Trầm cảm là một căn bệnh của nền văn minh - Lối sống săn bắt - hái lượm nắm giữ chìa khóa chữa trị căn bệnh này

Trầm cảm là một dịch bệnh toàn cầu. Nó là nguyên nhân chính đằng sau việc tự tử của hơn một triệu người mỗi năm trên toàn thế giới. Có một trong bốn người Mĩ sẽ bị trầm cảm trong cuộc đời họ, và tỷ lệ ngày càng tăng với mỗi thế hệ.

Nó lấy đi giấc ngủ, năng lượng, sự tập trung, trí nhớ, ham muốn tình dục và khả năng cảm nhận niềm vui trong cuộc sống của con người, theo tác giả cuốn sách The Depression Cure Stephen Ildari. Nó có thể huỷ diệt khao khát yêu thương, làm việc, vui chơi và thậm chí mong muốn sống của con người. Nếu không bị kìm hãm, nó có thể gây ra tổn thương não lâu dài.

Trầm cảm đã kích thích hệ thống thần kinh về nỗi đau của bộ não dữ dội đến mức nhiều thân chủ của bác sỹ tâm lý Ildari đã mô tả cảm giác đó như một sự dày vò, đau khổ và tra tấn. “Nhiều người bắt đầu tìm đến cái chết như một phương tiện để giải thoát,” ông nói trong một bài thuyết trình Ted Talks.

Nhưng trầm cảm không phải là một căn bệnh tự nhiên. Nó không phải là một phần không thể tránh khỏi của loài người. Ildari cho rằng, giống như nhiều căn bệnh, trầm cảm cũng là một căn bệnh của nền văn minh. Nó là một căn bệnh gây ra bởi một lối sống công nghiệp hoá thời hiện đại, áp lực cao, không thích hợp với tiến hoá di truyền của chúng ta.

Trầm cảm là hệ quả của đáp ứng stress kéo dài, Ildari nói. “Đáp ứng stress chạy trốn” (runaway stress response) của não bộ – như ông gọi nó – giống với đáp ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy, được tiến hóa để giúp tổ tiên chúng ta khi họ đối mặt với những con thú săn mồi hoặc những mối nguy hiểm khác đến thân thể. Đáp ứng stress chạy trốn đòi hỏi hoạt động thể lý căng thẳng trong vài giây, vài phút, hoặc – trong những trường hợp cực đoan – là vài giờ.

“Vấn đề là đối với nhiều người ở phương Tây, đáp ứng stress tiếp tục duy trì trong hàng tuần, hàng tháng và thậm chí hàng năm và khi đó, nó là thuốc độc,” Ildari nói.

Sống trong tình trạng stress liên tục phá vỡ những chất tín hiệu thần kinh như dopamine và seratonin, có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ, tổn thương não, mất điều hoà miễn dịch và viêm, Ildari nói.

NỀN VĂN MINH LÀ MỘT CĂN BỆNH

Dịch tễ học hiện nay đã xác định được một danh sách dài các căn bệnh có liên quan đến stress như “những căn bệnh của nền văn minh” – tiểu đường, xơ vữa động mạch, hen suyễn, dị ứng, béo phì và ung thư. Những căn bệnh đang lan tràn khắp các nước phát triển, nhưng hầu như không tồn tại ở các dân tộc thổ dân thời hiện đại.

Trong một nghiên cứu năm 2000 với thổ dân Kaluli đến từ Papua New Guinea, chỉ có duy nhất một trường hợp mắc trầm cảm được phát hiện. Tại sao? Vì lối sống của bộ lạc Kaluli rất giống với lối sống của tổ tiên săn bắt-hái lượm của chúng ta, lối sống đã tồn tại gần 2 triệu năm trước nền nông nghiệp, Ildari nói.

“99.9 phần trăm trải nghiệm của loài người là sống trong một môi trường săn bắt-hái lượm,” ông cho biết thêm. “Hầu hết các áp lực chọn lọc đã tạc và tạo hình bộ gen của chúng ta đang thực sự thích nghi tốt với môi trường đó và lối sống đó.”

Trong gần 3 triệu năm Họ người tồn tại, kể từ khi homo habilis lần đầu tiên bắt đầu sử dụng những công cụ bằng đá, giống nòi của chúng ta đã trải qua sự thay đổi nhanh chóng về môi trường kể từ khi nền sản xuất nông nghiệp ra đời cách đây khoảng 12,000 năm. Và trong 200 năm qua, kể từ cuộc cách mạng công nghiệp, loài người chúng ta phải đương đầu với cái mà Ildari gọi là “đột biến môi trường hoàn toàn.”

Trong khi môi trường của chúng ta đã bị biến đổi hoàn toàn, thì hệ gen của loài người về cơ bản vẫn tương tự như cách đây 200 năm, Ildari nói. “Mới chỉ có 8 thế hệ. Không có đủ thời gian [cho sự thích nghi về gen quan trọng].”

“Giữa bộ gen chúng ta đang mang, cơ thể và bộ não mà chúng tạo nên, và thế giới chúng ta đang sống có một sự không phù hợp rất sâu sắc,” ông nói. “Chúng ta chưa bao giờ được thiết kế cho việc ngồi một chỗ, ở trong nhà, cô lập với xã hội, chất đầy thức ăn nhanh, nhịp sống điên cuồng, thiếu ngủ của cuộc sống hiện đại.”

CHỮA TRỊ

Dù ông không hoàn toàn chống lại thuốc men, Ildari cho rằng chúng ta có thể quăng hết thuốc men trên thế giới này trước bệnh dịch trầm cảm, và nó sẽ không có ích gì lắm.

Việc dùng thuốc chống trầm cảm đã tăng lên 300 phần trăm trong 20 năm qua, nhưng tỷ lệ trầm cảm đang tiếp tục gia tăng. Một trong chín người Mĩ trên 12 tuổi hiện đang dùng thuốc chống trầm cảm, và một trong năm người cũng có khi dùng.

Ildari nói, câu trả lời là một sự thay đổi về lối sống.

Ông nói rằng các kết quả của chương trình gồm sáu bước của ông đã vượt quá mong đợi điên rồ nhất của mình:

1. Tập thể dục

2. Omega-3

3. Ánh sáng mặt trời

4. Giấc ngủ ngon

5. Ngăn ngừa hoạt động nghiền ngẫm

6. Kết nối xã hội

Trong bài thuyết trình, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tập thể dục và kết nối xã hội, khi chúng là hai phần khó nhất của chương trình dành cho người Mĩ thời hiện đại.

TẬP THỂ DỤC LÀ CHUYỆN ‘KHÔNG TỰ NHIÊN’

Ildari nói rằng các kết quả của việc tập thể dục đối với bệnh trầm cảm là rất mạnh đến nỗi nếu chúng có thể được biến đổi thành một viên thuốc thì nó sẽ là viên thuốc đắt tiền nhất trái đất. Vấn đề là 60 phần trăm người Mĩ trưởng thành không hoạt động thể chất đều đặn. Ildari nói đó không phải là lỗi của họ. Những ngày làm việc kéo dài và trách nhiệm gia đình và công việc nhà phải làm, thì ai còn thời gian hoặc năng lượng để đi đến phòng tập gym?

Một bí mật nhỏ xấu xí về tập thể dục mà Ildari nói là “Nó là điều không tự nhiên.” Cơ chế hoạt động của chúng ta được thiết kế để hoạt động cơ bắp phục vụ cho những mục đích nhằm để thích nghi, chứ không phải là thể dục trên chiếc bánh xe của chú chuột lang.

Những người săn bắt-hái lượm hoạt động thể chất cường độ mạnh từ 4 hoặc nhiều hơn 4h mỗi ngày, nhưng nếu bạn hỏi họ thì họ sẽ nói với bạn rằng họ không tập thể dục, Ildari nói. “Họ không tập thể dục. Đối với họ, tập thể dục là điên rồ. Họ sống.”

“Khi bạn để chú chuột thí nghiệm vào lồng chạy… và cái lồng bắt đầu quay làm sạch lông và da trên lưng nó,” ông nói. “Khi bạn nhìn chằm chằm vào một thiết bị tập thể dục, có một phần trong bộ não của bạn hét lên ‘Đừng tập! Bạn sẽ không đi đến đâu cả!”

Nếu bạn không thể đi ra ngoài lượm quả và săn thịt, Ildari khuyên bạn đi bộ với một người bạn. Đi bộ 30 phút, ba lần một tuần, có hiệu quả tốt hơn thuốc Zoloft chống trầm cảm, ông nói.

Kết nối xã hội

Một yếu tố lớn khác của bệnh trầm cảm thời hiện đại là sự thiếu kết nối xã hội trong các bong bóng gia đình-hạt nhân thời hiện đại của chúng ta. Thời gian gặp mặt trực tiếp với những người thân yêu giúp làm chậm lại hoặc ngăn chặn đáp ứng stress của chúng ta,” Ildari nói.

Vấn đề là chúng ta đang thay thế thời gian gặp mặt trực tiếp bằng thời gian gặp qua màn hình (điện thoại). “Tổ tiên săn bắt-hái lượm của chúng ta dành cả ngày bên cạnh những người thân yêu của họ.”

Thật không may là, bệnh tật, kể cả bệnh tâm thần, khiến con người tự cô lập bản thân họ, điều đó chỉ càng làm cho bệnh trầm cảm trở nên tồi tệ hơn.

“Chống cự lại thôi thúc muốn thu mình” Ildari nói, “vì khi bạn đang ốm, cơ thể của bạn yêu cầu bạn ngưng lại và rút lui. Khi bạn mắc bệnh cúm, thì điều đó mang tính thích nghi. Nhưng khi bạn bị trầm cảm thì nó lại là thứ tệ hại nhất bạn làm trên đời.”

Quay về trạng thái tự nhiên và lối sống bộ lạc 

Điều mà Ildari không đề cập đến trong bài Ted Talk của ông là cách chữa trị của ông quá khó đối với phần lớn mọi người thời hiện đại. Chắc chắn là tất cả chúng ta đều thích có nhiều không khí trong lành hơn, ánh sáng mặt trời, tập thể dục, chế độ ăn uống tốt hơn, ngủ ngon hơn, làm ít việc đơn điệu, buồn tẻ hơn, và ở bên những người thân yêu nhiều hơn, nhưng ai có thời gian cho tất cả những điều đó?

Còn tôi bị kẹt ở đây ngồi nhìn bài viết trên màn hình về nó, trong nỗ lực mưu sinh, và nhiều người chúng ta thậm chí không có thời gian để đọc bài báo này vì bạn có một công việc dài 50 giờ+ một tuần. Trong khi ấy, những người săn bắt-hái lượm làm việc trung bình 17 giờ một tuần. Trong thế giới này, chúng ta chắc chắn không thể bỏ công việc của mình để ít stress hơn, khi áp lực tài chính sẽ còn tạo thêm nhiều stress nữa.

Theo quan điểm của tôi, câu trả lời nằm ở các bước nhỏ. Những bước nhỏ rời xa sự phụ thuộc vào nền văn minh, và hướng đến tự nhiên, những kỹ năng trong môi trường tự nhiên và cuộc sống chung-tự lực. Có những thứ tôi lên kế hoạch học nhiều hơn trong khi đang xây dựng trang web này. Tôi thấy vui khi chia sẻ những điều tôi học được với các bạn, và hy vọng các bạn sẽ chia sẻ kiến thức của bạn với tôi.

Nguồn: returntonow