn có quyền lựa chọn một hướng khác.

Chú Ý Không Phải Là Thụ Động – Mà Là Một Kỹ Năng

Tin vui là: sự chú ý có thể được rèn luyện. Giống như cơ bắp, càng tập trung có chủ đích thì nó càng mạnh mẽ.

Khoa học nhận thức cho thấy sự chú ý vận hành theo cơ chế kích hoạt và ức chế. Khi bạn tập trung vào một điều tích cực (chẳng hạn như lòng biết ơn), tự động những suy nghĩ tiêu cực sẽ bị "làm mờ". Đó là lý do vì sao viết nhật ký biết ơn có thể cải thiện cảm xúc – bởi não bạn không thể vừa lo lắng vừa biết ơn cùng lúc.

Một Cách Đơn Giản Để Thay Đổi Trạng Thái Cảm Xúc

Khi bạn cảm thấy không ổn, hãy thử bài tập ngắn sau:

1. Nhận Diện Cảm Xúc – Nếu bạn đang lo lắng, tức giận hay buồn bã, hãy tự hỏi: "Mình đang nghĩ gì vậy?"
2. Phân Loại Suy Nghĩ – Hầu hết mọi cảm xúc đều đến từ hai nhóm:
• Điều bạn muốn có: tình yêu, bạn bè, thành công
• Điều bạn muốn tránh: mâu thuẫn, mất mát, lo âu về tiền bạc
3. Chuyển Hướng Sự Chú Ý – Khi nhận ra mình đang tập trung vào điều không mong muốn, hãy đưa tâm trí về điều bạn thật sự muốn. Nghĩ về một mục tiêu, một kỷ niệm khiến bạn mỉm cười, hoặc đơn giản là điều bạn biết ơn trong hiện tại.

Đây không phải trốn tránh – mà là chọn lọc sự chú ý. Nghiên cứu cho thấy việc học cách chuyển hướng sự chú ý khỏi những suy nghĩ tiêu cực là một trong những chiến lược hiệu quả nhất để chăm sóc sức khỏe tinh thần.

Cái Giá Thầm Lặng Của Việc Nghĩ Quá Nhiều Về Tương Lai Tiêu Cực

Lặp lại mãi những đau khổ trong quá khứ là một cái bẫy. Nhưng lo lắng về tương lai tăm tối cũng là một cái bẫy khác.

Lo âu sống trong tương lai. Nó được nuôi dưỡng bởi những viễn cảnh xấu nhất mà bạn tưởng tượng ra. Dù những điều ấy chưa xảy ra, nhưng não bạn lại phản ứng như thể chúng đã thật sự hiện hữu.

Khi bạn thường xuyên nghĩ đến những kết cục tồi tệ, điều đó không chỉ làm bạn mệt mỏi – mà còn khiến bạn ít hy vọng hơn, kém động lực hơn và khó hành động để thay đổi.

Nhà thần kinh học Joseph LeDoux tại Đại học NYU cho rằng khả năng kiểm soát sự chú ý không chỉ là một kỹ năng để đối phó, mà còn là chìa khóa để quản lý cảm xúc và xây dựng khả năng phục hồi tâm lý bền vững.

Sự Chú Ý Là Tài Sản Vô Giá Nhất Của Bạn

Bạn không thể kiểm soát mọi chuyện xảy ra trong cuộc sống. Nhưng bạn có thể kiểm soát điều mình chọn tập trung vào. Và chính lựa chọn đó sẽ định hình mọi điều còn lại.

Hãy tưởng tượng sự chú ý là tay lái của đời sống cảm xúc. Bạn hướng nó về đâu, cuộc sống bạn sẽ đi về hướng ấy. Nếu bạn luôn chăm chăm nhìn vào điều mình thiếu, vào những điều tồi tệ có thể xảy ra, thì tâm trạng bạn cũng sẽ phản chiếu điều đó. Nhưng nếu bạn kiên trì rèn luyện bản thân tập trung vào điều tốt đẹp, điều bạn mong muốn, và những khả năng tươi sáng phía trước – cuộc sống bạn rồi sẽ đi theo hướng ấy.

Điều này không có nghĩa bạn phải giả vờ rằng mọi thứ đều ổn. Mà là bạn đang đòi lại quyền quyết định: điều gì xứng đáng hiện diện trong tâm trí mình.

Bạn không cần chữa lành mọi vết thương cũ để cảm thấy khá hơn. Bạn chỉ cần ngừng trao cho nó sự chú ý.

Nguồn: Why Healing the Past May Not Make You Happy | Psychology Today

Tác giả: Jennice Vilhauer Ph.D.